VOV4.Bahnar - Tơguăt kơjă mu\k drăm lơ\m jang cà phê kơjăp jing hơyak kăp g^t lơ\m khei năr jang hadoi lơ\m kơpal. Lơ\m trong jang âu, tơ\ xăh Quảng Tín, apu\ng Dak R’lấp, dêh char Dak Nông, anih jang mu\k drăm tơ\ tơring hlôi tơgu\m kon pơlei jang cà phê rơgoh ‘lơ\ng, kơjăp xơđơ\ng. Mă ;nao tơle\ch lơ\m 2 xơnăm mă lei trong jang cà phê kơjăp đei tơguăt đơ\ng anih jang răt tơmơ\t păng kon pơlei hlôi pơyua kăp g^t.

            Xơnăm 2017 jing xơnăm mă 2 unh hnam ‘nho\ng Phan Văn Vũ tơ\ xăh Quảng Tín k^ pơkăp jang cà phê rơgoh hăm Anih jang Bốn Hiệp. Hăm hloh 2 ha cà phê, adrol âu ki ruih đak, tuh pho\ng kiơ\ tơdrong vao đe\ch, noh đei xơnăm đei yua, đei xơnăm ưh đei yua, dang tơdrong pơyua ưh xơđơ\ng. Xơnăm 2016, ‘nho\ng Vũ vang jang lơ\m khul jang cà phê rơgoh kơjăp xơđơ\ng, đei anih jang ăn năm ho\k lăm kih thuơ\t găh jang cà phê đơ\ng pơtăm, vei hơlen truh ruih đak, tuh pho\ng, yua pơgang hơdrông thoi yơ mă [lep... Adrol âu ki, ăh truh pơyan phang, unh hnam hơnơ\ng ruih hăm minh tơm cà phê đơ\ng 800 - 900 lít đak, mă lei dang ei kăl đơ\ng 400 - 500 lít, mă lei tơm cà phê duh oei jơk giơ\ng ăh pơyan phang hloi. Mă vang jang lơ\m khul jang cà phê kơjăp xơđơ\ng, unh hnam athei axong jơhngơ\m vei hơlen lơ hloh mă lei anih te\ch noh xơđơ\ng. Ưh adro# thoi noh, ăh đei yua kiơ\ pơkăp cà phê rơgoh ‘lơ\ng, anih jang mu\k drăm răt tơmơ\t hăm kơjă kăp ăn kon pơlei. ‘Nho\ng Phan Văn Vũ – Xăh Quảng Tín, apu\ng Dak R’lấp ăn tơbăt:  “Dôm xơnăm adrol ki, inh jang cà phê găr noh te\ch kơjă reh hloh, mă lei dang ei noh đei anih jang cà phê rơgoh io\k răt tơmam hloi noh kơjă te\ch kăp hloh. Adrol ki pe\ noh đei 80 truh 90% athei pe\ pơđ^ hloi, dang ei  cà phê rơgoh noh 90 truh 100% pơtơm broch đ^. Xơnăm âu hơyuh to# ‘mi xơđơ\ng, cà phê xơnăm âu giơ\ng hloh xơnăm xơ\ đei hloh  4 tấn, mă lei xơnăm âu hloh 5 tấn 1 ha”

Nhen hăm ‘nho\ng Phan Văn Vũ, [ok Nguyễn Trọng Việt oei atu\m tơring duh vang jang hăm anih jang mu\k drăm vă jang cà phê rơgoh ‘lơ\ng, đei pơyua lơ nhen đei tơgu\m ăn hơdre\ch ‘lơ\ng, đei năm ho\k lăm găh kih thuơ\t vei pơtăm, tang găn hơdrông pơrang, pe\ yua păng vei răk cà phê. Mă kăl noh, lơ unh hnam kon pơlei đei kang [o# kih thuơ\t kơtă pơtho găh trong yua pơgang vei hơlen ‘long pơtăm, ruih đak pơkom, pho\ng rei tuh mă hơto\, tơjur [iơ\ răm hăm cham char. {ok Việt akhan, tơdrong jang cà phê rơgoh ưh kơ adro# pơgar ‘long pơtăm đei yua lơ, xơđơ\ng mă oei vei xơđơ\ng hăm jơhngơ\m jăn bơngai jang: “Lăng atu\m pơgar unh hnam inh dôm xơnăm adrol ki jang cà phê nhen tơ\ tơring kăl noh ưh đei yua kơlih kơjă ưh xơđơ\ng, dang ei jang kiơ\ pơkăp cà phê rơgoh noh xơđơ\ng [iơ\ găh kơjă, lăng atu\m ba duh hơto\k pho\ng rei păng pơgang mă lei ưh yua pơgang hoă ho\k bơih mă yua pơgang sinh ho\k đe\ch. Ho\k lăm jang găh cà phê rơgoh noh pơm tro\ tơdrong kăl đơ\ng kon pơlei jing tơnăp, ba ‘nhăk tơdrong hlôh vao âu vă lơ bơngai atu\m vang jang”.

Tơ\ apu\ng Dak R’lấp, dôm xơnăm kơ âu, tơdrong jang cà phê rơgoh kiơ\ pơkăp apu\ng plenh teh roi năr roi đei lơ kon pơlei io\k jang. Dang ei ja#p apu\ng hlôi đei pơhlom 3.000 ha cà phê kơ hloh 3.000 unh hnam jang kiơ\ pơkăp âu, kơxo# âu hơto\k pơhlom hloh tong ane# pơtêng hăm xơnăm 2014. Đei yua găh cà phê xơđơ\ng, đei đơ\ng 4- 4,5 tấn/ha.

{ok Trương Công Hiệp – Kơdră anih jang Bốn Hiệp, xăh Quảng Tín, apu\ng Dak R’lấp akhan, gơnơm đei tơdrong tơguăt jang đơ\ng anih jang mu\k drăm păng kon pơlei kiơ\ pơkăp đơ\ng jơnu\m pơgơ\r tơring dăh mă khul jang, noh mă hơgăt cà phê kơjăp xơđơ\ng kiơ\ pơkăp đơ\ng apu\ng plenh teh roi năr roi đei pơih xă. ‘Nguaih kơ noh, hlôi pơm trong hiôk ăn kon pơlei tơre\k hăm tơring te\ch răt cà phê hăm kơjă kăp hloh, đei io\k yua lơ hloh ăn bơngai pơtăm cà phê:  “Minh tơdrong tơnap hloh noh mă blu\ng tam mă chă đei anih te\ch, dang ei đe băt bơih, kơplăh noh đe gô chă truh cà phê rơgoh ‘lơ\ng noh xơnăm gô đei jơnei tih. Roi năr roi đei bơngai erih kiơ\ trong pơkăp ưh tơre\k hăm kơchơ\t pơnhu\l, kơchơ\t pơrăm truh jơhngơ\m jăn noh đơ\ng noh ba pơtơm kơche\ng truh tơmam drăm rơgoh ‘lơ\ng hloh”

Tơdrong mă unh hnam kon pơlei jang mir tơguăt hăm anih jang mu\k drăm tơle\ch jang cà phê tơgop hơto\k io\k yua, pơ ‘lơ\ng cà phê, vei xơđơ\ng cham char. Tơdrong jang âu hlôi tơgop hơto\k pơ ‘lơ\ng tơmam drăm, hơyak truh tơdrong pơjing păng hơto\k hơnăn tơmam cà phê Dak Nông lơ\m khei năr truh.

Lan chih păng rapor