Pơyan phang jing pơyan tơm xir tơmo gĭt bô-xít, chŏng mă khei năr âu hnam kơmăi alumin Nhân Cơ (tơ̆ apŭng Đăk Rlấp, dêh char Đăk Nông) hơbŏ gô pơdơh pơm jang kơlih ưh kơ măt anih teh vă pơm jang păng ưh đei xơđơ̆ng hăm dơnâu akŏm djăh trôk. Ƀok Nguyễn Bá Phong, Kơdră Kŏng ti Nhôm Đăk Nông - TKV ăn tơbăt, tơhlăk tơhlĭn hăm iŏk teh tơmăn pơm jang đei ƀôh tơ̆ tôm tơdrong, đơ̆ng tơring xir iŏk tơmo gĭt, truh dôm tơring pơm jang kơsô̆ 3 kơ dơnâu trôk brê păng dơnâu akŏm djăh trôk đơ̆ng rŏng kơ rơih pai ăh 'măng kơsô̆  2. Tơring xir tơmo gĭt đơ̆ng jăl xơnăm 2020-2022, mă hlôi kla jên ăn kon pơlei đơ̆ng 2 xơnăm adrol ki mă lei truh dang ei duh oei đei jê̆ 17ha kơ hloh 20 unh hnam tam mă pơjao teh tơmam pơm jang. Lơ̆m kơplăh noh, tơring xir  iŏk bô-xít jăl xơnăm 2023-2024 hơgăt teh pơhlom 180ha adoi tam mă đei trong pơkăp chă hrŭ, tơgŭm jăk erih tơ̆ nai.

Tơdrong kăl hloh dang ei noh teh tơmăn vă xir dơnâu mong trôk djăh kơsô̆ 2, mưh ưh man đang lơ̆m khei 4 âu kơnh, hnam kơmăi akŏm tơmo gĭt hơbŏ athei pơdơh kơ jang: “Đei 64 unh hnam lơ̆m hơgăt teh noh oei đei 30 unh hnam, lơ̆m noh đei 7 unh hnam lơ̆m hơgăt teh man dơnâu tam mă iŏk jên hrŭ. Truh dang ei kiơ̆ găh anih jang hơtŏk mong teh kơ apŭng noh tơroi truh tơdrong hrŭ 'mong iŏk teh tơmăn 'măng mă 3. 'Meh iŏk jang noh athei đei dơnâu mong, mă dơnâu noh kiơ̆ pơkăp ăh khei 4 kơnh athei tơmơ̆t yua. Mưh ưh man đei dơnâu akŏm trôk djăh noh ưh kơ băt vă akŏmt ơ̆ yơ, noh hnam kơmăi rơih pai tơmo gĭt duh ưh gơh pơm jang”

Tơring tơhlăk tăk hloh lơ̆m hrŭ 'mong iŏk teh tơmăn hăm tơdrong xir tơmo gĭt bô-xit tơ̆ Đăk Nông dang ei noh tơ̆ xăh Nghĩa Thắng, apŭng Đăk Rlấp. Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei xăh – ƀok Đoàn Huy Cường ăn tơbăt, dôm xơnăm adrol ki, tơdrong jang âu ƀônh hiôk hloh kơlih kơjă jên hrŭ 'mong kơjung hloh pơtêng hăm tơdrong pơkăp atŭm. Mă lei, lơ̆m 2 xơnăm kơ âu, tơdrong “teh tŏk kăp” pơm ăn kơjă hrŭ 'mong ưh kiơ̆ tom tơdrong tĕch răt, pơm ăn tơdrong hrŭ 'mong teh pơm jang ƀơm lơ tơnap tap: “Adrol ki kơjă teh kăp noh kĕ chă răt teh nai, jên rơkăh noh bơ̆ hnam, răt gre, răt tơmam drăm noh kon pơlei ƀôh pơyua. Mă lei dang ei nhen âu ki đei unh hnam 1ha teh đei hrŭ 'mong kơpal kơ 1 tih, lĕch tơ̆ 'nguaih ưh kĕ răt đei minh hlak teh thoi noh bơih, noh kon pơlei ưh kơ drơ̆ng nơ̆r”

Hăm dôm tơdrong đei ƀôh tơ̆ tơring pơm jang alumin, khei 10/2022, Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Đăk Nông hlôi đei tơchơ̆t 1644 pơjing Khul jang vă xek tơlang dôm tơnap tơhlăk tơhlĭn lơ̆m tơdrong pơm jang kơ Kŏng ti Nhôm Đăk Nông - TKV. Jơnŭm jang vei lăng kon pơlei dêh char Đăk Nông ăh 'măng hop akŏm tơdrong juăt jang ăh jê̆ đĭ xơnăm 2022 hlôi kĭ pơkăp axong jang hăm 6 anih jăk erih tơ̆ nai tơ̆ apŭng Đăk Rlấp. Rim anih jang đei tơrĕk atŭm hăm jơnŭm pơgơ̆r tơring păng dôm anih jang kơpal kơ tơring hơnơ̆ng tơroi, hơvơn kon pơlei pơjao teh tơmăn 'măn ăn tơdrong jang xir tơmo gĭt bô-xit, atŭm hăm noh tơgŭm iŏk yua lơ trong pơkăp tơgŭm hăm kon pơlei.

Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Đăk Nông pơgơ̆r Anih jang vei lăng kon pơlei apŭng Đăk Rlấp hơlen lăng hơmet axong anih oei 'nao đei tôm tơdrong kăl, axong hnam oei tơdăng, hnam thuê vă kon pơlei pơjao teh pơm jang. Hăm dôm unh hnam hlôi iŏk jên hrŭ tôm, hơvơn mă ưh pơjao teh pơm jang, apŭng chih hô sơ, chă trong pơkăl dăh jăk erih tơ̆ nai. Găh trong pơkăp hăm hơgăt teh iŏk pơm jang xir tơmo gĭt bô-xit xơnăm 2023 – 2024, ƀok Nguyễn Quang Tứ, Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei apŭng Đăk R’lấp ăn tơbăt:  “240 unh hnam âu noh apŭng kơchĕng tơlĕch jang 2 'măng, mưh ưh keh noh jang 'măng mă 3 hăm dôm unh hnam tơnap tap hloh. 'Măng mă 1 apŭng hơlen jang hăm kŏng ti noh hrŭ adrol ăn 37 unh hnam tam mă tơrĕk truh 40 unh hnam kăl jăk oei tơ̆ nai, thoi noh đei 32ha teh vă pơm jang. Găh khei năr noh kiơ̆ pơkăp ăh năr 31/3/2023 gô tơchơ̆t kla ăn kon pơlei găh teh iŏk pơm jang"

Kơtă năm hơlen tơ̆ tơring pơm jang păng pơgơ̆r 'măng pơm jang tơ̆ Kŏng ti Nhôm Đăk Nông - TKV, ƀok Lê Trọng Yên, Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Đăk Nông, pơgơ̆r rim anih jang tơ̆ tơring pơm jang kơjăp hloh, pơm jang xơnong kăl tenh kuăng xek tơlang tơhlăk tơhlĭn hăm tơdrong jang xir tơmo gĭt bô-xít vă pai pơjing alumin Nhân Cơ: “Vei xơđơ̆ng 'lơ̆ng pơyua đơ̆ng teh đak, kon pơlei păng anih jang mŭk drăm, kơdră dôm anih jang athei jang hadoi, pŭ xơnong jang hăm Tĭnh uy, hăm Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char mưh todrong jang ưh hlot. Păng athei jang atŭm kơjăp hăm jơnŭm pơgơ̆r tơring, anih jang chĭn trĭ păng kŏng ti nhôm vă xek tơlang dôm tơdrong tơhlăk tơhlĭn lơ̆m pơkăp pơm jang”

Tơdrong jang alumin Nhân Cơ (tơ̆ apŭng Đăk Rlấp, dêh char Đăk Nông) kĕ pơm tơlĕch 650.000 tâ̆n alumin 1 xơnăm. Keh đang đơ̆ng xơnăm 2017, ưh adrô̆ tơgop jên mong ăn dêh char Đăk Nông jê̆ 400 tih hlj rim xơnăm, tơdrong jang oei pơm hơtŏk mŭk drăm tơpôl pran kơtang. Đơ̆ng tơdrong jang âu, minh tơring jang kŏng ngĭp nhôm dar deh đei iung jing, hăm hnam kơmăi unh hơyuh klăh axong nhôm tŏk bŏk đei ming man, 2 anih jang kŏng ngĭp tŏk bŏk oei tơlĕch jang... Kĕ đei mŭk drăm tih tên găh tơmo gĭt bô-xít, đơ̆ng tơdrong jang đei jơnei lơ̆m pơm jang alumin Nhân Cơ, Đăk Nông hlôi xơkơ̆t pơtoi axong hơtŏk jang găh tơdrong âu jing minh tơdrong jang dơnơm kơ mŭk drăm, pơjing dêh char dăh hrôih jing anih jang kŏng ngĭp nhôm kơ teh đak. Mă thoi noh, hăm dôm tơdrong tơnap tap, tơhlăk tơhlĭn oei đei lơ̆m tơdrong jang Nhân Cơ, pơkăl dôm jăl pơgơ̆r tơring kơ dêh char Đăk Nông kăl tenh kuăng pơklaih, xek tơlang kơjăp vă tang găn tơdrong tơhlăk hăm tơdrong jang kŏng ngĭp dơnơm âu kơ tơring.