VOV4.Bahnar - Kmăi kmo\k tơruih pơkom đak atu\m hăm tu\h pho\ng ăn kơ tiu hơnhăk ba đe\i io\k yua kơ jăp yă kiơ? Păng hơnhăk ba ăn jang sa io\k yua kơ jăp lơ liơ? Thạc sỹ Phạm Công Trí, Kơdră che\p pơgơ\r Tơdrong pơtho găh Cho\h jang sa bri ‘long kơ An^h tơm chă Tơche\ng hơlen Khoa ho\k kih thuơ\t Tây Nguyên gô tơbăt hơdăh hlo\h dơ\ng ‘moi kiơ\ ‘măng tơl nơ\r ap^nh đơ\ng Bơngai chă ch^h kơtơ\ng ang ăn Radiô NPMVN oe\i tơ\ Tây Nguyên.

- Thak si Phạm Công Trí ăi. Ih tơroi lăng tơdrong chă jang tiu hre\i au tơ\ dêh char Dak Lak?

Thak si Phạm Công Trí: Tiu ‘no\h m^nh lơ\m 10 ‘long pơtăm cho\h jang sa tơm hlo\h ăn te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe io\k đe\i hlo\h 1 ti dolar Mi lơ\m sơnăm, kơ yuơ lơ lo\h tiu tơ\ Dak Lăk ‘no\h m^nh lơ\m dôm ‘long pơtăm hơnhăk ba đe\i mu\k drăm t^h tên hlo\h. Tiu tơ\ Dak Lăk ‘no\h đ^ đăng bơngai răt io\k, rim khu\l hơlen tơmam ‘lơ\ng akhan [au phu ‘lơ\ng kơ yuơ te\h [azan, tơdrong chă jang sa păng hơyu\h ‘năr lơ\m măng năr tôch kơ ‘lơ\ng. Lăp đe\i m^nh tơdrong mă dôm bơngai răt, dôm bơngai hơlen tơdrong ‘lơ\ng tơtăm ‘no\h đe\i to\ se\t pơgang sơdrông au to lơ\m găr tiu. Kơ yuơ bơ\n đe\i m^nh khe\i ‘năr ‘mi đunh năr pơm ăn đe\i pơrang lôch koăng lôch dar deh, m^nh [ar dơnơm kơ yuơ pơmau pơrang pơra\m. Kơna m^nh [ar u\nh hnam io\k yua pơgang lơ dêh hnang, đe\i ‘măng pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm tơ\ Việt Nam gơ\h ăn io\k yua mă le\i tơ\ Châu Âu, Châu Mi dăh mă Nhật Bản ‘no\h đe sư ư\h kơ ăn đe\i rơkăh dôm kơ loăi pơgang au lơ\m găr tiu. ‘Nau jing m^nh lơ\m dôm tơdrong mă pơm ăn kơ jă tiu roi năr roi tơ jur.

- Mư\h lei kiơ\ kơ ih, vă ato\k ‘lơ\ng tiu [lep hăm trong tơchơ\t ‘lơ\ng kơ châu Âu, Mi, Nhật... ‘no\h bơngai pơtăm tiu tơ\ Dak Lăk kăl pơm dôm tơdrong yă kiơ?

Thak si Phạm Công Trí: Dêh char Dak Lăk pơma hơdro# păng rim tơring đe\i pơtăm tiu pơma atu\m, je\i to\k bo\k lăng tru\h tơ iung pơ jing tơring pơtăm, jang kiơ\ kơ jăp ‘lơ\ng, sơđơ\ng ăn tiu hoe\i răm sơdrông pơrang pơra\m vă pơm dă [iơ\ đe\i rơkăh pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm. Dêh char Dak lăk je\i to\k bo\k pơ jing m^nh [ar khu\l u\nh hnam jang hơdoi vă pơ jing đe\i tiu ‘lơ\ng. Hre\i au, đơ\ng ro\ng 2 sơnăm iung jang ‘no\h trong jang au đe\i [o#h ‘lơ\ng tơpă mơ\n.

M^nh tơdrong đe\i [o#h yan au dơ\ng ‘no\h tơdrong chă tơruih đak păng prôi pho\ng, pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm tơ\ rơ\h ‘no\h dôm tơdrong kăl hlo\h, mă kăl lơ\m pơyan ‘mi. Lơ\m khe\i năr jang kiơ\ rim kma\i kmo\k gơ\h hơge\i lơ\m jang tiu, m^nh [ar trong jang tăp dăr lơ\m tơruih pơkom đak, pơt^h gia nhen: prôi pho\ng, hơmet pơ ‘lơ\ng mơ\r, mơ\r pơgang ‘lơ\ng, pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm ‘moi kiơ\ đing tơruih pơkom đak hăp đe\i sơđơ\ng ‘lơ\ng hlo\h. Kmăi kmo\k tơruih pơkom đak ‘no\h hăp je\i ‘lơ\ng hơ iă lơ\m ve\i răk te\h, ve\i răk đak mă rim an^h bơ\ jang hơlen tơdrong kơ jăp ‘lơ\ng lơ\m apu\ng ple\nh te\h lăng kơ jăp. &nh lui tơ\ anăp au kơnh trong tơruih pơkom đak atu\m hăm rim trong jang kih thuơ\t au to gô jing m^nh lơ\m dôm trong jang kiơ\ kmăi kmo\k gơ\h hơge\i, tơgu\m ăn kon pơlei jang tiu tơ\ Dak Lăk ato\k tơ iung tro\ [lep păng kơ jăp ‘lơ\ng.

- Thak si ăi, m^nh [ar ‘nu kon pơlei oe\i tơtăm găh kơ jă măt dêh hnang mư\h răt kmăi kmo\k đing chă tơruih pơkom đak lơ\m jang tiu kơ jăp ‘lơ\ng? Ih chă tơroi mă rơhăo hlo\h dơ\ng găh tơdrong au be\?

Thak si Phạm Công Trí: Lơ bơngai oe\i tơche\ng ‘no\h kon jên tơmơ\t jang lơ dêh hnang, mă tơpă ‘no\h ư\h kơ lơ lei ôh. Kon pơlei drơ\ng drơ\t kơ yuơ đe sư tim mă băt hơdăh tôm tơdrong. Kơ yuơ m^nh pơyan tơruih, kon jên hơvơ\h đe tơruih tôch kơ lơ. Dang e\i bơ\n hơlen lăng lơ\m 1 ha tiu, tơdăh tơruih 1 ‘măng ‘no\h tơhoach đơ\ng 2 tr^u tru\h 2 tr^u 500.000 hlak jên, tơdăh lơ\m m^nh pơyan ‘no\h gô tơhoach đơ\ng 50 tr^u 60 tr^u hlak jên hơvơ\h đe tơruih lơ\m 1 ha, ‘no\h jing dôm ăi hăm kon jên pơlăp kmăi kmo\k tơruih pơkom đak. Tơdăh kmăi kmo\k tơruih pơkom đak WASI ‘no\h dang 60 tr^u hlak jên lơ\m 1 ha, dăh mă kơ loăi te\h đak Israel kmăi kmo\k ‘lơ\ng hlo\h dơ\ng lei 70 tr^u hlak jên lơ\m 1 ha lơ lo\h lăp đơ\ng ro\ng 1 pơyan tơruih kon pơlei je\i hlôi io\k tơv^h đe\i kon jên tơmơ\t jang au. Păng m^nh tơdrong dơ\ng, kơ yuơ kmăi kmo\k tơruih dang e\i đe\i pơlăp kmăi bơ\n chă tơp^t đơ\ng atăih. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, kmăi kmo\k đing đau au oe\i gơ\h chă prôi pho\ng kiơ\ đing đak tơruih hloi kơna bơ\n dă [iơ\ tơhoach kon jên, jơ ‘năr chă hơvơ\h đe prôi pho\ng, ke\ ve\i lăng pơrang pơram\, pơrang pơm ôm rơ\h tiu. ‘No\h jing bơ\n ke\ tang găn pơrang lôch koăng lôch dar deh, pơrang tiu vơnh hăm kơ jă lăp dang 1/3 kon jên tơmơ\t jang nhen le\ sơ\ ki đe\ch.

- Leh ah, bơnê kơ ih thak si hơ.

Bơngai ch^h: Tuấn Long

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt