VOV4.Bahnar - Đơ\ng ro\ng dôm j^t sơ năm pơm tơ le\ch te\ch mơ dro, rơ bâu hec tar che\h phe tơ\ apu\ng Đăk Hà, de#h char Kon Tum hlôi tru\h khei ‘năr ro# hu\t vă pơ tăm ming plơ\ng. Mơ mat tat gle\h hrat đei [o#h [ơ\t bơ\n yă lơng, chu che sa dôm ‘long che\h phe ie\.

Tơ roi tru\h bơ\n yă lơng, chu che phă che\h phe, mo\ Trịnh Thị Thùy, m^nh ‘nu bơ ngai pơ tăm che\h phe tơ\ apu\ng Đăk Hà, de#h char Kon Tum tơ [o#h đon bơ\l hăl păng gle\h lap. Mo\ tơ băt, u\nh hnam đei ako\p đ^ đăng te\h să hlo\h 4hec tar che\h phe, lơ\m no\h 1,1hec tar ‘nao pơ tăm plơ\ng blu\ng pơ yan ‘mi sơ năm 2018 tơ\ tơ ring plei Thanh Xuân, xăh Đăk Ngọc. Sơ năm sơ\, 1,1hec tar che\h phe ‘nao pơ tăm plơ\ng hlôi đei bơ\n yă lơng, chu che sa. Tru\h sơ năm ‘nâu lu sư oei tam mă hơ chăng ‘mơ\i. Klo kăn nhi jang hơ nơ\ng prăt năr, kơ măng truh ‘no\h oei hiong jơ, mu\k drăm păng jơ hngơ\m jăn vă tơ jră hăm lu yă lơng, chu che: “Pơ ma atu\m hiong tôch kơ lơ jơ năr. Tơ\ kơ ‘năr năm jang mir kơ măng bro\k athei bơ ngơ\t so\ng sa hro#ih ‘no\h năm rôp. Hiong lơ jơ păng pơ đ^ hloi găh mu\k drăm dơ\ng. Dang 2 jơ ‘no\h mă pru\ih 1 hơ găt să hlo\h 2 hec tar thoi no\h. Găh jơ hngơ\m jăn lai yơ ku\m athei tơ je# hăm bơ ngai pơ lôch hơ drông tôch kơ lơ. Yua kơ hơ nơ\ng 2,3 năr ‘no\h pru\ih, tă kơ pru\ih kơ măng yua kơ sư sa tơ\ kơ măng. Ba tơ je# hăm pơ gang lơ ‘no\h [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h jơ hngơ\m jăn. Dang ei ba oei pran ‘no\h ba tam gơ\h băt, mă lei sư gô hrơm lơ\m hơ kâu ba.”  

Chă lăng ăn [o#h kơ loăi yă lơng, chu che sa ‘long che\h phe tơ\ kơ măng dang đơ\ng 6jơ 1 puăt drơ\m kơ sơ\  tru\h 9 jơ kơ măng. Sư sa ako\m lơ\m 1 tơ nơm che\h phe đei an^h to\k tru\h kơ hre\ng to\. Kơ loăi âu đa ako\m sa hla ‘lơ\p păng tơ ‘mơ\ng ‘long che\h phe pơm ăn ‘long che\h phe tu\l kơ nho\ng, hla hiăh. ‘Nho\ng Phạm Quang Dương, hnam oei tơ\ kueng kơ pho# 9, thị trấn Đăk Hà tơ băt thim: “Sư sa hla, tơ ‘mơ\ng tôch kơ lơ, ư\h kơ ke\ blu\h jing. Tơm che\h phe mă ie\ sư sa ‘no\h sư jô ‘long ư\h kơ ke\ blu\h ‘lơ\ng. Tơ dăh ‘long păh lăp ‘no\h ba lăp năm rôp đe\ch. Rôp rim năr mă lei dang ei ‘long sư t^h, kơ so# lơ ba ư\h rôp ư\h pă ke\, kơ na nhen bơ ngai nai ư\h kơ băt mư\h 2,3 năr ba pru\ih pơ gang 1 ‘măng. Ba pru\ih vă kơ sư klep lơ\m hơ kâu sư lôch. Sư hiong lơ tơ drong de#h. Yua kơ tơ dăh tơ\ kơ ‘năr ba [ônh kơ hơmet pơ ‘lơ\ng, mă lei tă kơ tơ\ kơ măng ngăl. Kơ măng hơ yơ ba ku\m athei năm.”    

Đei [o#h lơ\m pơ yan ‘mi sơ năm 2017, [o#h pran lơ\m sơ năm 2018 păng pơ dui đunh tru\h dang ei, yă lơng, chu che hlôi phă hlo\h 60 hec tar che\h phe pơ tăm ming tơ\ rim xăh: Đăk Ngọc, Đăk Mar păng thị trấn Đăk Hà, apu\ng Đăk Hà, de#h char Kon Tum hăm akop hiong răm hlo\h 3,5 ti hlak jên, lơ\m no\h đei hlo\h 7hec tar hiong pơ go\h ư\h kơ ke\ tơ iung ming dơ\ng. Tơ\ hơ năp tơ drong ‘nâu, [ơ\t mă răp gô an^h jang joăt jang tơ chă đei trong jang pơ lôch đ^ yă lơng, chu che, kon pơ lei păng Ko\ng ti jang che\h phe 704, an^h jang đei te\h che\h phe să đei yă lơng, chu che sa hlôi pơm lơ trong va ưtang găn tơ drong phă sa đơ\ng kơ loăi âu păng yak blu\ng ku\m hlôi đei io\k yua ‘lơ\ng. {ok Nguyễn Văn Bể, Kơ dră che\p kơ\l Ko\ng ti che\h phe 704 tơ băt: Ko\ng ti nhôn pơ gơ\r tôch bơ ne\h tơ drong ‘nâu, răp hơ len lăng hơ nơ\ng rim măng rim năr vă đei trong hơ met pơ ‘lơ\ng. Tơ tă ăn bơ ngai jang vă đe sư băt tơ tom păng đei lơ trong jang vă pơm liơ đei io\k yua păng tơ tom hlo\h. Ve\h ver tơ drong đei [o#h hơ lơ\k hơ le sơ năm 2018. Lơ\m kơ plăh hơ len lăng păng tơ chă rim trong jang vă kơ jang kiơ\ hơ nơ\ng lơ\m pơ yan ‘mi kơ sơ năm 2018 ‘no\h hăm lơ trong jang. Mă lei io\k yua hlo\h ‘no\h j^ hơ len lăng hơ nơ\ng jo# hloi tơ\ kơ ‘năr păng kơ măng. Đei trong jang vă kơ hơ dai hăm bơ ngai jangtơ roi tơ băt, krao hơ vơn păng tơ mơ\t jên jang ăn bơ ngai jang vă kơ hơ met pơ ‘lơ\ng 1 trong tơ tom. Pru\ih pơ gang vei lăng ‘long pơ tăm lơ\m khei ‘năr hơ len lăng chek lar đơ\ng kơ loăi âu. Sư oei tơ\ lăm te\h sư le\ch ako\m lơ\m jơ hơ yơ. Nhôn ako\m bơ ngai ku\m hăm Ko\ng ti tơ mơ\t jên jang hơ drin pơ lôch đ^ kơ loăi âu.   

Vă băt hơ dăh [iơ\ găh tơ drong phă pơ răm đơ\ng chu che, yă lơng ku\m nhen trong tang găn đei yoa ‘lơ\ng, nhôn pơ ma nuh hăm [ok Nguyễn Văn Dần, Kơ dră vei lăng Khul kon pơ lei jang chu\n mir th^ trơ\n Đăk Hà, apu\ng Đăk Hà, hơ pơi

-Ơ [ok Nguyễn Văn Dần, Kơ dră vei lăng Khul kon pơ lei jang chu\n mir th^ trơ\n Đăk Hà, apu\ng Đăk Hà, kiơ\ tơ drong dăr lăng đơ\ng ie\m, kơ loăi chu che, yă lơng oei phă che\h phe thoi yơ?     

-{ok Nguyễn Văn Dần: “Hăm chu che, yă lơng, dôm sơ năm tơ je# âu pơ gar che\h phe ‘nao pơ tăm ming kơ kon pơ lei đei sư phă lơ hlo\h. Mă loi che\h phe sơ năm mă 1 păng sơ năm mă 2 đơ\ng ‘nao pơ tăm ming. Sơ năm mă 2 mưh đei chu che xa sư da [iơ\ [iơ\ yoa hla sư lơ bơih. Mă lei hăm sơ năm mă blu\ng, đei chu che xa pơ đ^ hla ‘no\h ‘long ưh ke\ blu\h vơ\ mă ưh ‘no\h chăt ưh jăh tih, [ơm ưh ‘lơ\ng truh tơ\ tơ mam drăm kon pơ lei tơ\ tơ ring.”

-{ok Nguyễn Văn Dần ăi, tơ\ hơ năp tơ drong chu che, yă lơng phă che\h phe thoi âu, kơ plăh khei ‘năr ‘nao phă, mih ma duch nă athei hơ met thoi yơ?

-{ok Nguyễn Văn Dần: “Vă găn chu che, yă lơng phă mă tơ pă ‘no\h tôch mơ mat. Dôm an^h jang kơ pal kơ dêh char, apu\ng chă pơ tho ăn kon pơ lei bơih ră mă lei ưh kơ đei yoa ‘lơ\ng. Mă tơ pă lăp jang kiơ\ tơ drong juăt đơ\ng kon pơ lei đe\ch đe gơ\h găn, hơ met sư.”

-Ap^nh ih tơ roi mă hơ dăh [iơ\ trong jang mă kon pơ lei hlôi io\k yoa vă pơ lôch chu che, yă lơng âu lăng? 

-{ok Nguyễn Văn Dần: “Hăm chu che, yă lơng phă âu, mih ma duch nă athei pruih pơ gang Mô tốc mă ưh ‘no\h Đăng Ti Tung hrâu hăm Zi xe ta. Hơ nơ\ng 5 năr bơ\n pruih 1 ‘măng. Jơ năr pruih đơ\ng 5 jơ truh 7 jơ ‘no\h năm pruih. Yoa yă chu che, yă lơng sư chă xa đơ\ng 5 jơ truh 21 jơ, ‘no\h sư ưh chă xa bơih. Tơ dăh pruih pơ gang Ma tốc ‘no\h bơ\n pruih mă tro\ thoi no\h mă lei bơ\n gơ\h pruih [ât tơm mă ưh ‘no\h pruih mă lơ\m [ât ‘long, an^h sư oei, truh năr đơ\ng ro\ng sư xa dơ\ng. Mưh bơ\n pruih pơ gang sư ưh pă mât oei [ât do\h dơ\ng bơih mă năm chă tơ\ hơ nih nai. Tơ\ dôm tơ ring mih ma duch nă ưh đei pruih pơ gang sư truh oei, chă xa, phă dơ\ng dôm pơ gar ‘long mih ma duch nă ưh đei pruih pơ gang.

- Đei băt ku\m hăm tơ drong pruih pơ gang sơ drông kon pơ lei oei bơ\ jang kiơ\ trong chă rôp pơ lôch chu che, yă lơng hăm ti ‘năi. Ap^nh ih [ok Nguyễn Văn Dần, ih tơ roi mă rơ đăh [iơ\ tơ drong ‘nâu lăng?   

-{ok Nguyễn Văn Dần: Mih ma duch nă pruih pơ gang ku\m đei, rim gơ măng tơ\k unh chă rôp bơ\n yă lơng ku\m đei. Ku\m đei lơ trong jang tơ pă, [ât lăp mă ‘mi kial ră mă lei kon pơ lei oei tơ\k unh chă rôp chu che, yă lơng đe\ch. Kon pơ lei đei lơ bơ ngai jang tôch rơ gei. Rôp 1 pôm 1 pôm tôch mơ mat kơ na đe io\k kơ chai đăk [ât tơm ‘long vă sư jur mât đ^. Đei lơ trong rôp tôch hơ iă đe ưh đei chă rôp 1pôm 1 pôm đe\ch ôh. {ât lăp đe rôp hăm ti, ‘nao vă rôp ‘no\h sư păr ve\h. Năr đơ\ng ro\ng kơnh sư truh phă dơ\ng.”

-& ah! Đơ\ng dôm tơ drong ih tơ roi hei, bơ\n [ôh vă pơ lôch đei chu che, yă lơng phă che\h phe âu ‘no\h tôch mơ mat păng hiong lơ ko\ng jang đơ\ng kon pơ lei dơ\ng. Ih tơ che\ng thoi yơ găh tơ drong jang đei đơ\ng ro\ng 3 sơ năm pơ gơ\r tang găn chu che, yă lơng phă che\h phe tơ\ tơ ring?

-{ok Nguyễn Văn Dần: “Tơ dăh khan găn đei bơih ‘no\h ku\m tôch hơ nat yoa [ât lăp sư đei dơ\ng tơ\ dôm pơ gar, dôm tơ ring nai, tơ\ no\h an^h sư oei kon pơ lei tam mă phă pơ đ^. Rim sơ năm ku\m đei khul jang đơ\ng dêh char, đơ\ng apu\ng jur pơ tho tơ [ôh ăn kon pơ lei. Mă lei kon pơ lei jang oei tôch mơ mat. {ât lăp đe ưh gan ‘me\h mơ\ng nơ\r pơ tho đơ\ng kơ pal. Đei kơ so# bơ ngai jang kiơ\ trong so lăp hơ met lơ\m 10 năr, 2,3 ‘măng pruih pơ gang ‘no\h đ^. ‘No\h j^ dôm tơ drong mă inh tơ che\ng mih ma duch nă athei năm chă dôm bơ ngai juăt jang gơ\h vă đe pơ tho ăn thoi no\h roi ‘lơ\ng. Mă loi mưh đei bơ ngai juăt jang đơ\ng an^h jang kơ pal truh ‘no\h athei chih io\k hơ năn pơ gang, dôm trong jang tang găn vă jang kiơ\ [ônh [iơ\. Kon pơ lei mơ\ng đe pơ ma đang ‘no\h đa hiơt đ^, kơ na jang kiơ\ tôch mơ mat.”

-Lei a, bơ nê kơ ih [ok Nguyễn Văn Dần, Kơ dră vei lăng Khul kon pơ lei jang chu\n mir th^ trơ\n Đăk Hà, apu\ng Đăk Hà vang truh hăm jơ pơ ma nuh âu!

Khoa Điềm: Chih

Thuem hăm Dơ\ng: Tơ blơ\