VOV4.Bahnar - Tơ\ anăp tơtăm ‘nhot sa ‘me# ‘mach păng dom tơdrong đe\i pơm kơne# hăm jơhngơ\m jăn, roi năr đe\i roi lơ kon pơlei lăng tru\h păng răt sa rim ‘nhot sa rơgo\h. Chă pơtăm ‘nhot kiơ\ trong pơtăm hăm đak to\k bok đe\i lơ bơngai chă hơlen păng jang kiơ\. Trong jang au tôch kơ [ônh, ư\h kơ kăl đe\i an^h să păng ve\i lăng kơtang, adoi je\i vă chă pơro\ ‘lơ\ng kơmăt lăng, adoi đe\i ‘nhot sa rơgo\h kơtă lơ\m hnam hloi. Kih sư cho\h jang sa Lê Thị Thúy Khương, Ko\ng ty Ban Mê Greenfarm gô pơtho ăn kon pơlei bơ\n m^nh [ar kih thuơ\t pơtăm ‘nhot sa kiơ\ trong pơtăm hăm đak.

Pơtăm ‘nhot kiơ\ trong pơtăm hăm đak mă đơ\ng ‘nao mă le\i roi năr roi đe\i lang să tơ\ rim tơring kơdrơ\m, an^h mă rim u\nh hnam ư\h kơ đe\i an^h să vă pơ jing pơgar jang sa. Jang pơtăm ‘nhot hăm đak tơgu\m pơ kom te\h pơtăm ‘nhot sa kiơ\ chă pơ pro\ pơ ‘lơ\ng rim hơdrơ\r pơtăm. Trong jang au hoe\i tơ hoach jơ ‘năr jang pơtêng hăm chă pơtăm ‘nhot sa tơ\ te\h.

Kih sư ve\i lăng cho\h jang sa Lê Thị Thúy Khương tơbăt: “Trong jang au hăp ke\ tang găn sơdrông pơra\m, hăm rơgo\h ‘lơ\ng păng gơ\h lăng hơlen kơchơ\t bek ‘lơ\ng măng năr kơna hoe\i đe\i sơdrông pơra\m đơ\ng găh ‘ngoăih kơna ‘nhot tôch rơgo\h ‘lơ\ng”.

Đe\i [ar kơ loăi chă pơtăm ‘nhot hăm đak ‘no\h: Pơtăm ‘nhot hăm đak tơruih kơd^h păng pơtăm ‘nhot hăm đak dơ\ng kơtă. Pơtăm ‘nhot hăm đak tơruih kơd^h ‘no\h đak mơ\r đe\i [ôm hơto\k kơd^h vă chă tơruih ăn rim kơ loăi ‘nhot tơ\ hơdrơ\r hăm kmăi [ôm, đak đe\i ro v^h vơ\t lơ\m hơdrơ\r vă rong ‘nhot blu\h vơ\ jing ‘lơ\ng. Pơtăm ‘nhot hăm đak dơ\ng kơtă ‘no\h trong io\k yua đak mơ\r pơtăm ‘nhot lơ\m kơchâu hlôi tu\h hrau păng pơtăm dôm dơđăh ‘nhot lơ\m no\h bơih.

Hăm pơtăm ‘nhot hăm đak dơ\ng kơtă, Kih sư Lê Thị Thúy Khương tơbăt: “Kih thuơ\t au ‘no\h bơ\n hlôi ơng dơđăh đang đơ\ng no\h hơto\k tơ\ hơdrơ\r, trong pơtăm ‘nhot hăm đak au [ônh [o\, bơ\n gơ\h chă pơtăm ve\i lăng lơ\m hnam bơ\n hloi. Hăp je\i ư\h kơ măh mơmat yă kiơ mơ\n”.

Dang 1 gie\ng đơ\ng ro\ng găr đăh, dơđăh ‘nhot đe\i hơto\k tơ\ hơdrơ\r pơtăm ‘nhot hăm đak. Lăp đơ\ng ro\ng hơnhăk dơđăh lơ\m an^h pơtăm ‘nhot hăm đak dang 5 năr ‘no\h bơ\n chă bu\ch pre\h dôm dơđăh ư\h kơ ‘lơ\ng vă kơ hăp hui [iơ\. Trong tơm pơm au ‘no\h vă bu\ch hu\t dơđăh ư\h kơ ‘lơ\ng, ư\h kơ gan jing. Lơ\m jơ ‘năr ve\i lăng kăl hơnơ\ng chă bu\ch ‘ngie\t păng hơlen sơdrông pơrang pơra\m vă tơtom tang găn, tơdăh đe\i sơdrông ‘no\h bơ\n chă rôp pơlôch hu\t; chă tăh tơmơ\t dơ\ng dơđăh nai tơ pl^h ăn dơđăh ư\h kơ ‘lơ\ng, dơnơm lôch, chă tơ pl^h an^h ming hơdrơ\r pơtăm đe\i to\ pơchrang ‘lơ\ng hơ iă hlo\h.

