VOV4.Bahnar – Pơgê năr 29/9 tơ\ pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lăk, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vang năm hop ako\m “Tơdrong ato\k tơ iung ‘long Mắc ca tơ\ Việt Nam lơ\m khei năr au ki; trong iung jang păng ato\k tơ iung lơ\m khei năr kơnh”. Iung pơma pơtôch hop ako\m, Thủ tướng pơma hơdăh, mắc ca ‘no\h ‘long pơtăm gơ\h vă ato\k tơ iung tơ\ te\h đak bơ\n, jing kơ loăi ‘long ke\ năm đơ\ng ro\ng, bro\k hơdrol tơdăh băt pơm kiơ\ khoa ho\k kmaiư kmo\k, pơm tơle\ch ‘lơ\ng, ato\k tơ iung tơmam drăm đơ\ng mắc ca, pơjing đei tơgoăt jang hơdoi …. Kiơ\ kơ ‘no\h, Thủ tướng pơjao ăn Dơno\ an^h tơm vei lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang pơm tơm, iung jang hơdoi hăm rim an6h bơ\ jang pơjing trong ato\k tơ iung ‘long mắc ca lơ\m khei năr kơnh.

Iung pơma tơ\ hop ako\m, kơdră che\p pơgơ\r lơ an^h mơdro sa tơbăt jơhngơ\m đon ‘me\h vă Khul kơdră Te\h đak đei trong jang tơgu\m djru an^h mơdro sa hơnơ\ng đei to\k io\k kon jên hăm jên che\h păh lăp vă ato\k tơ iung ‘long mắc ca; găh tơdrong pơ pro\ tơring pơtăm ‘long mắc ca vă ve\h ver pơtăm mơ\ng kơ d^h, mơ\ng kơ vă; hơvơn rim an^h mơdro sa pơm tơle\cn ‘lơ\ng tơ iung pơjing hnam kmăi tơ\ tơring pơtăm hloi; găh hơn^h răt io\k mắc ca … m^nh [ar u\nh hnam kon pơlei pơtăm mắc ca athei pơjing rim hơp tak xah vă chă te\ch mơdro mắc ca rơvơn hlo\h ăn rim u\nh hnam pơtăm.

Rim bơngai khoa ho\k hơlen, hăm đei io\k yua kơ jăp, ‘lơ\ng ăn pơm yơ\p tơ\ groi te\h phui phang tơnang ko\, ‘no\h ‘nau jing ‘long pơtăm tơ jur dơnu\h ‘lơ\ng hơ iă hlo\h.

