VOV4.Bahnar - Lơ\m dôm sơnăm tơ je# au, đe\i tơdrong tơgu\m djru đơ\ng kơdră che\p pơgơ\r păng an^h bơ\ jang găh au kơ apu\ng Kon Plông, dêh char Kon Tum, kơ hre\ng u\nh hnam kon pơlei hlôi pơtăm đe\i ‘long pơgang pơjing ăn jang sa đe\i io\k yua kơ jăp. Mă đơ\ng hơgăt te\h chă pơtăm tim mă să mă le\i trong jang ato\k tơ iung ‘long pơgang tơ\ Kon Plông hlôi tơgu\m ăn đe\i lơ u\nh hnam đe\i rơvơn jang sa io\k yua kơ jăp, [rư\ [rư\ ke\ pơm tơ jur dơnu\h hin, iung pơm pơdro\ng tro\ [lep.

Sơkơ\t hơdăh ‘long pơgang ‘no\h jing ‘long pơtăm tơm hlo\h kơ tơring, apu\ng Kon Plông, dêh char Kon Tum hlôi đe\i lơ trong jang vă var ve\i lăng tơ klep hăm tơgu\m djru kon pơlei lang să hơgăt te\h pơtăm ‘long pơgang. {ok Trương Ngọc Tuyền, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang apu\ng Kon Plông tơbăt: Tơche\ng lơ\m sơnăm 2017, apu\ng gô tơgu\m ăn kon pơlei pơtăm ‘nao đe\i 78 hektar ‘long pơgang, lăng ‘nau jing ‘long pơtăm tơm tơgu\m ăn kon pơlei yak hlo\h dơnu\h hin, ato\k tơ iung mu\k drăm.

{ok Trương Ngọc Tuyền tơbăt:“ Đơ\ng tơdrong yan au găh to\ ‘mi kial, groi te\h kơ tơring rim kơ loăi ‘long pơgang blu\h vơ\ jing ‘lơ\ng lơ\m khe\i năr au ki, adoi apu\ng je\i tơle\ch jang pơlong năng pơtăm m^nh [ar kơ loăi ‘long pơgang păng hlôi [o#h io\k yua kơ jăp. Đơ\ng no\h tru\h dang e\i, trong tơle\ch jang đơ\ng Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei apu\ng ato\k tơ iung m^nh [ar ‘long pơgang tơm nhen Hồng Đẳng Sâm, ‘long Đương quy, lan kim tuyến, sa nhân, kơmưt  păng long cà gai leo. Trong gơlong vă iung jang ‘no\h tơmơ\t jang hơdoi lơ\m lơ tơdrong jang nhen kon jên jang tơ jur dơnu\h, kon jên tơ iung pơ jing tơring tơrang ‘nao, kon jên jang 30a, kon jên jang 135 đơ\ng Khu\l kơdră Te\h đak vă tơgu\m hơdre\ch dơđăh ăn kon pơlei chă pơtăm”.

Đơ\ng tơdrong lăng ba kơ jăp, tơgu\m djru đơ\ng Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei apung Kon Plông, hơgăt te\h pơtăm ‘long pơgang roi năr roi lang să lơ\m pơgar hnam, mir kơ kon pơlei. {ok A Ming, Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei tơring Măng Kanh tơbăt: Kiơ\ trong pơ pro\, sơnăm au kơdră tơring gô tơgu\m ăn kon pơlei, mă kăl ‘no\h u\nh hnam dơnu\h chă pơtăm 9 ha ‘long pơgang Hồng Đẳng Sâm, 1 ha ‘long Đương Quy păng 15 ha Cà gai dây leo. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, tơdrong chă te\ch dôm ‘long pơgang au jei đe\i lăng kơ jăp. Kơdră tơring hlôi k^ pơkăp jang hơdoi hăm Ko\ng ty Sơn Trung Du răt io\k tơmam drăm đơ\ng kon pơlei.

{ok A Ming, tơbăt: “ Kơdră tơring dơ\ng pang tang măt ăn tơdrong chă te\ch răt tơmam drăm kơna kon pơlei tôch sơđơ\ng jơhngơ\m jang pơtăm ‘long pơgang. Tru\h dang e\i lơ u\nh hnam kon pơlei hlôi ap^nh ch^h anăn chă tơ pl^h pơtăm ‘long pơtăm anai vă pơtăm ‘long pơgang nhen đương quy, sâm hroi, kơmưt [rê păng cà dây leo”

Vă tơgu\m ăn kon pơlei băt kih thuơ\t pơtăm, ve\i lăng ‘long pơgang, apu\ng Kon Plông hlôi ăn kang [o# kih thuơ\t jur năm tơ\ tơring, jang hơdoi hăm kang [o# tơring pơ\ih lăm pơtho ăn kon pơlei chă pơtăm, ve\i lăng. Gơnơm lơ lo\h, lơ\m khe\i năr tơle\ch jang lang să pơtăm ‘long pơgang tơ\ apu\ng Kon Plông tôch rơvơn.

