VOV4.Bahnar - Jo# tru\h khei ‘năr âu, ako\p te\h che\h phe pơ tăm ming păng tơ gep ming tơ\ rim de#h char Tây Nguyên lơ\m 118 rơ bâu 200hec tar, đei hlo\h 98,5% pơ têng hăm trong tơ le\ch jang tru\h đ^ sơ năm 2020. Lơ\m no\h, Lâm Đồng ‘no\h j^ de#h char jang đang hơ drol hăm tơ drong jang kiơ\ pơ tăm ming che\h phe hlo\h 127% pơ têng hăm trong tơ le\ch jang, hơ nhăk io\k yua che\h phe jo# păh lăp kơ de#h char to\k lơ đơ\ng 26 tạ to\k 31,3 tạ 1hec tar.

Đơ\ng ro\ng kơ vang ho\k dôm lăm pơ hrăm, chă hơ len lăng păng tơ mơ\t yua dôm trong jang ki thuơ\t pơ tăm che\h phe yua đơ\ng an^h vei lăng găh cho\h jang sa de#h char Lâm Đồng pơ tho đơ\ng yan âu, io\k yua pơ gar che\h phe kră hlo\h 25 sơ năm kơ u\nh hnam [ok Huỳnh Đức Đông, oei tơ\ Khu phố 13, thị trấn Di Linh, apu\ng Di Linh, de#h char Lâm Đồng hlôi tơ pl^h ‘lơ\ng păng [rư\ [rư\ hơ to\k ‘lơ\ng. Ư|h khan lăp ăn io\k yua che\h phe to\k hlo\h 2 ‘măng mă pơ gar ‘long oei đei ‘lơ\p lơ păng to\k bo\k blu\h jing ‘lơ\ng. {ok Đông tơ băt, ki thuơ\t pơ tăm vei sơ đơ\ng kơ na tơ drong dreng hla, hơ lu\ng plei păng dôm kơ loăi hơ drông sa tơm, rơ\h hlôi đei hơ met ‘lơ\ng đ^: “Sơ\ io\k yua che\h phe tôch kơ to\ se\t, lăp io\k đei jo# păh lăp dang 3 tấn mă ư\h kơ gơ\h hlo\h. Mă lei dang ei ‘no\h io\k yua lơ, pơ rang j^ ‘no\h ư\h pă đei dơ\ng. Sơ\ ^nh ư\h kơ băt hơ dăh dôm ki thuơ\t pơ tăm, ư\h kơ tơ mơ\t yua ‘no\h pơ gar che\h phe hơ nơ\ng đei hơ drông sa, hơ lu\ng plei tôch kơ lơ, ư\h kơ đei plei lơ, jing ‘lơ\ng nhen dang ei.” 

Ku\m hăm tơ drong hơ drin đơ\ng de#h char, tơ drong jang pơ tăm che\h phe kơ jăp ‘lơ\ng VnSAT tơ\ Lâm Đồng hlôi pơ tho lơ tơ drong hlo#h vao pơ tăm che\ph phe kiơ\ trong ‘nao ăn kon pơ lei đơ\ng trong cho\h te\h, rơ\ih hơ dre\ch, kăt sơ grai, ding tru\h trong săy pho\ng, tang găn pơ rang pơ răm păng tơ ru\ih đak ‘mơ ‘met… tơ gop hơ nhăk Lâm Đồng jang đang hơ drol lơ\m te\h đak găh jang kiơ\ pơ tăm ming che\h phe hăm hơ găt te\h io\k đei to\k tru\h 58 rơ bâu hec tar, yak hlo\h 127% trong tơ le\ch jang kơ pơ đ^ jăl jang 2014-2020, io\k yua che\h phe to\k đơ\ng 26,1 tạ 1 hec tar to\k 31,3 tạ 1 hec tar 1 sơ năm, tơ mam to\k đơ\ng 366 rơ bâu tấn to\k vă je# 508 rơ bâu tấn. Oei tơ\ 2 apu\ng Di Linh păng Bảo Lâm đei hlo\h 10.000 hec tar joăt pơ tăm che\h phe đei io\k yua đơ\ng 4 tấn tơ\ kơ pal. Păng io\k yua che\h phe Lâm Đồng dang ei hlôi lơ hlo\h io\k yua che\h phe atu\m kơ lơ\m tơ ring ‘no\h j^ 5 tạ 1 hec tar. 

