VOV4.Bahnar - Dang ei, kon pơlei jang mir Lâm Đồng oei tơjră hăm lơ kơloăi pơrang hơdrông pơrăm tơm pro preng ( ju\ng jăng) păng cà phê, pơrăm tih tên truh tơdrong pơyua lơ\m pơm jang. Vă tơgu\m mih ma duch nă hlôh vaohơdăh hloh dôm tơdrong kăl lơ\m pơm jang, tang găn pơrang pơrăm ‘long pơtăm, tơdrong pơma dơnuh hăm [ok Lại Thế Hưng, Kơdră anih jang găh ‘long pơtăm d/c Lâm Đồng gô tơblang hơdăh găh tơdrong âu.

             - {ok ăi, khei năr âu ki, lơ hơgăt pro preng [ơm pơrang xa, pơrăm tih tên truh mu\k drăm kon pơlei jang mir tơ\ Lâm Đồng, hăm tơdrong đei [ôh âu, kon pơlei kăl pơm yă jang thoi yơ?

- Lại Thế Hưng: Dang ei, virus pơrăm tơm pro preng ưh adro# lơ\m pơgar pơtăm mă lơ\m pơgar ơng hloi. Yơ\ng âu ki, nhôn duh io\k hơlen kơloăi virus âu păng duh xơkơ\t hơdăh hăp tơph đơ\ng găr hơdre\ch, jo# hloi hơdre\ch pơgep tơm păng pơgeo tơ ‘mơ\ng. Tơ\ mir pơtăm noh kơloăi virus pơrăm hlăm hloh, kơlih dôm hơdre\ch ‘long pơtăm nhen pro dô, hơmre\ xap păng minh [ar hơdre\ch [um tây, dôm hơdre\ch ‘long pơtăm hlôi đei kơloăi virus âu lơ\m lăm, pơm ăn tơdrong tơpoh pơrang lang xă lơ\m pơyan pơtăm pro preng.

Âu jing dôm tơdrong tơnap hloh mă kon pơlei jang mir, adrol hloh noh tơ\ pơgar pơtăm, noh mih ma duch nă athei xoh pơlôch pơđ^ xe\ch pơrang vă hăp ưh đei tơpoh; mă 2 noh athei pơtăm tơplih băl hăm hơdre\ch ‘long pơtăm nai, bơ\n ưh gơh pơtăm ako\m minh hơdre\ch pro đe\ch ôh. Athei pơtăm tơplih hăm hơdre\ch ‘nhot nai nhen hla xơ[ei lôm, hla xơ[ei [um, ‘nhot xà lách, kơde\m toih... vă tang găn kơloăi virus âu.

Kăp g^t hloh hăm kon pơlei jang mir noh athei hơlen tang găn kơ ep lep ler xôch trep đơ\ng ‘nao rei pơtăm tơđăh, kơlih mưh ưh hơlen, mă kăl noh hăm hơrơ\ng jing tơmam pơm tơpoh virus hăm tơ pro preng pran hloh noh hăp gô tơdru\t pơrăm.  

Pơm thoi yơ vă tang găn tơdrong tơdru\t noh athei hơlen đơ\ng tơdrong hơmet pơrang păng yua minh [ar kơloăi pơgang tang găn pơrang xa.

Oei lơ\m pơgar ơng noh bơ\n athei pơtoi hơlen hăm minh [ar hơdre\ch pơtăm mă ke\ tang găn virus. Mă 2 noh athei vei hơlen tơnăp găr hơdre\ch pơgep tơ ‘mơ\ng păng pơgep dơng tơm, nhen dang ei noh anih choh jang xa kơ dêh char Lâm Đồng duh hlôi tơle\ch minh [ar um ru\p jang, duh nhen hơto\k tơdrong vei hơlen, noh lơ\m khei năr truh pơgar ơng tơđăh duh athei vei hơlen kơjăp, pơm thoi yơ chă io\k yua hnam nilo\ng hlơp vă kơ ep lep ler hơrơ\ng ưh kơ gơh mơ\t lơ\m pơgar ơng rei tơđăh.

- Nhen ih ‘nao tơroi, virus pơrăm tơm pro preng đei đơ\ng găr hơdre\ch pơgep, thoi noh pơm thoi yơ vă virus ưh đei chêk lar păng pơrăm lang xă?

