VOV4.Bahnar – Đơ\ng ro\ng đe\i [ơm đơ\ng kial hơbu\t kơso# 12 pơm ăn tơ\ m^nh [ar apu\ng găh Hơle\ch dêh char Dak Lăk, lơ kon pơlei cho\h jang sa lơ\m dêh char tôch tơtăm găh tơdrong đak lo\k tơ\ng đunh năr pơm kơne# tru\h ‘long pơtăm, lơ\m au đe\i pơrang pơm ăn ôm [um kơmưt kơ yuơ đak lo\k tơ\ng đunh năr. Vă đe\i [o#h hrôih păng đe\i trong tang găn hăm pơrang au, nhôn gô tơroi tơbăt găh jơhngơ\m đon tơtăm đơ\ng kon pơlei cho\h jang sa păng pơtho tơbăt găh đe\i [o#h, tang găn hơlau păng ve\i lăng năng tông pơrang đum hla, ôm [um kơmưt.

Mă đơ\ng lăp pă 3 khe\i dơ\ng ‘no\h tru\h pơyan vă ro# buch kơmưt bơih, mă le\i ‘nho\ng Lê Văn Thành oe\i tơ\ tơring Krông {u\k, apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lăk tôch tơtăm mư\h kial hơbu\t kơso# 12 yak tru\h hlôi pơm ăn vă je# 1ha kơmưt răm kơtang. Găh să kial hlôi pơm ăn hla kơmưt hyăh, tơgơ\ păk, đe\i an^h đak lo\k lơ\m 1/4 dơnơm kơmưt. Lăp đơ\ng ro\ng kial hơbu\t yak hlo\h, ‘nho\ng hlôi chă chor thoong vă pơro đak lo\k ve\h ver đak tơ\ng đunh năr pơm ăn ôm [um.

‘Nho\ng Lê Văn Thành tơbăt:“Âu ki kơ yuơ kial hơbu\t kơso# 12 hlôi pơm pơra\m kơtang găh pơgar  kơmưt u\nh hnam. Găh să hla hyăh, păk tơgơ\ tơm. M^nh [ar dơnơm ‘no\h đak lo\k tơ\ng. Lăp đơ\ng ro\ng ‘mi, ^nh hlôi chă chor thoong vă pơro đak lo\k, dơnơm ‘long hoe\i kơ răm đak tơ\ng, mă le\i ư\h kơ băt mư\h bu\ch kơnh [um hăp ‘lơ\ng dăh mă ư\h”.

Je\i le\i lăi găh tơdrong pơgar kơmưt đe\i lơ hla hyăh păng đak lo\k tơ\ng đơ\ng ‘mi t^h, [ok Nguyễn Văn Hóa oe\i tơ\ tơring Ea Yông, apu\ng Krông Pach tơbăt, hơdrol chă pơtăm kơmưt [ok je\i chă ho\k pơ hrăm kih thuơ\t ve\i lăng kơmưt. M^nh lơ\m dôm pơrang đe\i [o#h kơtang tơ\ dơnơm ‘long kơmưt ‘no\h pơrang hla đum, ôm [um. Pơrang au kơ yuơ pơmau pơrang păng kơnar huăr au to pơm ăn mă kơtang hlo\h lơ\m dôm khe\i ‘mi jrăh, te\h ju kơtang. ‘Măng ‘mi kial hơbu\t hơbông au ki,ư\h kơ jor kơtang dăh mă dă [iơ\ je\i gô jing jơ rơvơn vă pơrang chek lar char lơ chă pơra\m. {ok Hoá tơtăm, ‘ngoăih tơdrong chă chor thoong pơcho\h đak ‘no\h hăm gơ\h chă io\k yua pơgang yă kiơ vă tang găn hơlau pơmau pơrang pơm ăn [um ôm dăh mă ư\h?

