VOV4.Bahnar - Khe\i năr au, to\k bo\k lơ\m jơ ‘năr tok bo\k pơ yan ‘mi. Lơ pơgar chehphe kơ kon pơle\i to\k bo\k đe\i hơlu\ng ple\i ‘lơ\p mă le\i tim mă đe\i trong hơmet pơ ‘lơ\ng, pơm kơne# tru\h tơdrong đe\i io\k yua kơ jăp. ‘Nau jing tơdrong tơtăm kơtang hlo\h hăm kon pơle\i pơtăm chehphe:

Pơgar cà phê kơ ‘nho\ng Kiều Trang, tơ\ thôn Tiến Cường, xăh Quảng Tiến, apu\ng Chư M’gar hlôi đei yua 18 pơyan. Cho\ng mă, pơyan ;mi xơnăm mă yơ pơgar cà phê duh ruh plei mă truh dang ei ‘nho\ng duh ưh kơ băt vă hơmet thoi yơ. ‘Nho\ng Trang ăn tơbăt, đe chă tơ[ôh thoi yơ noh pơm thoi noh, pơm lơ tơdrong, đơ\ng tơplih pho\ng truh yua pơgang hoă ho\k mă duh ưh kơ đ^ yao: Blu\ng pơyan ;mi tuh pho\ng bơih mă lei ưh kơ băt kơlih ruh plei. Dôm xơnăm adrol ki ưh kơ băt, năm tơ\ anih te\ch pho\ng, noh đe tơ[ôh thoi yơ jang kiơ\ thoi ăi. Đe akhan k[ah pho\ng, đe akhan yuơ teh thoi âu thoi to hia.

            Oei atu\m lơ\m thôn, pơgar cà phê kơ [ok Kiều Tre duh thoi noh mơ\n: Inh ưh kơ băt kơlih kiơ mă cà phê ruh plei. Mưh hơnơ\ng thoi âu noh lôch bngai jang mir đe\ch âu, ưh kơ băt vă pơm thoi yơ, gơnơm hăm bngai jang khoa ho\k chă hơlen đe\ch bơih.

            ‘Nho\ng Phạm Thanh Nhàn, oei tơ\ thôn Tiến Cường ăn tơbăt, ưh kơ adro# đei tơdrong ruh plei, ăh tong ane# pơyan ‘mi, pơgar cà phê oei đei lơ pơmâu pơrang pơrăm. Kon pơlei jang cà phê lơ\m tơring hlôi jang lơ tơdrong mă lei ưh kơ đei jơnei. ‘Nho\ng Nhàn ‘meh vă đei dôm kih sư choh jang xa chă đei trong jang vă tơgu\m bngai pơtăm cà phê tang găn pơrang, hơmet pơgar ‘long pơtăm xđơ\ng: Ăh tong ane# pơyan ‘mi tơm cà phê hơnơ\ng kơ đei pơrang nhen rỉ sắt, thán thư, pơmâu ‘me#... Rim xơnăm, inh tuh pho\ng hữu cơ ăh blu\ng pơyan ‘mi, dang ei kơtơ\ng đe akhan ăh tong ane# pơyan ‘mi duh athei tuh thêm pho\ng hữu cơ pơtăl kơ pho\ng vô cơ. Apinh lăng bngai juăt jang noh [lep dăh mă ưh kơ [lep.  

Lơ\m to\k bo\k pơyan ‘mi jing khe\i ‘năr blu\h vơ\ kơtang kơ chehphe păng ple\i t^h vơ\ kơtang. Khe\i năr au je\i đe\i [o#h tơdrong hơlu\ng ple\i ‘lơ\p tơ\ m^nh [ar pơgar mir chehphe pơm ăn kon pơle\i tơtăm tôch kơ dêh kơ yuơ hăm đe\i [ơm kơ ne# tru\h tơdrong cho\h jang sa păng ple\i lơ rim khe\i năr đơ\ng ro\ng kơnh. Tơ\ anăp tơdrong tơtăm păng vă tơl hơdăh dôm nơ\r chă [ơ [re\h jơhngơ\m đon đơ\ng kon pơle\i, bơngai chă ch^h tơdrong tơroi găh au hlôi đe\i pơma dơnu\h hăm Thac sih ve\i lăng cho\h jang sa Đào Hữu Hiền- An^h tơm chă tơche\ng Khoa ho\k kih thuơ\t cho\h jang sa bri ‘long Tây Nguyên:

- Kơlih kiơ đei tơdrong mă cà phê ruh plei ăh tong ane# pơyan ‘mi thak sih ăi?