Pơma pơtôch hop ako\m, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc pơma hơdăh, mắc ca ‘no\h ‘long pơtăm hơnhăk ăn io\k yua kơ jăp ăn kon pơlei tơring atăih yăih, tơring tơnap tap hlo\h. Tơdăh băt ato\k tơ iung lei mắc ca gô jing ‘long pơtăm “năm đơ\ng ro\ng bro\k hơdrol”. ‘Măng blu\ng, tơdrong ato\k tơ iung ‘long mắc ca hlôi hơnhăk ba hơ iă, hơtok jơhngơ\m đon lui kiơ\ găh trongh ato\k tơ iung kơ loăi ‘long pơtăm au. Mă lei, Thủ tướng jei akhan, hrei au hơgăt te\h pơtăm oei ie\, ‘nao lăp 17.000ha. Tơroi dơ\ng găh tơdrong chă pơtăm chehphe blu\ng a tơ\ Việt Nam sơ\, Thủ tướng tơbăt, đơ\ng ro\ng 125 sơnăm, tru\h dang ei Việt Nam jibng te\h đak te\ch mơdro chehphe tơ\ te\h đak đe lơ hlo\h lơ\m apu\ng ple\nh te\h. Jo# tru\h sơnăm 1975, Việt Nam ‘nao lăp đei 13.000ha chehphe. Lơ lo\h, lăp lơ\m 35 sơnăm kơ au, hăm trong tơle\ch jang [lep, tru\h dang ei Việt nam đei Hơn^h jang chehphe hăm hơgăt te\h să 680.000ha, phe\ io\k đei 1 tr^u 500.000 tân, te\ch tơ\ te\h đak đe io\k đei 3 ti dolar. Lăng đơ\ng trong ato\k tơ iung chehphe, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc pơma hơdăh găh tơdrong hơmo\ ‘lơ\ng ato\k tơ iung ‘long mắc ca tơ\ te\h đak bơ\n: “M^nh nơ\r pơma đei tơle\ch ăn ‘no\h mắc ca năm đơ\ng ro\ng bro\k hơdrol, mơ\t tơ\ Việt Nam hơlen lăng, ato\k tơ iung ‘măng mă blu\ng hlôi jơnei nhen hlôi tơroi tơ\ kơpal, ‘no\h mắc ca kăl 10 sơnăm dăh mă 20 sơnăm vă đei jing ‘long pơtăm dơ\ng hơlau lơ\m apu\ng ple\nh te\h. Mư\h lơ lo\h kơna ư\h pơm kiơ? Rim bơngai tang măt hlôi hơlen hơdăh găh tơdrong đei rơvơn pơtêng hăm te\h đak bơ\n vă ato\k tơ iung ‘long mắc ca mă te\h đak đe tơnap mă jang gơ\h. Kơna, Thủ tướng athei an^h vei lăng cho\h jang sa, rim bơngai khoa ho\k, an^h mơdro sa, Khu\l jang mắc ca Việt Nam kăl tơl mă hơdăh pơm lơ liơ mắc ca ro\ năng gơ\h ato\k tơ iung tơgăl hăm tơdrong đei rơvơn kơ Việt Nam. Kơ yuơ ‘nau ‘long pơtăm ‘lơ\ng hơ iă ăn cham char, ‘long pơtăm ke\ xut xa pơngot rơve\t, gơ\h pơm jing pơdro\ng, m^nh kơ loăi ‘long tơgop sơđơ\ng dơ\ng kơ jăp ăn te\h đak. Lơ lo\h, ‘long mắc ca ‘no\h ‘long pơtăm hơnhăk đei lơ tơdrong io\k yua kơ jăp ch^nh tr^ tơpôl tơpă ư\h khan lăp hơdro# đei ato\k tơ iung mu\k drăm đe\ch ôh, kơ yuơ hăp gơ\h mơ\t hlom lơ\m tơring atăih yăih, tơring tơnap tap, tơring kon kông jang sa đei io\k yua to\ se\t”.

Tơbăt, kiơ\ chă jo# hơlen, mắc ca hơnhăk đei jang sa io\k yua tru\h 250 tr^u hlak jên lơ\m 1ha, hăm kơ jă 6 dolar Úc hrei au, lơ hlo\h 3 ‘măng pơtêng hăm chehphe, mă lei Thủ tướng pơma hơdăh kăl đei trong pơ pro\ jang kiơ\ tơring tơpl^h ăn tơ\ yơ jei gơ\h chă pơtăm ‘long mắc ca ngăl. Ato\k tơ iung mắc ca kăl tơklep hăm bơ\ jang te\h đak găh vei lăng năng tông hơdre\ch, tơmơ\t jên jang khoa ho\k kmăi kmo\k. Mắc ca ‘no\h tơmam drăm ‘lơ\ng hơ iă, hăp đei 70-80% rơmă, lơ\m au đei axit rơmă păh ai, găh protein lơ ha\m lơ axit amin. ‘Nau jing tơdrong tơm vă pơm tơle\ch đak to\h đơ\ng plei mắc ca, tơmam drăm phơ\m ‘lơ\ng, rim kơ loăi kem păng lơ tơmam drăm g^t kăl anai. Tơdrong đei io\k yua lơ lơ lo\h, mă lei Thủ tướng tơbăt, hlo\h 10 sơnăm ato\k tơ iung, tơmam drăm mắc ca oei to\ se\t, lăp hơto\ 1% plei đei pơm tơle\ch rơmă kơ te\h đak bơ\n: “Kơ yuơ lơ lo\h kơna nơ\r chă ap^nh kơ yuơ kă kiơ ư\h kơ vă ato\k tơ iung kơtang mă tru\h sơnăm 2030 lăp đei 450.000ha păng phe\ io\k đei 200.000 tân plei? M^nh nơ\r chă ap^nh hăm Khu\l jang mắc ca, an^h bơ\ jang te\h đak vei lăng găh mắc ca, ăn kơ rim bơngai khoa ho\k. Tơdrong yu\h ‘năr to\ yơ\p ‘lơ\ng đei pơlăp ăn kơbơ\n kăl đei pơ pro\ mă hơdăh. {ar tơring gơ\h vă pơ pro\ pơtăm sơđơ\ng ‘long mắc ca mă bơ\n hlôi sơkơ\t hơdăh ‘no\h Tây Bắc păng Tây Nguyên. Găh rim tơring anai tim mă đei plei kơ jăp lei kăl chă hơlen mă bre\ dơ\ng. Kơ yuơ kă kiơ tơring Đông Trường Sơn kơ tơring To\k bo\k Việt Nam ư\h kơ gơ\h vă pơtăm ‘long mắc ca ‘lơ\ng, đei ‘măng đei plei ră mă lei ư\h kơ trem, ư\h kơ gan ‘lơ\ng, ‘no\h kăl chă tơche\ng hơlen, veh ver tơdrong hơdrin pơtăm mă lei ư\h kơ đei io\k yua kơ jăp ăn kon pơlei. Kơ yuơ lơ lo\h kăl ako\m tơ iung pơjing tơ\ [ar tơring Tây Bắc, Tây Nguyên, găh rim tơring anai lăng hơlen, pơtăm pơlong năng ‘mơ\i hơdrol vă pơtăm lang să”.

