VOV4.Bahnar - Mă hơdre\ch ‘long pơtăm to\ xe\t năr, hlôi pơyua lơ ăn kon pơlei jang chu\n tơ\ apu\ng Tuy Đức, dêh char Dak Nông, mă lei yuơ hơyuh to# ‘mi ưh kơ xơđơ\ng noh pơm ăn lơ unh hnam pơtăm [um ngô ([um ie\) nhật hiong pơđ^ yuơ pơrang pơm lôch tơlei [um pơrăm, đei unh hnam hiong truh kơ hre\ng triu hlak jên đơ\ng ro\ng kơ minh [ar khei pơtăm. Tơdrong mă âu đei [ôh đơ\ng 2 xơnăm adrol ki păng ato\k kơtang lơ\m khei năr tơje# âu.

Yă Phan Thị Dung, oei tơ\ thôn 1 xăh Quảng Tâm, apu\ng Tuy Đức ăn tơbăt, unh hnam yă pơtăm đei 4ha [um ngô nhật, mă lei đơ\ng ro\ng je# 2 khei pơtăm noh kơnong [um ngô kơ unh hnam yă [ơm pơrang ôm rơh. Lơ\m kơplăh noh jên axong chă thuê teh, răt hơdre\ch, pơgang pruih, pho\ng rei păng jơhngơ\m jang truh dang ei to\k truh 150 triu hlak jên. Yă Phan Thị Dung xơ ‘nhôi pơma: “Lơ\m xơnăm âu, unh hnam inh pơtăm đei 4ha, pơtêng hăm rim xơnăm noh pơtăm păng hơto\k kơnong păng pruih pơgang lơ\m 2 ‘măng đe\ch đei xa bơih. Xơnăm âu noh ba pơhơi, ‘mi lơ ưh kơ tom pruih pơgang noh ưh kơ tom hơmet pơrang, atăp ba pơhơi noh hăp lang xă tenh, pơgar pơtăm [um hnam inh hiong pơđ^, ưh kơ ke\ hơmet pơrang noh ưh kơ đei yua hloi”.

{ôh đơ\ng đunh kon pơlei pơtăm [um ngô nhật đei yua lơ noh xơnăm âu ‘nho\ng Nguyễn Văn Khải, oei tơ\ thôn 2 xăh Dak Buk So, apu\ng Tuy Đức adoi thuê 1 ha teh vă pơtăm. ‘Nho\ng Khải ăn tơbăt, unh hnam ‘nho\ng păng lơ unh hnam kon pơlei pơtăm [um lơ\m xăh duh pơngơ\t kơ đon yuơ pơrang pơm lôch tơlei [um. Pơrang âu pơtơm [ôh ăh pơgar [um pơtăm đei je# 2 khei, ăh khei năr tơlei [um ngô to\k giơ\ng pran hloh. Găh pơrang đei [ôh mă blu\ng noh ăh tơm tơlei đei [ôh bra#p đang kơ noh lang xă tenh kuăng pơm ăn tơlei [um lôch pơgoh. Tơdrong ‘me kơchơ\t ‘lơ\ng đơ\ng rơh păng tơlei [um, hla [um jing tơhlăk noh pơm ăn tơlei lôch honh. Tơlei mă yơ [ơm pơrang da [iơ\ noh ưh kơ đei lôch mă lei duh ưh kơ đei [um dăh mă [um ie\, ưh kơ đei lơ. ‘Nho\ng Nguyễn Văn Khải ăn tơbăt: “{ôh rim bơngai pơtăm lơ pơyan đei yua lơ noh xơnăm âu unh hnam inh pơkăp thuê 1 ha teh vă pơtăm [um yuơ nhôn kơche\ng pơtăm [um noh hiôk đe\ch, đei yua hrôih, bu mă ê xơnăm âu nhôn răt tro\ tơlei [um [ơm pơrang, lơ\m 5 năr noh răm pơđ^ kơlih pơmâu ‘me# xa tenh dêh hnang, noh [ơ\t doh pruih pơgang pă đei tom”

Kiơ\ minh [ar unh hnam kon pơlei pơtăm [um hlôh vao tơ\ apu\ng Tuy Đức, dêh char Dak Nông, [um ngô lôch tơlei noh đei lơ tơdrong mă lei tơm noh duh yuơ đơ\ng hơdre\ch. Dang ei kon pơlei pơtăm [um răt tơlei đơ\ng Lâm Đồng mă lei găh tơdrong hơlen hơdre\ch ‘lơ\ng tam mă đei io\k jang kơjăp. ‘Nguaih kơ noh, lơ tơring teh pơtăm [um hơnơ\ng đơ\ng 5-10 xơnăm kơ âu mă lei găh hơmet pơm brai pơnhu\l, tuh pho\ng ăn teh tam mă đei kon pơlei tơre\k tro\ [lep. Tơdrong mă pơrang oei đei đơ\ng pơyan adrol ki duh nhen tơdrong ưh kơ măh minh [ar kơchơ\t vi lượng hơbo\ jing tơdrong tơm pơm ăn kơ [um ngô [ơm pơrang păng [um ưh kơ đei lơ nhen dang ei.

Ki thuơ\t pơ tăm păng vei rong [um yoăn

        {um yoăn nhật oei hơ nhăk io\k yoa lơ ăn kon pơ lei tơ\ apu\ng Tuy Đức. Mă lei, tơ\ hơ năp tơ drong tơ plih ưh ê đơ\ng to\ ‘mi kial, ‘mi lơ, đunh pơm ăn [um yoăn [ônh đei pơ rang j^ phă. Vă tơ gu\m ăn kon pơ lei băt hơ dăh [iơ\ ki thuơ\t pơ tăm păng vei rong [um yoăn nhật, nhôn pơ ma nuh hăm [ok Đoàn Lê Anh, Kơ dră vei lăng Khul kon pơ lei jang chu\n mir apu\ng Tuy Đức-1 lơ\m dôm bơ ngai juăt pơ tăm [um yoăn nhật.

-{ok ăi, đe juăt pơ ma, [um te\h hle, hơ dre\ch [a te\h so, lei tơ drong kăl đei te\h ‘nao sư pơm tơ le\ch mơ mat tat yă kiơ ăn kon pơ lei tơ\ apu\ng bơ\n?

-{ok Đoàn Lê Anh: ‘No\h j^ 1 lơ\m dôm tơ drong [ơm ưh ‘lơ\ng truh tơ\ bri ‘long ku\m nhen tơ chă te\h ‘nao vă pơ tăm [um. Vă tơ jur [iơ\ tơ drong ‘no\h, nhôn ku\m hăm Khul kon pơ lei jang chu\n mir tơ le\ch trong, tơ roi tơ băt ăn kon pơ lei pơ tăm pơ lơ\h hơ dre\ch, vă akhan pơ tăm 1 pơ yan [um đang ‘no\h bơ\n tơ plih tơ tăm tơ mam nai dơ\ng, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h gô m^nh [ar sơ năm bơ\n pơ tăm hơ lơ\k [um dơ\ng thoi no\h sư ‘lơ\ng. Păng kăl loi j^ hơ met pơ ‘lơ\ng te\h vă huei đei tơ drong ko\h phă bri.

-{um yoăn đei lơ sơ drông phă păng [ônh tơ po\h dơ\ng, lei ap^nh ih tơ roi truh dôm kơ loăi sơ drông đa phă [um yoăn? Yoa kiơ đei sơ drông phă păng trong tang găn sư lơ liơ năng?

-{ok Đoàn Lê Anh: Hăm [um yoăn đei m^nh [ar sơ drông, pơ rang j^ phă, pơm ăn [um pơ gang, tơ lei [um ôm, sư pơm hiong răm tôch lơ, pơ rang j^ đei [ôh lơ\m 3 sơ năm âu ki, sơ năm ‘nâu j^ sơ năm mă 3, athei hơ met đei pơ rang j^ phă tơ lei âu, ưh ăn sư pơm kơ ne# truh tơ\ plei [um kơ kon pơ lei. Găh khul nhôn tơ le\ch trong tơ roi tơ băt ăn kon pơ lei, mă 1 chă rơih hơ dre\ch, rơih hơ dre\ch f1 đơ\ng tơ lei tơm ‘no\h sư da [iơ\ đei pơ rang j^, kăl hlo\h j^ plei [um lơ păng ‘lơ\ng [iơ\.

Găh pơ rang j^ pơm ăn [um pơ gang ako\m lơ lơ\m pơ yan phang, yoa pơ rang j^ xa mât lơ\m [um, pơm ăn [um jing pơ gang ưh kơ gơ\h te\ch. Pơ lôch pơ rang j^ âu đei lơ trong, mă 1 bơ\n gơ\h pruih pơ gang sinh ho\k. Mă 2 chă rôp bơ\n hơ nar, ưh ăn sư chek lar, đang kơ ‘no\h pruih bơ\n pơ gang.

-B^ mưh [ôh đei pơ rang j^ phă m^nh [ar [ôt lơ\m pơ gar [um, j^ tam mă tơ po\h xă, vă tang găn pơ rang j^ phă tơ\ [um yoăn bơ\n athei jang thoi yơ?

-{ok Đoàn Lê Anh: Mă 1 mưh [ôh j^ ôm tơ lei tơ\ pơ gar [um yoăn ‘no\h bơ\n athei hơ met hloi le# ăn sư tơ po\h xă, dôm [ôt [um lôch bơ\n athei buch hu\t păng hơ nhăk so\h le#, ưh gơ\h ming kơ tă lơ\m pơ gar kơnh sư tơ po\h, ‘no\h j^ trong jang blu\ng a. Đang kơ ‘no\h vă tang găn j^ tơ po\h, bơ\n gơ\h io\k pơ gang pruih tơ\ te\h ku\m nhen pruih tơ\ hla [um vă vei lăng tơ lei [um, huei kơ lôch, ôm.

-Lei a, bơ nê kơ ih hơ!

Lan hăm Dơ\ng: Tơ blơ\