- Đào Hữu Hiền: Tơdăh chă prôi pho\ng ư\h kơ [lep le\i hăp hơlu\ng păng đe\i pơrang pơra\m, dăh mă yă de pơra\m gô pơm kơne# tru\h hơlu\ng ple\i ‘lơ\p. Păng bơ\n kăl kơ chăng lơ\m to\k bo\k pơyan ‘mi, tơdăh ple\i hlôi t^h vơ\ hơto\ d^h băl ‘no\h lơ\m mă au tơdrong tơm pơm ăn hơlu\ng ple\i ‘noh kơ yuơ ple\i trem dêh hnang, ư\h kơ măh bơ\n pho\ng mơr dăh mă kơ yuơ ư\h sơđơ\ng kơ chơ\t bek ‘lơ\ng lơ\m tơm, tơdăh hơ ie ple\i lơ dêh hnang ‘no\h hăp hơlu\ng [iơ\. Tơdăh chă prôi pho\ng ư\h kơ gan măh rim kơ chơ\t nhen Bo, Manhê, Silic ‘ne\h je\i gô pơm ăn hơlu\ng ple\i mơ\n.

- Nhen ih ‘nao tơroi hei, minh lơ\m dôm tơdrong tơm pơm ruh plei noh yuơ axong kơchơ\t ‘lơ\ng tam mă [lep. Thoi noh athei yua dôm kơloăi pho\ng thoi yơ vă hơmet kơchơ\t ‘lơ\ng hăm pơgar cà phê?

- Đào Hữu Hiền: Đe\i rim kơ loăi pho\ng kăl chă io\k yua ‘no\h hơdro#, lơ\m au đe\i rim pho\ng SA, Ure, pho\ng lân, kali. Mă [ar, tơ pl^h ăn chă prôi dôm pho\ng au ‘no\h bơ\n gơ\h prôi pho\ng NPK. Mưe\h prôi pho\ng NPK lơ\m pơyan phang dăh mă lơ\m pơyan ‘mi je\i klăh asong 3 ‘măng păng mă kăl, kăl lăng kơ jăp vă hoe\i ư\h kơ măh rim kơ chơ\t ‘lơng kơna bơ\n chă rơ\ih răt dôm pho\ng đe te\ch mơdro đe\i tôm rim kơ chơ\t vă đe\i io\k yua kơ jăp hlo\h. Hre\i au đe chă te\ch mơdro đe\i lơ kơ loăi pho\ng, nhen, Ko\ng ty pho\ng Bình Điền pơm tơle\ch đe\i pho\ng 16-8-16- 13S, đe\i dơ\ng kơ chơ\t ‘lơ\ng ‘no\h kơ chơ\t Bo, dăh mă pho\ng 16- 7-17-13S, đe\i kơ chơ\t Manhê păng Silic păng atu\m hăm rim kơ chơ\t’lơ\ng gô tơgu\m ăn pơgar chehphe ple\i ăl păng sơđơ\ng.

- Kxo# pho\ng kăl dôm yơ noh măh ăn pơgar cà phê lơ\m khei năr âu thak sih ăi?

- Đào Hữu Hiền: Hmă hmă nhôn chă pơkă, pho\ng hrai NPK ‘no\h kon pơle\i bơ\n bơ\n chă prôi đơ\ng 1 tân 8 tru\h 2 tân 5 dăh mă 2 tân 7 lơ\m 1 hektar păng mă kăl gô mơ\ng kiơ pơgar che\hphe bơ\n ple\i dang yơ kơna chă prôi mă [lep. Păng nhôn chă pơkă ăn kon pơle\i pơla bơ\n dăh chă prôi 3 ‘măng lơ\m năr blu\ng – to\k bo\k păng hơtcu pơyan ‘mi vă chă prôi [lep hlo\h.

- Kih thuơ\t tuh pho\ng ăn cà phê lơ\m khei năr âu athei kiơ\ dôm tơdrong pơkăl thoi yơ thak sih ăi?

- Đào Hữu Hiền: Hơdrol prôi pho\ng, kon pơle\i bơ\n chă khôr pơ đ^ hla. Chă prôi ‘ne\ klep dơnơm mă le\i chă prôii kiơ\ sơdrai hăp hơ yơ\l. Vă chă prôi ‘lơ\ng hơ iă, đe\i ple\i lơ ‘no\h lăp prôi đang bơ\n cho\h kơ lơ\p te\h, vă hoe\i yu\h, pơm ăn ư\h kơ ‘lơ\ng.

O| ah, bơnê kơ ih hlôi axong jơ tơroi găh dôm tơdrong hlôh vao lơ\m vei jang pơgar cà phê atu\m hăm mih ma duch nă jang mir.

Tơblơ\ nơ\r:

- Amazư\t