VOV4.Bahnar - Sơdrông lôm hla đe\i anăn khoa ho\k ‘noh Cnaphalocrosis medinalis Guennee, hăm pơm pơ hrăm tôch kơtang, pơra\m lơ\m hơgăt te\h să păng tơnap mă tang găn hơlau, pơlôch hăp, hmă hmă đe\i pơra\m kơtang lơ\m dôm sơnăm đe\i ‘năr rơngơp, ju, ‘mi, to\k tơ pl^h d^h băl păng pơra\m lơ\m khe\i ‘năr [a char d^ng tru\h [a hoăt.          

1. Găh tơdrong sơdrông t^h vơ\:

Khe\i ‘năr er^h sot kơ sơdrông lôm hla đơ\ng 30 – 35 năr. Khe\i ‘năr kơtăp 6 – 7 năr. Khe\i ‘năr sơdrông hơnar 15 - 25 năr. Khe\i ‘năr kơnu 6 – 8 năr. Khe\i ‘năr jing pơlai tru\h kơtăp 2 – 7 năr.

Sơdrông po\h drok jing pơlai lơ\m gơmăng, hmă hmă tơ\ kơ ‘năr hăp kơ ‘nơp, tơdăh chă pu\h ‘no\h lăp păr kơ jung dang hla [a. Hmnă hmă pơlai sơdrông au năm tơ chă dôm chu\n na [a jing ‘lơ\ng vă kơtăp lơ\m gơmăng, răh rap tơ\ hla [a, găh lơ kơtăp m^nh to\, adoi đe\i kơtăp tru\h 2-3 to\ kơtăp lơ\m m^nh hơn^h. M^nh to\ pơlai akăn kơtăp hlo\h 76 to\ kơtăp.

2. Găh tơdrong pơra\m:

Sơdrông hơnar tơle\ch vai lôm hla tơbo\l păng hăp oe\i lơ\m no\h trep sa đak lơ\m hla pơm ăn hla kro kok pơm ăn kơ [a ư\h kơ gan ple\i păng pơm ăn [a bo lơ.

3. Dôm tơdrong đe\i [ơm tru\h đe\i sơdrông lôm hla [a:

- Khe\i ‘năr re\i pơtăm klui, chă re\i pơtăm rim hơdre\ch [a [ônh đe\i sơdrông pơra\m. Sơdrông lôm hla [a ako\m pơra\m kơtang lơ\m 2 khe\i ‘năr t^h vơ\ kơ [a ‘no\h khe\i ‘năr [a char păng [a hnông – hoăt. Mư\h [a pơyan hlôi yak hlo\h dôm khe\i năr ‘no\h, sơdrông lôm hla gô ako\m pơra\m tơ\ chu\n na [a đak re\i pơtăm klui vă chek lar char kon.

- Chă prôi pho\ng ư\h kơ [lep: Prôi pho\ng đam lơ dêh hnang, chă prôi lơ ‘măng pơm ăn [a lơ\m khe\i ‘năr au je\i jing ‘lơ\ng jing tơdrong tơm pơm ăn sơdrông hơnar t^h vơ\. Jang kiơ\ trong jang kih thuơ\t 3 tơ jur 3 to\k je\i ‘lơ\ng hlo\h tơgu\m ăn [a jăng, pơm dă [iơ\ sơdrông pơra\m.

- Yu\h ‘năr, mă kăl ‘no\h pơyan to\ ‘mi kial tơ pl^h d^h băl hơnơ\ng atu\m hăm ju kơtang, sơdrông lôm hla pơra\m tôch kơtang. Kơ yuơ lơ lo\h, kon pơlei pơla bơ\n dăh băt hơdăh đe pơn hơlau găh to\ ‘mi kial vă pơ pro\ hơnhăk trong gơlong tang găn hrôih.

4. Tơdrong tang găn hơlau:

Tơdrong tang găn hơlau sơdrông lôm hla ‘moi kiơ\ kơ jăp ‘lơ\ng ‘no\h ato\k kơtang jang kiơ\ tang găn hơlau hăm lơ tơdrong, jang hơdoi rim trong jang sa tro\ [lep, sinh ho\k...

+ Dôm sem bri brăh pơlôch sơdrông lôm hla [a đe\i lơ nhen sut kơdrot, oong, pơmau, sem bri brăh au to ... kơna kon pơlei dăh ve\i lăng dôm sem bri brăh au păng tơmơ\t dơ\ng oong măt [rê Trichogramma sp., pơmau...

+ Trong cho\h jang sa g^t kăl hlo\h, tơdăh jang kiơ\ [lep kih thuơ\t cho\h te\h, prôi săi pho\ng, khe\i ‘năr re\i pơtăm, găh re\i pơtăm hui kie\r, găh đak ... gô pơm dă [iơ\ ăn sơdrông pơra\m pơma atu\m păng sơdrông lôm hla pơma hơdro#.

+ Trong jang kiơ\ hoă ho\k ‘no\h jing trong jang hơtuch kăl vă io\k yua mư\h khe\i ‘năr rơvơn ăn sơdrông chek lar mă rim trong jang tang găn anai ư\h kơ ke\. ‘No\h kon pơle\i bơ\n io\k yua rim kơ loăi pơgang nhen Padan 95SP, Gegent 800WP, Sumithion 50EC, Karte 2EC... chă pruih kiơ\ 4 [lep ( [lep pơgang, [lep lơ to\ se\t, [lep khe\i ‘năr, [lep trong chă pruih).

+ Tơdrong jang joăt ‘lơ\ng io\k yua: Khe\i ‘năr pruih pơgang, kon pơle\i bơ\n kăl chă mơ\ng nơ\r tơbăt đơ\ng an^h bơ\ jang ve\i lăng ‘long pơtăm tơ\ tơring, chă pruih pơgang mư\h kơtăp sơdrông che\h lơ. Dăh mă chă pruih đơ\ng rong pă đe\i pơlai păr đơ\ng 2 – 3 năr (năm lăng chu\n na 2 năr m^nh ‘măng, chă pru\h hla [a lăng năng pơlai đe\i lơ dang yơ lơ\m khe\i ‘năr pơlai lơ). Mư\h [a ple\i, sơdrông lôm hla pă đe\i pơra\m bơih mă đơ\ng hơdrol kơ ‘no\h pơlai đe\i tôch kơ lơ ră.

Mă le\i, tơdrong chek lar kơ sơdrông lôm hla gô mơ\ng tơdrong blu\h vơ\ jing ‘lơ\ng kơ [a, lơ\m m^nh hơve\n chu\n na đe\i lơ chu\n na re\i pơtăm lơ\m khe\i ‘năr phara d^h băl ‘no\h kơtăp sơdrông lôm hla chek lar je\i đe\i [o#h lơ\m khe\i ‘năr phara d^h băl. Dôm chu\n na [a re\i pơtăm hrôih, char lơ, chu\n na rơkăh đam, hla jing ‘lơ\ng [l^k [la\k, dôm chu\n na tơ je# pơle\i oe\i, je# trong gre, mư\h gơmăng đe\i hơdăh ang lơ kơna pơlai păr năm je\i lơ hlo\h, kơtăp sơdrông je\i che\h hrôih hlo\h.

Kiơ\ đơ\ng Dơno\ an^h pơtru\t cho\h jang sa

Bơngai tơblơ\ nơ\r: Amazư\t