TƠDRONG PƠTĂM PƠKAO LILY IO|K ĐE|I JƠNE|I KƠJĂP

Lily ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm kơ loăi pơ kao kăt sơ drai đei kơ mâu ‘lơ\ng, pơ kao [âu phu, hiơ\ kơ jô, đei lơ bơ ngai ‘me\h vă kơ na kơ jă te\ch tôch kơ măk. Tơ\ te\h đak bơ\n, pơ kao lily hlôi đei pơ tăm đơ\ng xơ\ mă lei ako\m găh lơ tơ\ pơ lei tơm Đà Lạt. Vă tơ gu\m kon pơ lei đei dơ\ng trong vă jang pơ tăm kơ loăi pơ kao te\ch măk âu, tơ drong tơ roi nẳ ‘nâu gô tơ roi tơ băt 1 tơ drong jang pơ tăm pơ kao lily prăt xơ năm tơ\ pơ lei tơm Đà Lạt, de#h char Lâm Đồng:

Lăp hơdro# 3 sao pơkao lily đe\i pơtăm tơ pl^h lơ\m hnam pơn^l, hăm kơ jă 1 hơcho# 5 sơdrai ‘no\h 100.000 hlak jên, tơ klăh pơ đ^ kon jên tơmơ\t jang ‘no\h lơ\m 1 gie\ng, u\nh hnam [ok Nguyễn Danh Long, oe\i lơ\m koeng kơpho# Vạn Thành, phường 5, pơle\i tơm Đà Lạt (Lâm Đồng) to\k đe\i 16 tr^u hlak jên. Rim năr pơgar pơkao Lily kơ u\nh hnam [ok Long je\i đe\i pơkao vă chă te\ch ăn kon pơle\i tơring To\k bo\k păng dêh char pơle\i tơm găh Pơbăh. Mă đơ\ng kơ jă đe\i to\k jur mă le\i gơnơm đe răt lơ kơna oe\i sơđơ\ng lơ\m jang sa.

{ok Long tơbăt, pơkao Lily hơnhăk ba đe\i io\k yau kơ jăp hlo\h ‘no\h pơyan pơkao te\ch lơ\m năr Têt, tơdăh pơkao ‘lơ\ng păng cho#h pơkao [lep khe\i ‘năr le\i io\k đe\i 2 ‘măng ako\p kon jên tơmơ\t jang. Hơdrơ\k dơ\ng, tơdăh pơkao cho#h ư\h kơ [lep pơyan le\i ư\h kơ jor hiong răm đe\ch. {ok Nguyễn Danh Long, pơma: “Bơ\n ư\h kơ pơtăm ngăl hăp mă le\i pơtăm tơ pl^h, kư\ mă 1 gie\ng bơ\n chă pơtăm đơ\ng 1.000 tru\h 2.000 to\ [um, lơ lo\h mă dang yơ je\i đe\i kăt te\ch pơtăm hơnơ\ng prăt sơnăm hloi. Kơ jă ‘no\h hơnơ\ng lơ lo\h bơih, bơ\n ‘me\h vă to\k hlo\h 5.000 hlak jên je\i tơnap te\ch hlot. Bơ\n je\i đe\i bơngai răt io\k lơ kơna mă ge\i kơ jăp tơdăh ư\h le\i ư\h kơ ke\ ôh. Nhen tơ\ au ‘no\h bơ\n chă te\ch ăn rim dêh char tơring To\k bo\k, Tây Ninh, Miền Tây, pơle\i tơm Hồ Chí Minh, Nha Trang ... tôm tong hloi, ba ăn tôch kơ lơ an^h te\ch răt, 6-7 an^h răt io\k hloi. Dang e\i to\k bo\k chang khe\i têt, kon jên tơmơ\t jang ‘no\h m^nh hơcho# 60.000 hlak jên, tơdăh bơ\n te\ch 200.000 ‘no\h bơ\n io\k đe\i 140.000 hlak jên lơ\m 1 hơcho#, păng tơdăh hăp cho#h pơkao hro#ih le\i hu\t đe\ch păng cho#h pơkao klui je\i hiong răm mơ\n”.

Lily đe\i lăng jing kơ loăi pơkao ‘lơ\ng lie\m hlo\h, găh kơ loăi ‘lơ\ng păng te\ch mơdro io\k yua kơ jăp hlo\h. Đe\i khe\i năr, bơngai pơtăm pơkao lily tơ\ pơle\i tơm Đà Lạt jang lơ\m 1 hek tar io\k đe\i đơ\ng 2 ti tru\h 2 ti 500 tr^u hlak jên. Mă le\i, hre\i au an^h te\ch mơdro hơdrech pơkao Lily oe\i gơnang lơ\m răt io\k đơ\ng te\h đak Hà Lan păng măh ap^nh răt io\k hơdrol m^nh sơnăm, tơdrong anai dơ\ng [um hơdre\ch pơkao lily kăl đe\i ve\i lăng lơ\m an^h sơngie\o kơna kon pơle\i tim mă pơ pro\ kơ d^h gơ\h găh hơdre\ch chă pơtăm.

