Tang găn tơngie\t găng hăm kơpô rơmo

Kiơ\ tơ drong tơ che\ng đơ\ng An^h hơ len năng hơ yuh to\ ‘mi kial Te\h đak, pơ yan phang sơ năm ‘nâu, kial tơ ngie\t truh hrôih [iơ\, ‘măng kial tơ ngie\t kơ ne# blu\ng a ro\ năng gô đei [ât to\k bo\k khei 12 âu (oei rim sơ năm adrol sơ\ ‘no\h đa đei [ât hơ tuch khei12). ‘Nâu j^ dôm tơ drong tơ roi tôch g^t kăl hăm bơ ngai rong kon tơ rong, mă loi j^ tơ\ dôm tơ ring groi kông.

1. ‘Pơ pro\ rơgoong, tơmam sa păng tơmam drăm tang găn tơngie\t

Rơgoong: 

Hăm rơgoong bơngai rong kon tơrong kal hơmet ming mă ‘lơ\ng vă bing kial hăm hla trơ\, hla prit dăh mă kơ [at nilon ... Chă pe\ng tăp dăr rơgoong, mă kăl pe\ng găh kial hơhlu. Chă hơpuih hơmet drơ\h rơgoong mă iăo, hre\ng, hơnơ\ng tơ pl^h tơmam drăm tăh lơ\m rơgoong, ư\h kơ gơ\h chă tu\h đak lơ\m drơ\h rơgoong. Hăm u\nh hnam chă rong ư\h kơ đe\i pơm rơgoong, kang [o# tơring kăl chă pơro# athe\i kon pơm rơgoong kron kon tơrong vă chă pu\h bro\k dôm kon tơrong hơchăng tơ\ bri kông v^h tơ\ hnam kroon, ư\h kơ hơchăng kon tơrong tơ\ bri lơ\m ‘năr ‘mi kial, tơngie\t găng đunh năr.

Hăm ming man rơgoong ‘nao kon pơle\i kăl kơchăng: Rơgoong chă pơm tơ\ te\h groi, tơ\ tơring pơ pro\ tơ iung pơ jing; ‘măng rơgoong găh pơbăh dăh mă pơmơ\t pơbăh vă sơđơ\ng ‘năr pơchrang păng gơ glang. Lơ\m rơgoong, kăl đe\i hrêu tơ je# pơbu\ng vă kial tơ hlu. Mư\h chă ru\k u\nh, ‘nhui u\nh păr le\ch kiơ\ pơlo#h hrêu au le\ch tơ ‘ngoăih, hoe\i kơ u\l lơ\m rơgoong kơnh pơra\m tru\h kơpô rơmo.

Tơmam sa: Chă mong răk tơmam drăm sa ‘no\h tôch kơ kăl kơ yuơ lăp hơdro# đe\i tôm măh mai tơmam drăm sa ‘no\h kpô rơmo mă ke\ krơ\ng lơ\m pơyan tơngie\t. Hăm ‘ngie\t, bơngai rong kon tơrong kăl chă pơtăm ‘ngie\t, pơtăm hơ [o kie\r vă chă kăt hie\m kon tơrong lơ\m dôm khe\i ‘năr ‘mi kial tơngie\t lơ\m vă đ^ sơnăm. Pơm kiơ\ trong mong răk, chă io\k bơ\n hơnong [a, hla kơtao, kơđo\h [um [lang, tơm prit hrau hăm đơ\k, [o\h (2 - 3% [o\h) ăn kơpô rơmo sa; pơm kiơ\ k^h thuơ\t vă chă pơm tơle\ch tơmam drăm hie\m nhen: uh pơ iu\ tơmam drăm sa, uh hơnong [a hăm urê, ...Tơdăh đe\i rơvơn kon pơle\i kăl ăn chă sa vitamin păng kơ chơ\t khoang vă pơm ăn kon tơrong bek ‘lơ\ng, ke\ tang găn pơrang j^ pơra\m.

Tơmam tang găn tơngie\t: Tơmam tang găn tơngie\t ‘no\h đe\i, hơnong [a, ‘ngie\t, hla prit, kơđo\h ple\i hơ [o kro vă chă lơ\k tơ\ drơ\h rơgoong; kam [a, ‘long u\nh vă so\h ru\k tơno\; kơ [at, [i nilon, tơnăr ‘lao au to vă pe\ng bing tăp dăr rơgoong; khăn buk, ao, [i hơr^ng chă kơsu vă tang găn tơngie\t găng. Kon pơle\i dăh io\k yua dôm khăn buk, ao, [i hơr^ng đ^ so vă tang găn tơngie\t găng ăn kơpô rơmo.

2. Ve\i lăng rơgo\h păng [et pơgang tang găn hơlau:

Ve\i lăng sơđơ\ng rơgo\h rơgoong gô tơgu\m ăn tang găn pơrang j^ ăn kơpô rơmo, mă kăl mư\h [et pơgang tang găn hơlau ‘lơ\ng je\i tơgu\m ăn kơpô rơmô ve\h ver đe\i tơdrong j^ jăn lơ\m khe\i ‘năr to\ ‘mi kial tơ pl^h.

- Bơngai rong kon tơrong kăl hơnơ\ng chă hơpuih rơgo\h rơgoong, lơ\m 2 tru\h 3 gie\ng chă pruih pơgang pơlôch sơmach m^nh ‘măng. Mư\h chă puih pơgang kon pơle\i bơ\n kăl pơm kiơ\ trong ch^h pơtho tơbăt đơ\ng an^h pơm tơle\ch pơgang.

- Pơm kiơ\ kơ jăp [et pơgang tang găn pơrang j^ mă tôm rim tơdrong j^ nhen: J^ tơ [ong tơ plo\k kơchôp, j^ pham kơ bra\m tơ\ kơpô rơmo. {et tang găn hơlau dơ\ng ăn kon tơrong mư\h tru\h sơnăm [et pơgang tang găn hơlau pơrang j^ păng [et pơgang tang găn hơlau tơdrong j^ ăn kon tơrong mă hơdrol ki hiơt chă [et.

- Hơlen [o#h hro#ih dôm kơpô rơmo j^ hơmơng klơm, j^ trong pham vă chă [et pơgang, ming hơmet lơ\m dôm ‘năr to\ tơno\.

3. Trong jang tang găn tơngie\t găng

- Bơngai rong kon tơrong kăl chă mơ\ng bơ\n bro\ tivi tơbăt to\ ‘mi kial vă tang găn hơlau tơngie\t ăn kơpô rơmo. Mă kăl hlo\h dôm năr kial tơngie\t hơtu\ch 15⁰C ‘no\h dăh kron kon tơrong lơ\m hơdroong, ư\h chă ve\i tơ\ bri.

- Io\k hơnong [a, ‘ngie\t kro tăh lơ\m hơdroong ăn kơpô rơmo lơ\m pơyan yă rak vă pơm ăn kon tơrong tơno\.

- Chă hie\m ‘ngie\t, pơnhă đak kơtă lơ\m hơdroong: Dôm năr hmă dăh chă ăn kơpô rơmo sa đơ\ng 25 – 30 k^ pu\k, ăn sa lơ\m 2 ‘măng. Tơdăh lơ\m năr tơngie\t găng kăl chă hie\m 2 k^, tơgu\m ăn kơpô rơmo ke\ krơ\ng tơngie\t. Kăl kơchă chă ăn kơpô rơmo sa ‘ngie\t hơdrol ăn sa pu\k [um [lang, đơ\k au to păng pơnhă đak vă kơpô rơmo sa bơ\n ‘ngie\t lơ hlo\h.

- Chă hrau đak po\h pơ nhă ăn: Tu\h đak tơno\ 37 - 38⁰C hăm [o\h, ‘no\h io\k đơ\ng 10 tru\h 30 gam [o\h tu\h lơ\m 10 kơlich đak.

- Mư\h ‘năr tơngie\t jur pă 12⁰C, ‘no\h kon pơle\i bơ\n chă ru\k u\nh vă hoe\i tơngie\t. Kăl chă ru\k u\nh găh ro\ng rơgoong vă hoe\i kơ ‘nhui păr mơ\t măt kơpô rơmo păng ru\k hơtăih bơ\n hơnong [a, ‘ngie\t kro tăh lơ\m rơgoong vă hoe\i u\nh sa hơ mrok. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, mư\h tơngie\t dêh hang chă kơsu bơ\n khăn buk, ao au to ăn kơpô rơmo. Hăm m^nh blăh ao, chă kơsu ăn kơpô rơmo lơ\m m^nh pơyan, mă le\i ư\h kơ gơ\h chă kơsu ăn ao prăt năr, lơ\m ‘năr to\ (hmă hmă đơ\ng ro\ng 8 jơ pơgê, dăh io\k ao vă kơpô rơmo drang to\. Mư\h chă hru\k ao ăn kơpô rơmo, kăl kơchăng, ao tai đơ\ng akau tru\h tơ\ kie\ng, găh să lăp măh akau, io\k tơle\i cho# nhen [lak au cho# tơ\ ala klak kơpô rơmo.

               Tơblơ\ nơ\r:  Zứt