VOV4.Bahnar - Pơyan ‘mi to\k bo\k truh, tơdrong pơtăm ‘long yă kiơ tơ\ hơgăt teh po hlôi đei kon pơlei jo# hơlen đơ\ng adrol. Mă lei hăm kjă tiu nhen dang ei, noh tơm tiu adoi oei jing tơdrong pơkăl mă blu\ng đơ\ng lơ kon pơlei. Vă tơgu\m ăn kon pơlei hlôh vao hơdăh găh pơtăm, vei lăng tơnăp pơgar tiu, tơdrong tơroi “Yak hadoi hăm kon pơlei jang mir” ‘năr âu, Tiến sih Nguyễn Văn Nam, Pho\ kdră Khoa Choh jang xa jang găh bri kơ hnam trưng Đăi ho\k Tây Nguyên gô tơre\k găh minh [ar tơdrong kăl găh kih thuơ\t vei lăng, tuh pho\ng, tang găn pơrang hăm tơm tiu ăh khei blu\ng pơyan ‘mi.

Jo# truh đ^ xơnăm 2015, Dak Lak đei hloh 16.000 ha tiu. Mă lei, kxo# âu ưh kơ đei pơdơh tơ\ noh mă gô pơtoi ato\k đơ\ng ro\ng kơ pơyan ‘mi âu. Tơdrong tơgăl kơ pơma noh, lơ kon pơlei jang mir [ôh kjă tiu to\k kăp noh pơtăm lang xă mă tam chă hơlen hơdăh găh hơdre\ch ‘long pơtăm âu duh nhen dôm tơdrong tơchơ\t vei lăng, tang găn pơrang. Yuơ noh lơ pơgar tiu hơnơ\ng đei pơtăm mă tam đei tơdrong xơđơ\ng yơ ăn hơto\k giơ\ng kơjăp lơ\m khei năr ano# anăp kơnh. Vă pơgar tiu to\k giơ\ng xơđơ\ng, tang găn pơrang pơrăm, kiơ\ kơ Tiến sih Nguyễn Văn Nam, Pho\ kdră Khoa Choh jang xa jang găh bri kơ hnam trưng Đăi ho\k Tây Nguyên noh adrol đ^ đăng kon pơlei athei pơtăm kiơ\ [lep pơkăp găh kih thuơ\t, io\k yua dôm trong tang găn pơrang đơ\ng mă blu\ng. Ăh pơtăm tiu ‘lơ\ng hloh noh pơtăm tơ\ dôm tơring teh pui rơmuơn, hram đak tenh păng ne\ pơtăm rơh tơm jru\ kơnh [ônh ôm yuơ hram đak. Ăh pơyan ‘mi noh hơ iuch teh [lep hăm hơdrông pơrang pơrăm tơm tiu nhen pơmâu pơrang phitoptora, ok ‘me# lơ\m teh pơrăm…

Lơ\m khei pơyan ‘mi, bơ\n băt hơdăh, hăm trong jang đơ\ng kon pơlei noh rơh tơm tiu hon tenh, mă lei khei mă âu ok ‘me# chêk lar pran noh hăp mơ\t pơrăm ăh anih rơh pơda vă trep pơđ^ kơchơ\t ‘lơ\ng lơ\m teh đei prôi ăn kơ ‘long pơtăm mă lei dôm kơloăi pho\ng tuh âu noh ok ‘me# lơ\m teh xa pơrăm đ^, noh mưh bơ\n tuh pho\ng ưh kơ đei x^t ôh.

Vă băt pơmâu pơrang hrôih, mih ma duch nă athei hơlen var pơgar hơnơ\ng păng pơ ‘ngoaih var pơgar hăm trong kăt hu\t le# dôm xơdrai tơm hon tơje# teh đơ\ng 25cm vă kơ hơlu\ng tiu gơh rơhơi. Kăt hleh xơdrai păng ako\m tôm hla pơrang vă xoh pơđ^. Tiến sih Nguyễn Văn Nam tơbăt: Đơ\ng ro\ng kơ pe\ đang noh mih ma duch nă athei kăt hleh xơdrai tơm mă [lep păng ako\m kơchơ\t ‘lơ\ng ăn xơdrai nai, mih ma duch nă duh athei kăt hu\t le# xơdrai pơrang, pơ ‘ngoaih var pơgar hơnơ\ng duh nhen dôm pruih pơgang brai pơnhu\l vă hơmet dôm tơm tiu [ơm pơrang lơ\m pơgar.

Jing hơdre\ch ‘long pơtăm [ônh [ơm pơrang noh lơ\m tơdrong vei lăng tơm tiu, mih ma duch nă athei axong lơ kơchơ\t ‘lơ\ng tro\ [lep ăn tơm tiu, vă tơm to\k giơ\ng pran ke\ tơjră hăm pơrang pơrăm. Kiơ\ tơdrong tơblang đơ\ng rim bngai jang khoa ho\k noh, kơchơ\t ‘lơ\ng tro\ [lep ăn tơm tiu athei hơto\k tuh pho\ng hữu cơ uh bu\k vă hơto\k dôm kơloăi pơmâu ‘lơ\ng tơjră hăm phitoptora, tuh păh lăp rim kơloăi pho\ng vô cơ pơhlom 1,2 truh 1,5kg/tơm/xơnăm. Mă lei, mih ma duch nă duh athei băt, ăh tuh pho\ng hữu cơ noh adro# tuh ăh pho\ng hlôi uh bu\k, ne\ tuh kơtă kơnh hăp roi hơto\k pơrang ‘me# dơ\ng. Tiến sih Nguyễn Văn Nam tơroi: Pơtơm ăh blu\ng pơyan ‘mi, mih ma duch nă duh athei tơre\k truh tơdrong tuh pho\ng. Mih ma duch nă athei axong mă hơto\ dôm kơloăi pho\ng dih băl. Mă mônh noh bơ\n athei ako\m đei lơ pho\ng hữu cơ hăm kxo# xơkơ\t noh đơ\ng 10 -15kg/xơnăm noh mih ma duch nă athei hơto\k tuh pho\ng hữu cơ âu. Đơ\ng pho\ng hữu cơ, mih ma duch nă gơh yua pho\ng vô cơ NPK mă tro\ [lep. ‘Ngoaih kơ dôm kơloăi pho\ng NPK đa lượng noh mih ma duch nă duh athei tơre\k truh tơ\ pho\ng vi lượng păng trung lượng nhen cal xi, magie dăh mă  đồng, bo, kẽm vă bơ\n hơmet pơrang be\nh hla.  

Atu\m hăm noh, vă đei pơgar tiu giơ\ng pran, mih ma duch nă duh athei pơtăm tơm pơgăn kial, păng tơm ‘long pơm yơp tăp dăr pơgar tiu. Mưh ke\ đei noh mih ma duch nă athei pơtăm tiu hăm tơm ‘long oei erih vă tơgop pơm xơđơ\ng hơyuh to# ‘mi lơ\m pơgar tiu atu\m hăm noh ne\ pơtăm dôm hơdre\ch ‘long đei pơrang lơ\m pơgar tiu.

Tơdrong pơtăm tiu thoi yơ vă đei io\k yua lơ noh ưh kơ đei hiôk mă lei duh ưh kơ đei tơnap [ơ\t mih ma duch nă băt yua dôm tơdrong hlôh vao găh khoa ho\k kih thuơ\t vă jang lơ\m pơgar tiu kơ po.

Lan chih păng rapor