- Lại Thế Hưng: Dang ei nhôn oei bơ\ jang hăm dôm anih jang mu\k drăm axong găr hơdre\ch pơgep, nhen anih jang Phù Sa đei hơdre\ch pro preng rita. ‘Nguaih kơ noh nhôn duh ako\m hơlen tơm pơgep, kơlih đơ\ng xơnăm 2013 noh Anih jang hơlen choh jang xa tơring pơbăh pă đei pơm tơle\ch găr hơdre\ch âu bơih mă yuơ minh [ar tơ ‘ngla kơdih pơm tơle\ch. ‘Nâu jing tơdrong tơm pơm ăn virus tơpoh lang xă đơ\ng pơgar ơng găr hơdre\ch hăm tơm tơđăh pơgep.

Nhôn gô ako\m hơlen dôm anih răt tơmơ\t hơdre\ch ‘nhăk truh Lâm Đồng vă pơgep tơđăh, atu\m hăm noh pơkăl dôm pơgar ơng rei [ơ\t răt hơdre\ch athei băt hơdăh tơm a hla chă, athei đei hla bar pơkăp duh nhen tơm hơdre\ch mă hơdăh. Tơje# hăm noh, nhôn duh oei jang atu\m hăm Anih vei lăng kon pơlei apu\ng  Đơn Dương, Đức Trọng păng kơtă atu\m hăm dôm Anih choh jang xa vă pơjing minh [ar anih ơng rei tơđăh tro\ pơkăp, tơroi ăn kon pơlei băt dôm pơgar ơng rei tơđăh noh vă chă răt pơtăm.

Atu\m hăm noh, nhôn duh hlôi bơ\ jang hăm dôm anih jang ch^nh tr^, hăm dôm xăh dơnơm noh lơ\m xơnăm 2016 nhôn hlôi pơgơ\r chă ako\m, xoh le# kơđoh pơgang vei hơlen ‘long pơtăm tơguăt hăm ako\mr ơm re\k choh jang xa. Truh âu kơnh lơ\m pơyan phang nhôn pơtoi jang tơdrong mă âu. Kơlih khei tơm ăh pơyan phang noh khei năr virus tơpoh tenh đơ\ng kơ ep lep ler. Yuơ noh, ăh khei 11 nhôn xơkơ\t đei dôm pơgar ơng rei păng đơ\ng ro\ng kơ noh pơhrăm ăn tôm anih ơng rei chă chih răk păng chih hơdăh găr hơdre\ch bu axong ăn, hlôi hơlen hơdăh virus bơih dăh mă tam.  

Dang ei anih jang  Phù Sa đe xư hlôi hơlen virus kơ tơ ‘mơ\ng pơgep bơih, oei găr hơdre\ch pơgep noh nhôn tam mă đei hơlen tơdrong âu, păng nhôn athei hơto\k hơlen mă tơnăp tơdrong âu kơjăp hloh. 

            - {ok ăi, đei minh tơdrong mă mih ma duch nă jang mir tơ\ Lâm Đồng păng dôm dêh char Tây nguyên oei tơjra#m, noh jing plei cà phê pơda hơlu\ng. Tơdrong mă âu noh yuơ đơ\ng yơ?

- Lại Thế Hưng: Hơlu\ng plei pơda hăm cà phê đei 2 tơdrong tơm, mă mônh noh yuơ đơ\ng lơ\m lăm tơm ăh hơyuh to# phang dăh mă ‘mi lơ dêh hnang noh hăp hơlu\ng plei. Mă tơpă noh hơlu\ng plei pơda noh ăh khei 7-8, mă lei xơnăm âu hăp ruh klui hloh kơlih nhen bơ\n [ôh, lơ\m 2-3 [lon âu ki ‘mi hơnơ\ng đe\ch....

Cà phê hơlu\ng plei yuơ pơrang noh hơdăh hloh. Ăh khei 8-9 noh hơlu\ng plei đơ\ng lơ tơdrong, hơbo\ yuơ đơ\ng pơmâu pơrang xa păng pơrang lơ\m teh pơrăm, pơm ăn tơm ưh kơ ke\ pơro kơchơ\t ‘lơ\ng vă rong plei păng plei gô ruh kơdih.

Oei dang ei, kiơ\ đơ\ng nhôn hơlen noh ưh kơ x^ hơlu\ng yuơ pơrang mă yuơ lơ\m lăm, yuơ ‘mi lơ, ưh măh to# chră. Mă lei, bơ\n duh ưh gơh pơhơi, đei dôm pơgar cà phê hơlu\ng plei noh athei hơlen rơh hăp, hơbo\ rơh rơka dăh mă răm yuơ ok xa, vă bơ\n kơdih hơlen hơmet mă hrôih, ưh kơ gơh le# đunh noh tơdrong hơmet tơm cà phê âu noh tơnap.   