Kih sư ve\i lăng cho\h jang sa Lê Thị Thúy Khương tơbăt: “Trong jang au ‘no\h ư\h kơ đe\i io\k yua pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm, hăp ke\ ve\h ver găh sơdrông pơrang đơ\ng găh ‘ngoăih, hăp hoe\i đe\i sơdrông pơrang, ư\h kơ đe\i chă io\k yua pơgang ve\i lăng sơdrông chă pruih ăn kơ hăp”.

Rim ‘măng pơtăm ‘nao ‘no\h bơ\n chă tu\h tơmơ\t đak mơ\r 3 ‘măng, mă hơdăh ‘no\h: lơ\m mă dơđăh ‘nao 10 năr, 15 năr păng 20 năr jo# đơ\ng mă dơđăh bơ\n đe\i tăh pơtăm lơ\m đak mơ\r. Kih sư Lê Thị Thúy Khương  pơkă, hơdrol vă bu\ch sa 10 năr ‘no\h bơ\n ư\h kơ gơ\h chă tu\h tơmơ\t đak mơ\r ôh. M^nh kơ loăi ‘nhot sa ‘me\h vă đe\i đak mơ\r phara d^h băl kơna kăl băt hơdăh rim kơ loăi ‘nhot sa vă rơvơn ăn tơdrong chă tu\h tơmơ\t đak mơ\r.

Kih sư ve\i lăng cho\h jang sa Lê Thị Thúy Khương tơbăt: “Vă băt hơdăh lăp măh mơ\r ăn blu\h vơ\ ‘no\h bơ\n lăng hơlen hơnơ\ng vă kơbăt dang yơ dơnơm ‘nhot sa ‘me\h vă trep io\k mơ\r păng bơ\n chă tu\h tơmơ\t tơtom đak mơ\r ăn ‘nhot sa kơna ư\h kơ tơtăm tơdrong ư\h kơmăh đak mơ\r.

Lăp đơ\ng ro\ng 1 khe\i 1 poăt tru\h 2 khe\i jo# đơ\ng mă dơđăh ‘nhot đe\i pơtăm tơ\ hơdrơ\r pơtăm hăm đak ‘no\h gơ\h chă bu\ch sa bơih.

Kih sư Lê Thị Thúy Khương tơbăt: “Hăm chă pơtăm rim kơ loăi ‘nhot ‘no\h đơ\ng 40 – 45 năr ‘no\h bơ\n gơ\h chă phe\, bu\ch sa rim ‘nhot, plei ‘long bơih. Gô mơ\ng kơ loăi ‘nhot, pơt^h gia nhen ‘nhot xa lăch ‘no\h đơ\ng 40 tru\h 45 năr le\i gơ\h chă bu\ch sa bơih.

Pơtăm ‘nhot hăm đak lăp io\k yua mơ\r đak păng ư\h kơ đe\i io\k yua rim kơ loăi pơgang ayơ, dăh mă lăp io\k yua pơgang pơlôch pơmau pơrang lơ\m khe\i năr dơđăh păng tơmam pơtăm. Tru\h khe\i năr bu\ch io\k, rim kơ loăi pơgang au hlôi hoach đ^ păng sơđơ\ng khe\i năr pă đe\i pơgang kơna tôch sơđơ\ng mư\h chă pai sa ‘nhot.

Vă tơmơ\t jang pơtăm ‘nhot hăm đak kơtă lơ\m hnam đe\i jơne\i, bơngai pơtăm kăl chă lăng hơlen rim an^h te\ch mơdro dôm tơmam drăm ăn pơtăm ‘nhot hăm đak vă đe\i nơ\r chă pơtho tơbăt ăn găh an^h [lep, đe\i ‘năr pơchrang, u\nh hơyu\h, pơ pro\ đing đak, dơđăh păng đe\i pơtho tơbăt găh tơdrong chă tu\h mơ\r đak hăm đak lơ liơ mă [lep ‘lơ\ng hơ iă hlo\h.

Bơngai ch^h: H’Xíu hmok

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t