Kih sư Bùi Văn Sơn, Kang [o# Dơno\ an^h ve\i lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang apung Kon Plông tơbăt:“Hre\i au kon pơlei hlôi băt trong gơlong chă pơtăm ‘long đương quy. Lơ\m khe\i năr pơtăm nhôn jang hơdoi hăm kơdră tơring pơtho tơbăt hơdăh ăn rim u\nh hnam vă rim u\nh hnam băt hơdăh đơ\ng cho\h te\h tru\h chă pơtăm, chă phe\, bu\ch. Mư\h dang yơ kon pơlei băt hơdăh ‘no\h pơjing đe\i bơngai tơm lơ\m kon pơlei vă lang să chă pơtăm”

Tơdrong io\k đe\i kơ jăp đơ\ng chă pơtăm ‘long pơgang lơ\m kon pơlei kơ apu\ng Kon Plông hlôi [o#h hơdăh. Sơ\, u\nh hnam mo\ Y Bôn, oe\i tơ\ pơlei Tu Rằng, tơring Măng Kanh, lăp chă pơtăm [um [lang tơ\ mir păng chehphe lơ\m pơgar cham. Đe\i kơdră tơring chă hơvơn, tơgu\m hơdre\ch, đe\i kang [o# apu\ng pơtho kih thuơ\t, mo\ Y Bôn pơtăm pơlong năng vă je# 5 sao  sâm Đương quy. Đơ\ng ro\ng 4 khe\i ve\i lăng, pơgar ‘long pơgang Đương quy kơ u\nh hnam mo\ Y Bôn dang e\i jing ‘lơ\ng [l^k [la\k. Mă đơ\ng tim mă tru\h khe\i ‘năr vă bu\ch phe\ te\ch mă đe\i hlôi đe\i bơngai mơdro hlôi ap^nh răt hăm kơ jă 500.000 hlak jên lơ\m 1 k^. Mo\ Y Bôn tơbăt, u\nh hnam hlôi pơma dơnu\h d^h băl lơ\m pơyan tru\h au kơnh gô lang să chă pơtăm ‘long pơgang Đương quy.

Je\i đơ\ng trong jang lang să pơtăm ‘long pơgang, lơ u\nh hnam kon pơlei tơ\ Kon Plông hlôi jang sa io\k yua kơ jăp đơ\ng chă te\ch ‘long pơgang păng hơdre\ch ‘long pơgang. Mă hơdăh trong pơtăm ‘long Hồng đẳng sâm hơnhăk đe\i io\k yua kơ jăp hlo\h ăn kơ ‘nho\ng A Ha, oe\i tơ\ pơlei Đak Lanh, tơring Măng Bút. M^nh sơnăm ‘nho\ng A Ha jang sa io\k đe\i m^nh [ar j^t tr^u hlak jên đơ\ng te\ch hơdrech păng [um ‘long pơgang Hồng đẳng sâm. Sơnăm au, ‘nho\ng A Ha chă ơng kơd^h dơđăh vă lang să chă pơtăm ‘long Hồng đẳng sâm păng lăng ‘nau jing jơ rơvơn vă đe\i jing jang sa io\k yua kơ jăp hlo\h.

‘Nho\ng A Ha tơbăt: “ Lăng [o#h pơgar ‘long lơ lau ba chhôk dêh, lăng [o#h kon pơlei lơ\m pơlei je\i lơ lau mơ\n, u\nh hnam ayơ je\i le\i lăi d^h băl. &nh jang kiơ\ kih thuơ\t đơ\ng tơdrong vă jang au pơtho ăn kơ ^nh”.

Ư|h khan lăp tơgu\m pơtho ăn kon pơlei pơtăm ‘long pơgang vă jang sa io\k yua kơ jăp, hơmet pơ ‘lơ\ng tơdrong er^h sa; apu\ng Kon Plông oe\i lăng kơ jăp tru\h tơdrong vat ve\i lăng năng tông, ato\k tơ iung ‘long pơgang đe\i kơ d^h lơ\m bri, lăng ‘nau jing tơdrong đe\i io\k yua t^h tên ăn kon pơlei io\k ve\i lăng bri. Apu\ng hlôi dăr lăng, pơ pro\ 615 ha bri vă ve\i lăng năng tông, io\k yua rim kơ loăi ‘long pơgang kiơ\ trong kơ jăp ‘lơ\ng.

{ok Trương Ngọc Tuyền, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang apu\ng Kon Plông tơbăt:“ ‘Moi kiơ\ dăr lăng hơgăt te\h pơ jao bri ăn kon pơlei ve\i lăng lơ\m tơring ‘no\h Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei apu\ng sơkơ\t hơdăh m^nh [ar kơ loăi ‘long pơgang hlôi đe\i lơ\m bri ve\i lăng kơ kon pơlei, lơ\m au ako\m đe\i m^nh [ar kơ loăi ‘long nhen cây cốt toái bổ, rim kơ loăi ‘long hla che hroi, prit bri (jơi), ‘long táo mèo oe\i krao akhan sơn tra vă ato\k tơ iung. Ato\k tơ iung ‘long pơgang lơ\m tơring to\k bo\k yak [lep trong kiơ\ tơchơ\t 1976 sơnăm 2013 đơ\ng Thủ tướng Te\h đak păng Trong pơ pro\ jang ato\k tơ iung ‘long pơgang kơ dêh char Kon Tum tru\h sơnăm 2020 păng lăng tru\h sơnăm 2030 ‘no\h apu\ng to\k bo\k tơle\ch jang păng ‘măng mă blu\ng hlôi đe\i tơmam drăm chă te\ch mơdro”.

Trong jang Kơdră tơring tơgu\m kon pơlei ato\k tơ iung ‘long pơgang tơ\ apu\ng Kon Plông, dêh char Kon Tum hlôi io\k đe\i jơne\i dôm tơdrong đe\i, tơdrong ‘lơ\ng hơ iă găh to\ ‘mi kial, groi te\h kơ tơring. Atu\m hăm ‘no\h hăm tơdrong jang au hlôi tơgu\m ăn kon pơlei ato\k kơtang jang sa io\k yua kơ jăp, tơ jur dơnu\h, ato\k tơ iung mu\k drăm kơ jăp ‘lơ\ng.

Bơngai ch^h: Khoa Điềm

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t