{ok Nguyễn Thanh Tùng, oei tơ\ thị trấn Đinh Văn, apu\ng Lâm Hà, de#h char Lâm Đồng, io\k yua jang kiơ\ tơ drong jang pơ tăm ming păng pơm tơ le\ch che\h phe kiơ\ trong kơ jăp ‘lơ\ng ‘no\h [o#h hơ dăh, tơ drong mơ mat hlo\h dang ei ‘no\h j^ pơm liơ vă tu\n pran đei jang hơ dai pơm tơ le\ch, vei sơ đơ\ng an^h te\ch tơ mam ăn kon pơ lei. “jang che\h phe kơ jăp ‘no\h io\k yua che\h phe đơ\ng kon pơ lei nhôn hlôi to\k lơ. Mă lei tơ drong mơ mat tat hlo\h tơ\ âu ‘no\h j^ an^h te\ch mơ dro tôch kơ mơ mat tat. Athei đơ\ng kon pơ lei ‘no\h pơm liơ tu\n pran jang hơ dai 4 hnam, păng te\h đak athei pơ gơ\r jang kiơ\ tơ gu\m ăn rim an^h jang mơ dro sa, rim hơp tak xăh jang hơ dai hăm kon pơ lei nhôn vă kơ jă te\ch tơ mam đơ\ng kon pơ lei đei sơ đơ\ng [iơ\.”

Kiơ\ kơ [ok Nguyễn Văn Châu, Pho\ kơ dră An^h vei lăng găh cho\h ạng sa păng hơ to\k tơ iung tơ ring tơ rang de#h char Lâm Đồng, lơ\m kơ so# 10.000 ti hlak jên mă de#h char hlôi tơ mơ\t jên jang ăn pơ tăm ming che\h phe lơ\m khei ‘năr âu ki, jên to\k io\k đơ\ng an^h mong jên tam mă tru\h 10%. Yua thoi no\h, vă tơ drong pơ tăm ming che\h phe đei hơ nơ\ng tơ le\ch jang đei io\k yua, ‘ngoăih kơ hơ to\k loi dơ\ng pơ tho ki thuơ\t jang sa, vei lăng ‘lơ\ng ‘long hơ dre\ch, tơ mơ\t yua kơ măy kơ mo\k tơ ru\ih đak ‘mơ ‘met… rim trong jang tơ gu\m găh jên to\k io\k tơ gu\m kăl đei pơ\ih să hlo\h. “Mơ mat tat lơ\m tơ drong jang kiơ\ tơ drong jang pơ tăm ming hrei ‘nâu ‘no\h j^ kơ so# u\nh hnam kon pơ lei to\k io\k jên oei to\ se\t. Tơ drong tơ le\ch jên tơ gu\m asong to\k io\k kiơ\ trong lơ jăl jang nhen hrei ‘nâu ku\m ư\h kơ lăp hăm ‘me\h vă đơ\ng kon pơ lei ư\h kơ pơ tru\t đei rim u\nh hnam gơ\h to\k io\k rim kon jên”.

Dêh char Lâm Đồng hlôi tơ le\ch jang ‘lơ\ng lơ trong jang hơ met ming pơ gar che\h phe kră, hơ nhăk dêh char âu jing dêh char dơ\ng hơ drol lơ\m te\h đak găh tơ drong jang pơ tăm ming che\h phe đơ\ng 2014-2020. Lei, tơ drong kiơ pơm ăn Lâm Đồng jang đei ‘lơ\ng thoi âu, tơ drong pơ ma nuh đơ\ng nhôn hăm [ok Phạm S, Pho\ Kơ dră vei lăng kon pơ lei dêh char Lâm Đồng pơ ma truh tơ drong ‘nâu.

-{ok ăi, ap^nh ih roi tơ băt tơ drong kiơ pơm ăn Lâm Đồng bơ\ jang tơ drong pơ tăm ming che\h phe đei jơ nei ‘lơ\ng thoi âu?