{ok Nguyễn Văn Hóa ap^nh:“Lơ\m khe\i ‘năr ‘mi kial, ‘no\h kơmưt răm đak tơ\ng, u\nh hnam chă pơcho\h đak păng prôi vôi vă hơmet pơ ‘lơ\ng mă le\i hre\i au ^nh hli hơmơt dơnơm kơmưt [ônh đe\i tơdrong răm hăm đak ‘no\h le\i hre\i au hăm đe\i pơgang yă kiơ chă pruih dăh mă tu\h vă hơmet pơ ‘lơ\ng ăn pơgar kơmưt.

Kiơ\ đơ\ng tiên si Đinh Văn Đức, bơngai joăt jang găh cho\h jang sa, pơrang hla đum, ôm [um ‘no\h pơrang ngăl tơ [ơ\p tơ\ kơmưt. Mă kăl tơ\ dôm tơring thu\ng păng dôm khe\i năr ‘mi jrăh. Pơrang păng pơmau pơrang pơra\m tơ\ rơ\h kơmưt ‘moi kiơ\ dôm rơka tơ\ [um kơmưt. Pơmau pơrang păng pơrang mơ\t lơ\m dơnơm pơm ăn dơnơm ư\h kơ gơ\h trep io\k pho\ng mơ\r rong tơm păng hla. Pơrang hla đum, ôm [um tơdăh đe\i [o#h hrôih, đe\i trong hơmet tơtom ‘no\h ke\ đe\i jing ‘lơ\ng dơ\ng.

Tiên si Đinh Văn Đức tơbăt:“Hăm pơrang au đe krao akhan ôm hla đum, pơrang au kơ yuơ pơmau pơrang pơra\m, mă hơdăh ‘no\h pơmau pơrang Phuranium. Vă hơmet pơ ‘lơ\ng pơrang au ‘no\h bơ\n io\k yua pơgang, chă pruih tăp dar dơnơm, vă hơmet pơrang ôm [um ‘no\h bơ\n lăng kơ jăp tru\h mơ\r hla chă pruih hăp vă pơm ăn hla jing ‘lơ\ng dơ\ng, kơ yuơ khe\i năr au rơ\h ư\h kơ gơ\h trep io\k pho\ng mơ\r kơna bơ\n chă pruih pho\ng mơ\r hla ăn kơ hăp. Găh dôm dơnơm hla đum ‘no\h bơ\n kơ ge\nh ‘năr to\ ‘no\h kăt hu\t pơ đ^ păng hium hu\t, so\h hu\t hloi kơ yuơ mă đơ\ng bơ\n chă pruih pơgang ră bơih mă le\i pơmau pơrang au oe\i ư\h kơ ke\ lôch đ^ ‘mơ\i, kơna bơ\n kăt hu\t pơ đ^ rim hla au păng hium hu\t tơ\ tơ nglăng, đơ\ng ro\ng ‘no\h io\k yua pơgang Ximoxanin + hrau hăm pơgang Makozep dăh mă pơgang Inprodion chă tu\h lơ\m đak kiơ\ nơ\r ch^h tơbăt tơ\ kơđo\h tơpu pơgang. Mư\h pơrang pă đe\i pơra\m bơih ‘no\h bơ\n pruih pho\ng mơ\r hla vă tơgu\m ăn dơnơm đe\i jing ‘lơ\ng dơ\ng”.

Atu\m hăm ‘no\h, hăm dôm pơgar răm kơtang le\i bơ\n bu\ch hu\t hloi păng ‘ne\ chă pơtăm hăp dơ\ng. Tơdăh vă pơtăm dơ\ng le\i kăl hơmet pơ ‘lơ\ng te\h mă bre\, chor thoong pơro đak lo\k mă ‘lơ\ng, chă prôi vôi đơ\ng 50 -100k^ lơ\m 1 sao te\h. Trong hơmet pơgar ‘lơ\ng hlo\h ‘no\h chă tơ pl^h pơtăm ‘long pơtăm anai lơ\m m^nh pơyan đơ\ng ro\ng no\h pơtăm hăp dơ\ng. Bơ\n chă tu\h mơ\r hlôi đe\i u\h hăm pơgang trichoderma vă tơgu\m ăn dơnơm ‘long ke\ krơ\ng păng tang găn rim pơrang uơ oe\i lơ\m pơgar.

Bơngai ch^h: Hương Lý

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt