VOV4.Bahnar -  ‘Nao âu, cà phê Arabica Đà Lạt  - Lâm Đồng đei Anih jang Starbucks (kơ teh đak Mih) xơkơ\t jing minh lơ\m 7 kơloăi cà phê ‘lơ\ng hloh lơ\m kơpal teh păng hlôi đei te\ch lơ\m anih te\ch răt kơ Anih jang âu lơ\m kơpal teh. Mă lei, đơ\ng xơ\ kon pơlei pơtăm cà phê tơ\ tơring âu duh oei jang răh rai, tơring te\ch ưh kơ đei xơđơ\ng, noh hơgăt pơtăm păng tơdrong ‘lơ\ng đơ\ng hơdre\ch cà phê kăp g^t âu hlôi tơjur hơdăh. Ưh kơ chiu pu\ hăm tơdrong mă âu, lơ bơngai tơdăm tơ\ xăh Xuân Trường, plei tơm Đà Lạt (Lâm Dồng) hlôi io\k jang kiơ\ pơkăp pơtăm cà phê rơgoh. Đơ\ng noh, tơmam drăm cà phê Aribica tơ\ âu hlôi hơto\k kơjă păng hơnăn kơdih, pơih minh hơyak jang ‘nao đei yua lơ ăn kon pơlei tơ\ âu.

Yuk trong hơlâu lơ\m tơdrong jang cà phê Aribica kiơ\ pơkăp rơgoh ‘lơ\ng noh ‘nho\ng Nguyễn Song Vũ, oei tơ\ thôn Xuân Sơn, xăh Xuân Trường, plei tơm Đà Lạt. ‘Nho\ng ăn tơbăt, unh hnam đei 1 ha 5 sào teh pơtăm cà phê, lơ xơnăm adrol ki pe\ đang noh te\ch plei hơdrih ăn bơngai pơdro chă răt noh ưh kơ đei yua xơđơ\ng ôh. Đơ\ng năr io\k yua pơkăp pơtăm cà phê rơgoh, anih te\ch xơđơ\ng mă kơjă te\ch kăp mơ\n.  

Kiơ\ kơ ‘nho\ng Nguyễn Song Vũ, adrol hloh lơ\m tơdrong jang cà phê athei vei xơđơ\ng hăm cham char, ne\ gan yua pho\ng hoă ho\k, mă kăl noh yua pho\ng vi sinh păng djăh rơm re\k đơ\ng ‘long pơtăm uh bu\k. Tơdrong pe\ cà phê duh athei vei xơđơ\ng plei đum kơpal 95% păng athei hơmet hloi đơ\ng ro\ng kơ 48 jơ pe\. Cà phê đơ\ng ro\ng kơ ot đang noh ôp mă rơgoh păng athei xơ\k hrăng hăm drơh cham ataih đơ\ng teh pơhlom 1m. Yuơ noh klong cà phê thu hơnơ\ng kơ rơgoh, vei ‘lơ\ng tơdrong [âu phu kơdih: “Xơ\k nhen trong xo nhen rim bơngai jang noh băt yơh ot đang ba tong lơ\m đak păng uh đang kơ noh pơtơm xơ\k tơ\ drơh teh, pơm thoi noh hăp ưh kơ đei rơgoh păng pơm ăn tơdrong [au phu cà phê tơpăr pơđ^. {ơ\t io\k jang kiơ\ trong âu noh cà phê đei jang rơgoh đơ\ng blu\ng truh tôch, păng đei xơ\k lơ\m drơh kơjung, tang găn [ruih teh păng găr cà phê [âu phu ‘lơ\ng hloh”

Mă jang kiơ\ pơkăp cà phê rơgoh păng ‘lơ\ng hăm cham char noh jên axong jang kăp hloh pơtêng hăm trong jang xo, mă lei tơdrong đei yua adoi lơ hloh păng tơmam pơm tơle\ch đei Anih jang Cầu Đất Farm lơ\m tơring răt tôm hloi kiơ\ pơkăp. Kiơ\ kơ ‘nho\ng Nguyễn Song Vũ, dang ei găh Anih jang Cầu Đất Farm oei pơkăp răt cà phê găr kơ pơgar hnam ‘nho\ng kiơ\ pơkăp xơ\k hrăng [âu phu đak xut. Rim plei cà phê đơ\ng ro\ng kơ pe\ noh gô đei ‘lek le# kơđoh, đang kơ noh hơmet hăm trong pơkăp sinh học păng xơ\k tơ\ drơh kơjung tơ\ hơla to# ‘năr. ‘Nho\ng Nguyễn Song Vũ tơroi: “Đơ\ng ro\ng 2 xơnăm jang cà phê rơgoh noh jăh vă akhan jang kiơ\ pơkăp cà phê âu roi năr roi rơgei hloh păng duh pơyua lơ hloh. Kiơ\ kơ noh tơdrong ‘lơ\ng păng kơjă găr cà phê tơ\ Cầu Đất âu đei hơto\k kăp lơ hloh”.

Đơ\ng um ru\p jang cà phê rơgoh âu, dang ei lơ\m xăh Xuân Trường hlôi đei hloh 30 unh hnam io\k yua păng jang kiơ\. Tôm tơmam drăm pơm tơle\ch adoi đei te\ch kiơ\ pơkăp păng tơdrong axong tơmam te\ch răt noh ưh kơ măh đei.

Trong vei lăng ‘long che\h phe đơ\ng ro\ng kơ phe\

Đơ\ng ro\ng kơ phe\ đang, ‘long che\h phe ư\h pă ‘lơ\ng, [ônh kơ đei bơ\n hơ drông pơ răm. Kơ l^h thoi no\h, lơ\m khei ‘năr âu, bơ ngai pơ tăm che\h phe kăl kơ tơ mơ\t thim dôm kơ chơ\t ‘lơ\ng kăl hlo\h vă kơ ‘long blu\h jing ‘lơ\ng dơ\ng. Mư\h lei trong vei lăng ‘long che\h phe đơ\ng ro\ng kơ phe\ thoi yơ vă kơ ‘lơ\ng, mă loi ‘no\h j^ lơ\m pơ yan to\ nhen dang ei? Pơ ma dơ nu\h găh tơ drong ‘nâu, thạc sĩ Nguyễn Minh Châu, bơ ngai joăt jang pơ tho tơ [o#h ki thuơ\t cho\h jang sa, tơ roi tơ băt:

            Thạc sĩ Nguyễn Minh Châu: Ơ m^h ma duch nă, pơ yan to\ âu ‘no\h j^ jăl jang tôch kơ g^t kăl hăm ‘long che\h phe. Găh kơ chơ\t ‘lơ\ng, tơ dăh bơ\n akhan hơ met pơ ‘lơ\ng tơ drong kơ chơ\t bek lăp lơ\m jăl jang âu vă kơ ‘long che\h phe vei sơ đơ\ng đei phei iăl păng ‘lơ\ng ‘no\h tam tôm o#h, mă bơ\n athei lăng tru\h tơ drong kơ chơ\t ‘lơ\ng  ku\m nhen vei lăng hơ drông phă ăn kơ ‘long che\h phe đơ\ng pơ yan hơ drol. Vă khan hơ drol kơ bơ\n phe\ tơ\ khei ‘năr hơ tuch pơ yan ‘mi ‘no\h bơ\n hlôi ako\m kơ chơ\t ‘lơ\ng lơ\m jăl jang âu. Vă kơ ‘long ke\ rong plei hai ke\ blu\h jing ‘lơ\ng hai ăn pơ yan tru\h kơnh. Păng pơ yan to\ âu ‘no\h j^ jăl jang tôch kơ g^t kăl, lơ\m no\h trong jang tơ ru\ih đak păng trong jang găh kơ chơ\t ‘lơ\ng sư [ơm ‘lơ\ng tôch kơ t^h tru\h che\h phe plei iăl păng ‘lơ\ng.  

            Găh kơ chơ\t ‘lơ\ng ‘no\h m^h ma duch nă athei lăng tru\h lơ\m jăl jang âu ‘no\h pơ yan to\ păng ‘long gô le\ch pơ kao, kơ na vă kơ pơ kao tơ lang ‘lơ\ng, ăn plei ‘lơ\ng ‘no\h m^h ma duch nă mư\h săy pho\ng athei lăng tru\h pơm hơ to\ đơ\ng pho\ng đạm – lân – kali. Yua kơ rim kơ loăi vei tơ drong jang pha ra băl lơ\m kơ plăh ăn le\ch pơ kao, tơ lang pơ kao păng kơ te\n plei. Pơ t^h gia bơ\n săy đạm tôm vă kơ ‘long blu\h jing ‘lơ\ng păng gô ăn pơ kao ‘lơ\ng. Bơ\n săy  lân vă kơ sư pơ tru\t klăih song tơ ‘mơ\ng pơ kao păng tơ lang pơ kao ‘lơ\ng. Păng kali ‘no\h sư tơ gu\m ăn tơ jur hơ lu\ng pơ kao păng hơ lu\ng plei.

            Hơ dai hăm đạm – lân – kali bơ\n săy hơ to\, săy tôm ăn kơ ‘long ‘no\h dôm tơ drong kăl trung lượng ku\m tôch kơ kăl lơ\m kơ plăh le\ch pơ kao. Păng 1,2 nguyên tố vi lượng ‘no\h ku\m tôch kơ kăl lơ\m kơ plăh cho#h pơ kao păng plei kơ te\n. Kơ na bơ\n hơ drin xăy tôm đơ\ng kơ lơ, păh lăp păng to\ se\t. Păng lơ\m jăl jang âu ‘no\h j^ jăl jang pơ yan to\, đơ\ng ro\ng kơ tơ ru\ih đak săy pho\ng ‘no\h m^h ma duch nă bơ\n ku\m kăl kơ lăng tru\h athei săy kơ loăi pho\ng kiơ mă sư tơ gu\m ăn tơ drong trep io\k ‘lơ\ng, trep io\k hre\nh, yua kơ jăl jang âu pơ yan to\ ‘no\h mư\h săy pho\ng bơ\n ư\h kơ tơ ru\ih tôm đak ‘no\h pho\ng gô păr hre\nh, ‘long trep io\k ư\h kơ ‘lơ.    

          - Thạc sĩ ăi, lơ kon pơ lei jang chu\n mir dang ei tôch kơ tơ tăm găh tơ drong te\h roi đ^ kơ ne#, tang găn tơ drong chăt ‘lơ\ng đơ\ng rơ\h che\h phe, mư\h lei kon pơ lei athei pơm thoi yơ vă hơ met pơ ‘lơ\ng?

          - Thạc sĩ Nguyễn Minh Châu: Vă tơ gu\m ăn kơ rơ\h chăt pran, ‘lơ\ng păng tơ ring te\h pơ tăm sư rơ bưi, đei vi sinh vật lơ ‘no\h bơ\n athei yua dôm tơ mam vi sinh păng hữu cơ lơ, yua kơ dôm tơ mam hữu cơ ‘no\h sư tơ gu\m ăn sinh vật chek lar tơ gu\m te\h đei rơ bưi [iơ\. Mư\h yua dôm tơ mam hữu cơ păng dôm tơ mam vi sinh thoi no\h ‘no\h sư tơ gu\m ăn kơ te\h rơ bưi hlo\h vi sinh vật sư lơ hlo\h [iơ\, rơ\h gô chăt ‘lơ\ng hlo\h păng ‘long gô blu\h jing kơ jăp hlo\h.

          - & ăh, 1 tơ drong nai ku\m to\k bo\k đei bơ ngai pơ tăm che\h phe bơ ngơ\t, ‘no\h j^ tơ drong yua pho\ng săy hla ăn kơ ‘long che\h phe lơ\m pơ yan to\ âu hăm hơ to\k đei io\k yua ‘lơ\ng dăh ư\h?

          - Thạc sĩ Nguyễn Minh Châu: Ơ m^h ma duch nă, hmă hmă tơ dăh lơ\m pơ yan to\ ‘no\h bơ\n đoa săy pho\ng tơ\ tơm dăh mă tơ\ hla ‘no\h sư ư\h kơ đei yua, mă lei hăm ‘long che\h phe lơ\m pơ yan to\, hơ drol kơ bơ\n ăn le\ch pơ kao ‘no\h đei ‘mi, kơ plăh do\h bơ\n đ^ tơ ru\ih yôm ‘no\h hla đ^ blu\h jing ‘lơ\ng. Mư\h hla blu\h jing ‘lơ\ng ‘no\h lơ\m khei ‘năr âu bơ\n săy pho\ng tơ\ hla ‘no\h sư oei trep đei păng oei tơ gu\m ăn kơ ‘long blu\h jing đei. Tơ drong nai lơ\m jăl jang âu, tơ dăh bơ\n [o#h pơ gar che\h phe bơ\n mă sư ư\h kơ măh kơ chơ\t ‘lơ\ng, ‘long đei [o#h dreng hla ‘no\h bơ\n athei pơ tru\h kơ chơ\t ‘lơ\ng ăn kơ sư, vă tơ gu\m ‘long yak hlo\h hơ yu\h to\ kơ tang.

          - Bơ nê kơ ^h thạc sĩ hơ!

Lan - Thuem chih păng rapor