-{ok Phạm S: Blu\ng a, ‘moi kiơ\ tơ drong io\k tơ drong đei yoa mu\k drăm pơm tơm kơ na dêh char Lâm Đồng pơ tho ăn An^h vei lăng choh jang xa păng ato\k tơ iung tơ ring tơ rang dêh char mưh tơ le\ch jang ‘no\h tơ blang ăn kon pơ lei [ôh tơ drong pơ tăm ming che\h phe tôch đei yoa. Lơ dêh char nai mưh bơ\ jang trong jang yơ ‘no\h chă rơih ‘long pơ tăm, asong te\h pơ dơ\h, choh hơ met te\h... tơ dăh jang thoi no\h sư tôch hiong jơ năr, kon pơ lei ưh đei tơ drong io\k yoa, kơ plăh ‘no\h dêh char Lâm Đồng chih hơ dăh yoa ‘long che\h phe kră, yoa pơ rang j^ phă, chih hơ dăh thoi no\h vă đei trong jang lăp ‘lơ\ng. Tơ dăh ưh kơ s^ yoa pơ rang j^ phă rơh mă yoa te\h ưh đei mơ\r ‘no\h bơ\n pơ gơ\r pơ tăm ming hloi. Thoi noh da [iơ\ hiong khei ‘năr, ưh đei le# kon pơ lei gô chang nhen nơ\r tơ tă đơ\ng An^h tơm vei lăng choh jang xa păng ato\k tơ iung tơ ring tơ rang. Mưh pơ tho thoi noh đơ\ng Lâm Đồng ‘no\h tôch kơ tro\ păng lăp hăm yăn âu, kon pơ lei gơ\h jang kiơ\ hloi.

Tơ drong mă 2, ato\k tơ iung che\h phe athei pơ tăm hăm hơ dre\ch ‘nao, hmă hmă đei plei lăp đơ\ng 2 tân truh 2,5 tân mă lei mưh pơ tăm hăm hơ dre\ch ‘nao ‘no\h đei plei đơ\ng 5 tân truh 5,5 tân lơ hlo\h 200%, thoi no\h tơ plih ăn kon pơ lei athei pơ tăm lơ\m 2ha ‘no\h tơ\ âu lăp ako\m jơ hngâm jang 1ha.

Mă 3, pơ tho ăn An^h mong jên choh jang xa păng dôm an^h mong jên nai, tơm hlo\h j^ an^h mong jên choh jang xa pơm hơ met hla ar, kon pơ lei lăp truh chih măt, chih te\h pơ gar vă pơ tăm ming ‘no\h gơ\h to\k io\k jên hloi.

Mă 4, dêh char Lâm Đồng pơ tho ăn An^h vei lăng choh jang xa păng ato\k tơ iung tơ ring tơ rang dêh char vei lăng ‘lơ\ng rim pơ gar ơng tơ đăh. Mưh kon pơ lei lui, sơ đơ\ng jơ hngâm hăm hơ dre\ch ‘nao ‘no\h ưh kơ đei tơ tăm nhen dôm dêh char nai, mă tôch sơ đơ\ng jơ hngâm mưh io\k pơ tăm. Tơ drong kăl dơ\ng ‘no\h athei chă rơih hơ dre\ch mă lăp hăm rim tơ ring ‘moi kiơ\ tơ drong tơ che\ng hơ len khoa ho\k kơ na kon pơ lei tôch sơ đơ\ng jơ hngâm pơ tăm.

Bơ\ jang hrơ\ch thoi noh kơ na vang tơ gop ăn dêh char Lâm Đồng hrei ‘nâu đei plei che\h phe lơ hlo\h kơ dêh char Dak Lak păng jing dêh char dơ\ng hơ drol găh plei che\h phe lơ lơ\m te\h đak.

- {ok ăi, mă đơ\ng tơ drong ‘lơ\ng păng plei che\h phe lơ đơ\ng dêh char Lâm Đồng roi to\k ră, mă lei tơ drong arih xa kơ kon pơ lei jang che\h phe oei ưh sơ đơ\ng, io\k yoa ưh kơ jăp, thoi no\h hăm tro\ yoa tơ drong te\ch mơ dro đơ\ng bơ\n hăm tơ mam âu oei tam mă pran ‘lơ\ng ưh?

-{ok Phạm S: Gơ\h pơ ma ‘nâu j^ tơ drong jang hơ doi đơ\ng pơm tơ le\ch hơ dai hăm te\ch mơ dro, năng atu\m kiơ\ kơ so# chih jo# inh [ôh lăp to\ se\t đe\ch, hrei ‘nâu ‘nao đei 17%. Yoa thoi no\h tơ drong kon pơ lei vă jang hơ doi đơ\ng kon pơ lei, chă tơ dra hơ len kơ jă te\ch tơ mam hăm an^h te\ch mơ dro oei ưh kơ jăp. Mă 2, bơ\n oei gơ nang lơ kơ an^h sơ\k, hui bơ ngai đei an^h sơ\k che\h phe kơ dih ‘lơ\ng. Mă 3 dơ\ng ‘no\h to\ ‘mi kial, đa tơ plih lơ\m pơ yan phe\ ‘no\h đei ưh đei to\. Păng yoa ưh đei an^h sơ\k kơ na che\h phe Lâm Đồng ưh gan ‘lơ\ng pơ têng hăm tơ drong hơ găt đơ\ng apu\ng plenh te\h. Kiơ\ đơ\ng dăr hơ len mưh pơ têng hăm Dak Lak, Buôn Ma Thuột ‘no\h Lâm Đồng kơ đe\h [iơ\. Mă 4 ‘no\h kơ so# unh hnam jang hơ doi hăm an^h te\ch mơ dro oei to\ se\t [iơ\ pơ têng hăm dôm kơ loăi ‘long nai. Dang ei tơ drong pơ jing dôm HTX jang che\h phe lăp to\ se\t đe\ch pơ têng hăm tơ drong ‘me\h vă. Kơ lih yoa thoi noh kơ na tơ\ 1,2 tơ ring hơ tăih yăih jang kiơ\ ưh kơ pran, plei to\ se\t kơ na đei bơ ngai pơ tăm che\h phe oei tơ [âp lơ mơ mat tat.

- Lei tơ\ hơ năp kơnh, Lâm Đồng đei trong jang thoi yơ vă tưk tơ iung păng sơng io\k lơ hlo\h dơ\ng an^h jang mu\k drăm vang jang hơ doi, tơ le\ch trong te\ch che\h phe – m^nh lơ\m dôm tơ mam drăm tơm đơ\ng dêh char bơ\n?

-{ok Phạm S: Hăm dêh char Lâm Đồng, vă hơ to\k kơ jă che\h phe lơ\m khei ‘năr to\ ‘mi kial tơ plih ‘no\h, Lâm Đồng vă hơ nơ\ng tưk tơ iung tơ drong jang pơ tăm ming che\h phe, yoa ‘nâu j^ 1 trong jang tôch tro\ vă tơ mât lơ\m tơ mam drăm đơ\ng choh jang xa lơ\m plei te\h. Mă 2 chih hơ dăh tơ ring te\h vă tơ plih ăn tơ drong pơ tăm che\h phe xe jing che\h phe che. Ưh đei tơ ring yơ đei te\h pơ tăm che\h phe che ‘lơ\ng nhen tơ\ Lâm Đồng, mă loi j^ tơ\ Cầu Đất Đà Lạt păng hơ nơ\ng chă rơih dôm kơ loăi hơ dre\ch, yo\ng ‘lơ\ng, dôm kơ loăi hơ dre\ch mă apu\ng plenh te\h kăl păng pơm hla ar ap^nh răt io\k hơ drol lơ. Mă 4 pơ lung an^h te\ch mơ dro tơ mât jên jang tơ\ Lâm Đồng ‘moi kiơ\ trong jang hơ doi vă bơ\ jang kiơ\ tơ drong tơ chơ\t 57 păng 98 đơ\nng Khul kơ dră te\h đak vă ako\m jơ hngâm hơ to\k tơ drong jang hơ doi, mă loi j^ hăm trong jang to\k kơ jăp ‘lơ\ng ăn che\h phe, pơih xă te\h pơ tăm ‘long pơm yơ\p păng tơ le\ch 1,2 trong jang tih đơ\ng pơ tăm che\h phe thoi so jing pơ tăm che\h phe hăm mơ\r vă pơm hơ to\k kơ jă che\h phe lơ\m plei te\h. Vă bơ\n chă rơih dôm trong jang ie\ mă lei đei kơ jă kăp, pơm tơ plih đon hlôh vao đơ\ng kon pơ lei păng an^h te\ch mơ dro kiơ\ trong thoi noh ‘no\h sư gơ\h hơ to\k kơ jă, tơ gop ăn an^h jang che\h phe kơ jăp ‘lơ\ng păng kon pơ lei, an^h pơ tăm che\h phe gơ\h đei io\k yoa lơ, đei yoa lơ [iơ\ t\ hơ năp kơnh.  

-Lei a, bơ nê kơ ih hơ!

Thuem hăm Dơ\ng: Tơ blơ\