Kiơ\ kơ ‘no\h, Thủ tướng pơma hơdăh, vei lăng tơ iung pơjing hơdre\ch dơđăh ‘no\h jing tơdrong kăl hlo\h. Hrei au đei 13 hơdre\ch đei drơ\ng nơ\r păng m^nh [ar hơdre\ch hle kơ yuơ an^h mơdro sa răt tơmơ\t đơ\ng te\h đak đe, kăl đei chă rơ\ih mă [lep, veh ver tơdrong kon pơlei pơtăm mă lei ư\h kơ đei plei. Hăm tơring Tây Nguyên ‘no\h gơ\h chă pơtăm hrau hăm ‘long pơtăm anai, tơring Tây Bắc gơ\h chă pơtăm ngăl hăp. Kơ yuơ ‘nau jing ‘long pơtăm hơ iă, Thủ tướng akhan kăl lăng tru\h tơmơ\t jên jang hrơ\p m^nh ‘măng vă io\k yau kơ jăp. Atu\m hăm ‘no\h kăl tơklep hăm tơdrong jang pơm hnam kmăi kmo\k pơm tơle\ch ‘lơ\ng hloi. An^h bơ\ jang mong jên kăl tơche\ng hơlen trong jang pơjing rơvơn ăn kon pơlei păng an^h mơdro sa tơmơ\t jên jang mắc ca gơ\h chă to\k io\k jên.

Atu\m hăm tơdrong tơ iung pơjing, tơbăt hơdăh pơ pro\ jang ato\k tơ iung ‘long mắc ca khei năr kơnh, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc athei: “Kăl vei lăng mă ‘lơ\ng tơdrong ato\k tơ iung ‘long mắc ca mư\h tơbăt hơdăh pơ pro\ vă jang. ‘No\h j^ Khu\l kơdră te\h đak, an^h tơm, tơring tơrang, dêh char kăl đei trong tơle\ch jang mă hơdăh. Mă [ar ‘no\h an^h mơdro sa, khu\l jang kăl vang iung jang pơcho\h ăn trong. Mă pêng ‘no\h chă hơvơn vang iung jang kơtang đơ\ng kon pơlei, đơ\ng an^h mơdro sa. Rim dêh char pơtho tơbăt ăn kon pơlei păng drơ\ng nơ\r hăm tơdrong pơjing rim Hơp tak xah ato\k tơ iung ‘long mắc ca đơ\ng chă pơtăm tru\h pơm tơle\ch plei mắc ca. Kăl jang hrơ\p m^nh ‘măng tơdrong au, kơ yuơ ‘nau ư\h khan lăp ‘long pơtăm năm đơ\ng ro\ng bro\k hơdrol mă lei oei jing pơtăm te\h đak pơjing er^h sa sơđơ\ng ăn kon pơlei”.   

Đơ\ng tơdrong ato\k tơ iung hrei au, Thủ tướng pơjao ăn Dơno\ an^h tơm vei lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang, Khu\l jang Mắc ca Việt Nam, rim tơring iung jang hơdoi pơjing m^nh trong jang tơm ato\k tơ iung ‘long mắc ca Việt Nam. Dơno\ an^h tơm vei lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang pơm tơle\ch m^nh tơdrong tơchơ\t kơ Khu\l kơdră che\p pơgơ\r te\h đak găh ato\k tơ iung ‘long mắc ca tơ\ Việt Nam.

Bơngai ch^h: Vũ Dũng

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt