VOV4.Bahnar - Năr blu\ng pơyan ‘mi ‘no\h khe\i năr g^t kăl hlo\h lơ\m ve\i lăng pơgar tiu, tơgu\m ăn tiu jing ‘lơ\ng păng ple\i ăl, ve\i kơ jăp sơđơ\ng ăn pơgar. Vă kon pơle\i băt hơdăh hlo\h dơ\ng găh ve\i lăng năng tông pơgar tiu khe\i năr blu\ng pơyan ‘mi, lơ\m tơdrong tơroi năr au, hơvơn kơ m^h ma păng bôl boăl mơ\ng Thạc sĩ Mai Minh Tuấn, Kơdră An^h jang Kih thuơ\t găh Dơno\ an^h pơtru\t cho\h jang sa dêh char Gia Lai gô pơtho tơbăt kih thuơ\t ve\i lăng pơgar tiu khe\i năr blu\ng pơyan ‘mi.

Thạc sĩ Mai Minh Tuấn: Hăm tiu ‘no\h đe\i m^nh [ar tơdrong bơ\n kăl kơchăng tru\h mư\h pơyan ‘mi tru\h. Mă blu\ng, tiu ư\h kơ ‘lơ\ng mư\h đak tơ\ng, kơna pơgar tiu bơ\n ling lang hoe\i đe\i đak tơ\ng. Kơ yuơ rơ\h tiu ư\h kơ ke\ krơ\ng đak tơ\ng lơ\m 12 – 24 jơ. Kơna lơ\m pơyan ‘mi ‘no\h bơ\n chor pơcho\h đak ro hre\ng lơ\m sơlu\ng tiu [ơ\t pơyan ‘mi. Mă [ar, pơyan ‘mi je\i jing khe\i ‘năr đe\i pơrang j^ te\nh koă\ng, kơ yuơ pơmau Phitoptora pơm ăn, je\i jing khe\i ‘năr pơrang pơra\m rơ\h. Đơ\ng năr blu\ng pơyan ‘mi hloi bơ\n kăl đe\i trong hơmet pơ ‘lơ\ng dôm pơrang au, hơdrol kơ bơ\n chă prôi pho\ng, pruih pho\ng mơ\r hla ăn kơ tiu.

            - O|h ah, tơdrong ‘me\h vă đe\ kơchơ\t jing ‘lơ\ng ăn kơ tiu lơ\m khe\i blu\ng pơyan ‘mi ‘no\h lơ liơ ho\ Thạc sĩ Mai Minh Tuấn?

Thạc sĩ Mai Minh Tuấn: Hăm tiu kăl đe\i pho\ng mơ\r lơ\m m^nh sơnăm dang 350 k^ đam; 150 k^ lân păng dang 250 k^ kali. Bơ\n klăh asong chă prôi 5 ‘măng. Đơ\ng ro\ng phe\ păng khe\i ‘năr blu\ng vă pơkao bơ\n chă prôi pho\ng ăn kơ ‘long pơtăm bơ\n pho\ng đam-lân-kali ‘no\h 2-1-1. Đơ\ng au năm tơ\ hơnăp, năr blu\ng pơyan ‘mi, mư\h đ^ kơtăn ple\i bơ\n chă tu\h pho\ng đam-lân – kali ‘moi kiơ\ 2,5-1-2 dăh mă 3-1-2. ‘Ngoăih kơ ‘no\h vă kơ tiu ke\ krơ\ng, adoi nhen pơm dă [iơ\ hơlu\ng ple\i, ‘no\h bơ\n io\k yua hai rim kơ loăi pho\ng sinh ho\k đe\i rim a-xít-a-min. Kơ yuơ rim a-xít-a-min hăp pơm ăn tiu ke\ krơ\ng hlo\h păng je\i jing trong ke\ tang găn hơlu\ng ple\i. Hơku\ng ple\i kơ yuơ ư\h kơmăh pho\ng mơ\r ‘no\h tơdrong bơ\n chă pruih pho\ng mơ\r sinh ho\k jing kơ loăi pho\ng đak pơ tru\h kơchơ\t ‘lơ\ng ăn kơ tiu ‘lơ\ng hlo\h.

- Kon pơle\i cho\h jang sa lăng kơ jăp tru\h rim trong tang găn păng pơlôch pơrang pơra\m, lơ\m au mă kăl ‘no\h [ar pơrang lôch te\nh koăng păng pơrang pơra\m rơ\h mă Thạc sĩ ‘nao chă pơma tơroi. Mư\h le\i hăm đe\i trong jang ayơ vă tang găn hơlau păng ke\ pơlôch dôm pơrang au ưh?

Thạc sĩ Mai Minh Tuấn: Pơrang lôch te\nh koăng adoi nhen pơrang pơra\m rơ\h ‘no\h hăp chek lar char lơ lơ\m pơyan ‘mi. Kơna đơ\ng lơ\m khe\i năr blu\ng pơyan ‘mi au bơ\n gơ\h io\k yua trong jang sinh ho\k dăh mă hoă ho\k. Hăm trong gơlong hoă ho\k ‘no\h bơ\n io\k yua pơgang chă pruih tang găn hơlau rim pơrang j^ lôch te\nh koăng nhen Ridomil gold dăh mă Metaxyn dăh mă Aliette. Hăm pơrang pơra\m rơ\h ‘no\h bơ\n io\k yua rim kơ loăi pơgang nhen Marshal dăh mă Tervigo dăh mă Mocap. Găh đunh đai tai sơnăm ‘no\h bơ\n io\k yua trong jang sinh ho\k ‘no\h ‘lơ\ng hlo\h. Pơt^h gia nhen bơ\n io\k yua pho\ng vi sinh, đơ\ng no\h rim kơ loăi pơmau Tricoderma. Kơ yuơ rim pơmau Tricoderma je\i ke\ tang găn tơdrong pơra\m đơ\ng rim pơmau Phytopthora, pơmau Phusarium păng je\i ke\ pơlôch pơra\m pơrang pơra\m rơ\h. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, vă ato\k kơtang ke\ krơ\ng hăm pơrang j^ ăn kơ tiu bơ\n kăl chă prôi rim kơ loăi pho\ng đe\i kơchơ\t Canxi păng kơchơ\t Silic kơtang. Kơ yuơ Canxi gô pơm tơ sir rơka chăt lom ‘lơ\ng hlo\h dơ\ng, pơm ăn kơđo\h rơ\h hơ [ơ\l păng ke\ tang găn pơrang pơra\m.

‘Ngoăih kơ ‘no\h lơ\m năr blu\ng pơyan ‘mi, ‘ngoăih pơrang lôch te\nh koăng, je\i đe\i m^nh [ar pơrang pơra\m anai nhen yă de tơ\ hla dăh mă pơrang hle\k hlo\k găm. Hăm dôm pơrang au, bơ\n lăp io\k yua pơgang hmă nhen Tit dăh mă Champion chă pruih je\i ke\ pơlôch đe hăp.

- Bơnê kơ ih Thạc sĩ Mai Minh Tuấn!

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t