            - Thoi noh trong hơmet đơ\ng kon pơlei jang mir tơ\ âu noh thoi yơ hă [ok?

- Lại Thế Hưng: Adrol hloh noh hăm pơrang đei [ôh lơ\m lăm tơn [ơ\t 'mi lơ thoi âu noh athei băt pơro pơchoh đak ăn dôm pơgar cà phê, tang găn đak to\ng. Pơtoi kơ noh dơ\ng tơ\ dôm pơgar cà phê đei lơ hla, pơm ưh hơto\ kơchơ\t 'lơ\ng noh gô pơm hơlu\ng plei lơ, bơ\n athei hơmet hăm trong kăt hleh xơdrai hla tơ 'mơ\ng vă pơm thoi yơ gơh rơhơi.

Hamư pơrang pơra\ăm, adrol hloh noh tơroi hăm kon pơlei hơto\k tơdrong giơ\ng hăm rơh hăm trong yua minh [ar kơloăi pơgang pơm giơ\ng  10WP vă ăn rơh pran, păng yua dôm kơloăi pơgang pơlôch kơ ep lep ler ok 'me# lơ\m teh. Dang ei duh hlôi đei kơloăi pơgang pơlôch ok 'me# mă anih jang vei hơlen 'long pơtăm Lâm Đồng atu\m hăm hnam trưng đại học Trung Nam Hàn Quốc hơlen pơm tơle\ch noh pơgang pơlôch pơrang lơ\m teh 18EC, tơdrong mă âu pơm đơ\ng hla 'long noh ưh đei pơnhu\l hăm cham char. 'Nguaih kơ noh bơ\n duh gơh yua pơgang pơlôch pơrang lơ\m teh nai nhen pơgang đei kơchơ\t abamestin, cetosan v.v... 

            - {ok ăi, lơ\m khei năr dang ei, vă tơdrong choh pơtăm đei io\k yua lơ, Lâm Đồng oei tơgu\m pơtho pơm thoi yơ vă kon pơlei jang xa đei yua kơjăp ?

-Lại Thế Hưng: Dang ei, anih choh jang xa Lâm Đồng hlôi đei lơ hla bar chih răh găh dôm tơdrong tơchơ\t tôm tong ăn kon pơlei jang hăm dôm ‘long pơtăm tơm kơ dêh char nhen cà phê, ‘nhot, pơkao, tơm điều ‘nâu nai. Nhôn hlôi in tơle\ch lơ hla bar chih, clip video vă tơgu\m mih ma duch nă [ônh hơlen băt.

Mă 2 noh mih ma duch nă athei ako\m kơtơ\ng ang đơ\ng lơ anih, pơtih nhen đơ\ng tivi, aloa rapor, hla bar tơroi, lơ\m trang web pơdăh găh tơdrong choh pơtăm păng vei hơlen ‘long pơtăm. Anih tơguăt hăm mih ma duch nă noh jing dôm anih choh jang xa noh adoi đei dôm hla bar chih ako\m âu, mih ma duch nă athei băt kơtơ\ng ang păng tơdrong tơroi vă bơ\n kơdih chă io\k jang.

Minh tơdrong dơ\ng bơ\n athei hơnơ\ng năm tơmang mir pơgar, vă pơm thoi yơ dăh hrôih băt pơrang. Ke\ đei thoi noh pơtơm vei xơđơ\ng pơgar ‘nhot, cà phê, hla che bơ\n pơtăm athei giơ\ng pran, păng ăh băt đei pơrang noh dăh đei trong hơlen hơmet hloi. Mih ma duch nă băt yua dôm trong jang sinh học adrol, đang kơ noh pơtăm yua dôm kơloăi pơgang hoă ho\k lơ\m gru\p to\ xe\t pơnhu\l, tang găn yua pơgang lơ\m gru\p pơnhu\l 2 chrek dreng, vă pơm thoi yơ vei xơđơ\ng hơnăn ‘nhot, plei ‘long xa, hla che, vei xơđơ\ng tơmam pơtăm gơh ‘lơ\ng rơgoh hloh lơ\m tơdrong te\ch ăn teh đak đe.

- Lei ah, bơnê kơ ih hlôi axong jơ pơma dơnuh âu!

Lan chih păng rapor