Kiơ\ đơ\ng [ok Nguyễn Danh Long, tơdrong chă pơtăm, ve\i lăng pơkao lily je\i [ônh [o\, ‘ngoăih hơlen mă bre\ hơdre\ch ‘lơ\ng, kiơ\ pơyan tơ klep hăm to\ ‘mi kial kơ tơring je\i đe\i hơlen mă hơdăh. Tơdăh đe\i tôm rơvơn au, pơkao lily gô blu\h vơ\ jing ‘lơ\ng păng cho#h pơkao [lep khe\i ‘năr mă bơ\n ‘me\h vă: “Têt ‘no\h kơchăng 3 khe\i mă năr hmă ‘no\h dang đơ\ng 80 tru\h 85 năr đe\ch, kơ yuơ pơ yan to ‘no\h pơyan to\ găh têt ‘no\h tơngie\t, tơngie\t ‘no\h [um đunh [iơ\. Pơma atu\m jing kơ loăi chă pơtăm [ônh mơ\n, je\i chă krum hăm hơdrau vă rơngơp lơ\m mă oe\i ie\, lăp đơ\ng ro\ng hăp bôp pơkao bơih ‘no\h bơ\n yuih hu\t hơdrau vă tơm hăp hơra\ng. Mă le\i mư\h hăp đe\i pơrang bơih le\i ư\h kơ ke\ hơmet ôh. Hư răm ‘no\h hmă hmă ôm [um, păng mư\h [um ôm le\i đe hru\ ăn kơ bơ\n tôm tong hloi. Đơ\ng [um ngăl đe\ch, ư\h khan kơ yuơ kơ te\h ôh”.

Ư|h khan lăp hơdro# tơ\ Đà Lạt, hre\i au tơdrong chă pơtăm pơkao lily vă te\ch mơdro lơ\m năr têt đe\i lang să tơ\ lơ tơring lơ\m te\h đak bơ\n. Hơdro# lơ\m pơle\i tơm Đà Lạt, hre\i au đe\i dang 30 tr^u sơdrai pơkao lily to\k bo\k đe\i rim u\nh hnam kon pơle\i cho\h jang sa păng an^h mơdro sa tơm ve\i lăng năng tông kơ jăp vă te\ch mơdro ăn khe\i năr Têt sơnăm au. Kiơ\ tơdrong jang đe\i [o#h hơdăh đơ\ng kon pơle\i, ‘ngoăih ve\i lăng năng tông ăn pơkao ‘lơ\ng, tơdrong kăl hlo\h ‘no\h hơmet pơ ‘lơ\ng lơ liơ vă pơkao cho#h [lep lơ\m năr têt, ăp lơ lo\h kơna mă io\k đe\i kơ jăp lơ\m tơdrong jang pơtăm pơkao g^t kăl au.

Vă chă hơ len lăng hơ dăh hlo\h dơ\ng dôm tơ drong tơ roi găh ki thuơ\t pơ tăm, tơ mam hơ dre\ch ‘lơ\ng ku\m nhen dôm tơ drong kăl pơ tăm liơ vă kơ hơ nhăk ăn io\k yua mu\k drăm lơ hlo\h đơ\ng pơ kao lily,  bơ ngai ch^h hla ar kơ tơ\ng ang ăn An^h Rađiô nơ\r pơ ma Việt Nam hlôi đei jơ pơ ma dơ nu\h hăm yă Nguyễn Thị Mỹ Hạnh, kỹ sư găh cho\h jang sa, Kơ dră an^h jang găh cho\h jang sa pơ lei tơm Đà Lạt. Găh đei yua đơ\ng tơ drong pơ tăm pơ kao lily lơ\m tơ ring Đà Lạt lơ\m khei ‘năr âu ki, yă Hạnh tơ roi tơ băt: “Dang ei hơ găt te\h pơ tăm pơ kao lily tơ\ Đà Lạt roi ‘năr roi pơ\ih xă yua io\k yua mu\k drăm đơ\ng sư hơ nhăk ăn tôch kơ lơ. Mă đơ\ng tơ drong pơm tơ le\ch pơ kao đơ\ng bơ\n găh lơ ‘no\h chă te\ch mơ dro kơ d^h tơ\ lơ\m te\h đak kơ na an^h te\ch mơ dro oei tam mă sơ đơ\ng. Tơ dăh bơ\n te\ch lơ hlo\h kơ răt ‘no\h sư [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng t^h tru\h mu\k drăm kon pơ lei, tơ dăh te\ch păng răt hơ to\ băl ‘no\h gô ăn io\k yua mu\k drăm lơ hlo\h”.

- Mư\h le\i, lơ\m chă jang pơtăm pơkao lily ‘no\h kon pơle\i kăl kơchăng lơ\m tơdrong kăl yă kiơ?

- Yă Nguyễn Thị Mỹ Hạnh: Pơ tăm pơ kao lily ‘no\h tơ drong răp pơ yan ‘no\h tôch kơ g^t kăl. Tơ dăh đei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng kiơ\ lơ\m kơ dơ chu\n ‘no\h gô [ơm kơ ne# tôch kơ t^h tru\h mu\k drăm kơ kon pơ lei jang chu\n mir. Tơ drong tơ re\k tru\h mă 2 lơ\m pơ tăm pơ kao lily ‘no\h j^ tơ drong ki thuơ\t, athei pơ tăm jru\. Yua kơ pơ tăm jru\ ‘no\h pơ kao lily mă pơ jing đei 3 tăl rơ\h. Kơ na lơ\m kơ plăh răt hơ dre\ch, đei kon pơ lei tơ roi akhan hơ dre\ch ‘no\h kơ ne#, hơ dre\ch ‘no\h ư\h kơ ‘lơ\ng ư\h kơ tro\ o#h, yua kơ kon pơ lei pơ tăm pơ kao lily tam mă băt hơ dăh đei ki thuơ\t. Mă 3 ‘no\h xăy pho\ng ăn kơ pơ kao lily, yua pho\ng ăn kơ pơ kao lily ‘no\h athei to\ xe\t [iơ\ pơ têng hăm rim kơ loăi ‘long pơ tăm nai, tơ dăh bơ\n xăy pho\ng lơ gô [ơm kơ ne# tru\h tơ drong blu\h jing đơ\ng pơ lily.

- Tơ\ tơring Tây Nguyên au, hăm yu\h to\ đơ\ng 18 tru\h 25 le\i hăm [lep ‘lơ\ng hơ iă vă chă pơtăm pơkao lily dăh mă ư\h?

- Yă Nguyễn Thị Mỹ Hạnh: Pơ tăm pơ kao lily ‘no\h tôch kơ [ônh, nhen tơ\ de#h char Lâm Đồng âu đơ\ng tơ ring Đơn Dương, Đức Trọng tă kơ pơ tăm đei pơ kao lily ngăl. Yua kơ pơ kao lily đei hơ yu\h to\ đơ\ng rim tơ ring ư\h kơ măh lơ kơ na Tây Nguyên âu pơ kao lily pơ tăm oei đei tơ\ pơ yan phang, ^nh lăp tơ roi pơ yan phang đe\ch.  

 - Mư\h le\i, tơdrong chă răt hơdre\ch vă pơtăm adoi nhen chă te\ch mơdro hre\i au ‘no\h lơ liơ?

- Yă Nguyễn Thị Mỹ Hạnh: Hơ dre\ch dang ei ‘no\h athei răt tơ mơ\t đơ\ng Hà Lan, đ^ đăng kon pơ lei tơ\ Đà Lạt ta\ kơ răt hơ dre\ch đơ\ng Hà Lan ngăl. Mă mư\h ‘me\h răt hơ dre\ch ‘no\h athei răt pơ kă le# hơ drol 1 xơ năm. Dang ei tơ\ âu đei lơ ko\ng ti dơ\ng io\k răt hơ dre\ch te\ch ăn kơ kon pơ lei nhen ko\ng ti Trung Phượng, Rừng Hoa… Ku\m đei lơ an^h jang te\ch mơ dro, u\nh hnam kon pơ lei đe sư pơ tăm prăt sơ năm, kơ yua sư đei an^h răt io\k lơ đơ\ng tơ ring găh tu tru\h tơ\ tơ ring găh pơ băh kơ na khei hơ yơ đe sư ku\m pơ tăm vă te\ch ăn an^h te\ch mơ dro. Tơ dăh bơ\n cha\ pơ ma dơ nu\h hăm d^h băl jing jơ nu\m jang, cha\ pơ ma dơ nu\h hăm d^h băl lơ\m tơ drong pơ tăm hơ dre\ch ‘no\h gô ‘lơ\ng ‘lơ\ng dơ\ng lơ\m tơ drong hơ to\k tơ iung pơ kao lily.

- Mă đơ\ng hơnhak ba đe\i io\k yua kơ jăp, mă le\i tơdrong đe\i sar bar lơ\m cho\h jang sa je\i tôch kơtang?

- Yă Nguyễn Thị Mỹ Hạnh: Tơ drong ư\h kơ pu\n ai đơ\ng pơ kao lily mă 1 ‘no\h j^ găh an^h răt io\k. Mă 2 ‘no\h tơ dăh răt hơ dre\ch kư\ kă lơ\m an^h te\ch mơ dro ‘no\h [ơ\t lăp ku\m ư\h kơ ‘lơ\ng, tơ dăh bơ\n ư\h kơ io\k [um đơ\ng Hà Lan. Ưh kơ pu\n mă 3 lơ\m pơ tăm ki thuơ\t ư\h kơ ‘lơ\ng, ư\h kơ băt trong jang. ‘No\h j^ dôm tơ drong ư\h pu\n ai đơ\ng pơ kao lily mă bơ\n kăl kơ mă hơ len mư\h pơ tăm pơ tăm lily.

- PTV: Bơnê kơ ih hơ!