VOV4.Bahnar - Lâm Đồng jing dêh char đei lơ hơgăt teh pơtăm cà phê dơ\ng mă 2 kơ ja#p teh đak. Lơ\m tơdrong jang cà phê, lơ kon pơlei jang mir tơ\ âu hlôi tơchă ăn kơdih po trong jang đei yua tơnăp, ưh adro# hơto\k pơ ‘lơ\ng găr cà phê mă hơto\k hloi tơdrong pơyua đơ\ng 8 truh 10 tân găr minh ha lơ\m minh xơnăm. Tơdrong jang cà phê đei yua lơ đơ\ng [ok Nguyễn Cao Thanh, tơ\ xăh Lộc Nam, apu\ng Bảo Lâm, dêh char Lâm Đồng jing minh um ru\p jang hơdăh.

            Hăm hloh 20 xơnăm tơguăt hăm tơm cà phê, [ok Nguyễn Cao Thanh, tơ\ xăh Lộc Nam, apu\ng Bảo Lâm, dêh char Lâm Đồng hlôi ako\m đei lơ tơdrong hlôh vao lơ\m pơm jang. Mă truh khei năr âu pơgar cà phê kơ unh hnam [ok hlôi kră, mă lei tơm adoi oei giơ\ng ‘lơ\ng, đei plei đơ\ng 7 truh 9 tân minh ha, pho\ đei pơyan đei yua truh 10 tân cà phê găr minh ha. Kiơ\ kơ [ok Nguyễn Cao Thanh, tơdrong hlôh vao lơ\m pơm jang kơ po noh đơ\ng ro\ng kơ pe\ plei đang noh athei pruih pơgang, hơmet pơ ‘nguaih var pơgar hloi, ưh đei gô truh khei kăt hleh xơdrai pơtơm jang, kơlih ‘nao pe\ plei đang noh khei năr pơrang xa pơrăm tơm cà phê adoi oei đei, tơdrong hơmet tang găn pơrang vă pơyan đơ\ng ro\ng kơnh pơrang ưh đei ke\ chêk lar lang xă: “Mưh ăh khei năr nai noh bơ\n pruih pơgang răh rai phara băl, mă lei ăh pe\ đang noh bơ\n athei hơmet pơlôch pơrang. Dang ưh đei gô truh khei kăt hleh xơdrai tơm mă athei hơmet hrôih hloi, kơlih pruih pơgang noh pơrang ưh ke\ chêk lar. Hơnơ\ng mih ma duch nă... kăt hleh xơdrai tơm đang ‘mơ\i noh pơtơm pruih pơgang vă da [iơ\ huach pơgang, thoi noh pơrang gô oei hơnơ\ng păng [ônh tơpoh chêk lar hơlơ\k dơ\ng”.

            {ok Nguyễn Cao Thanh akhan, tơring akhan, tơring teh tơ\ Lộc Lam phui phang tơnang, noh xơdrai ‘long pơtăm pum hlơp, vă tang găn hơyuh đak tơpăr, tơgu\m ăn teh gơh hơiuch ling lang. Cho\ng mă lơ\m pơyan ‘mi, tơring âu [ônh to\ng đak yuơ noh ne\ tuh pho\ng lơ\m kơplăh ‘năr oei ‘mi, athei gô đ^ ‘mi ‘mơ\i lơ\m 1 [lon gô teh hrăng [iơ\ pơtơm tuh pho\ng, [ơ\t âu athei ruih ‘măng đak dơ\ng vă pho\ng hach lơ\m teh. Ưh đei choh, xir hơbong pơro đak, tuh pho\ng lơ\m pơyan ‘mi noh [ônh pơm rơka rơh tơm păng pơmâu ‘me# gô pơm ăn tơm [ơm pơrang: “Đơ\ng ro\ng kơ le\ch pơkao mă hơtuch pơhlom 20 năr noh bơ\n duh kăl pruih pơgang vă tang găn ruh plei, păng mă 2 noh athei băt hơlen lăng vă găr hăp gơh tih hơpôm noh ưh gơh kơ[ah pho\ng kali păng dôm kơchơ\t ‘lơ\ng nai, plei adoi ruh lơ mơ\n. 2 ‘măng âu mưh bơ\n ưh kơ vei tơnăp noh plei gô ruh lơ hloh, pơrăm truh tơdrong pơyua. Yuơ noh mih ma duch nă athei tơre\k tang găn ăh jăl mă 2 âu, ne\ kơ le# ruh pơtơm pruih pơgang. Athei băt minh tơdrong dơ\ng noh, ăh đei plei noh măng dăk yă de gô gam lơ\m xơdrai, oei lơ\m păh hơlam plei noh mih ma duch nă athei năm hơlen pơgar hơnơ\ng vă dăh [ôh păng hơmet pơrang tơtom”

            ‘Nguaih kơ pơtăm cà phê, [ok Nguyễn Cao Thanh oei jing bơngai lăp chă ho\k [oi păng pơtăm hơlen lăng dôm hơdre\ch ‘long pơtăm ‘nao. {ok jing bơngai tơmơ\t ‘long phật thủ păng minh [ar ‘long pơtăm lơ\m hơdre\ch plei kam kuich, pơtăm hrau lơ\m tơm cà phê đei jơnei keh kong. Gơnơm hơbe\ch hơbal păng băt hơdăh găh tơdrong khoa ho\k io\k yua lơ\m choh jang xa, rim xơnăm pơgar ‘long pơtăm kơ unh hnam [ok Thanh đei yua je# 500 triu hlak jên minh ha minh xơnăm. Tơdrong jang đơ\ng [ok Nguyễn Cao Thanh to\k bo\k jing anih truh tơmang ho\k hơlen tơdrong jang đơ\ng lơ kon pơlei jang mir nai lơ\m tơring.

Ve\i lăng năng tông chehphe pơyan ‘mi

Tây nguyên to\k bo\k lơ\m pơyan ‘mi, khe\i ‘năr mă dơnơm che\hphe ple\i, rong ple\i, sơkơ\t hơdăh ăn tơdrong đe\i ple\i kơ jăp kơ pơyan. Mư\h le\i kon pơlei kăl kơchăng tru\h tơdrong yă kiơ lơ\m cho\h jang sa, sơđơ\ng ăn pơgar chehphe po ple\i ăl io\k yua kơ jăp? ‘No\h jing tơdrong chă pơma dơnu\h tơ\ ala au hăm [ok Nguyễn Văn Chương, bơngai jang pơtho tơbăt kih thuơ\t cho\h jang sa pơkă ăn trong ve\i lăng năng tông chehphe pơyan ‘mi.

{ok Nguyễn Văn Chương: Kiơ\ kơ ba băt atu\m hăm lơ\m tơdrong chă pơtăm păng ve\i lăng chehphe lơ\m pơyan ‘mi au, kon pơlei kăl io\k yua pơgang blu\h vơ\ jing ‘lơ\ng RIC10WP chehphe pơyan ‘mi kơ Ko\ng ty Khoa đăng. Lăp đơ\ng ro\ng ‘no\h 15 tru\h 20 năr kon pơlei bơ\n prôi pho\ng Kali vă tu\h tơ\ tơm gô pơm ăn dơnơm jăng, ple\i hơrăng păng ple\i t^h. Kon pơlei dăh kơchăng ‘ne\ gan prôi pho\ng đạm lơ\m pơyan ‘mi, kơ yuơ tơdăh chă prôi pho\ng đạm lơ\m pơyan ‘mi au kơnh hơmơt đe\i pơmau pơrang pơra\m rơ\h, adoi pơm kơne# tru\h ke\ hrơ\ng kơ dơnơm ‘long. Tơdăh kon pơlei bơ\n pơm kiơ\ lơ lau le\i pơyan ‘mi au chehphe bơ\n hoe\i chă hơlu\ng ple\i.

- {ok ăi, bơngai chă pơtăm chehphe tơ\ rim dêh char Tây Nguyên tơtăm kơ yuơ lơ\m pơyan au ki găr chehphe ư\h kơ gan ‘lơ\ng, mă hơdăh ‘no\h găr chehphe ie\ hlo\h pơtêng hăm rim pơyan hơdrol, kiơ\ kơ ih kơ yuơ kă kiơ?

{ok Nguyễn Văn Chương: Kiơ\ kơ ^nh, tơdrong tơm ‘no\h đơ\ng bơ\n pho\ng mơ\r ư\h sơđơ\ng măh mai vă rong ple\i, tơdrong mă au hăp pơm ăn găr chehpơhe ie\. Mă [ar dơ\ng ‘no\h kơ yuơ đak chă tơruih lơ\m sơnăm ư\h kơ măh. Kơ yuơ đơ\ng [ar tơdrong au hlôi pơm ăn găr chehphe ư\h kơ t^h ‘lơ\ng. Kơna tơdăh găr ie\ lơ lo\h tơdrong chă te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe tơ [ơ\p tôch tơnap tap, păng kơ jă ư\h kơ măt.

Pho\ng ư\h kơ tôm kơchơ\t ‘no\h ro\ năng kơ yuơ kon pơlei ư\h kơ gan lui tơpă hăm dôm an^h pơm tơle\ch tơm, dôm an^h pơm tơle\ch ‘lơ\ng, đe sư hlôi hrau hrăo đang NPK pơyan phang, NPK pơyan ‘mi, păng hlôi chă hrau hơto\ hơnơ\ng găh trung vi lượng lơ\m no\h vă đe\i dôm rim kơchơ\t ‘lơ\ng. Tơdăh ư\h kơ măh le\i hăp [o#h hơdăh tơ\ hla, ‘no\h hla dreng kơ yuơ ư\h kơ măh vi lượng, găh hla treng jô kơ yuơ ôm rơ\h. Kơna pho\ng mơ\r ‘no\h kăl ăn khe\i ‘năr chehphe blu\h vơ\ - khe\i mă 4, mă 5 ‘no\h găr chehphe t^h vơ\.

- Mư\h le\i vă ple\i găr chehphe ‘lơ\ng, ple\i găr t^h, kon pơlei kăl kơchăng tru\h tơdrong yă kiơ lơ\m cho\h jang sa, io\k yua dôm kơ loăi pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm hơ yơ?

{ok Nguyễn Văn Chương: Kiơ\ kơ ^nh, vă chehphe ple\i ăl, găr t^h ‘lơ\ng le\i kon pơlei ‘ne\ gan io\k yua pho\ng hmă chă hrau hrăo kơ d^h. Kơ yuơ mư\h Ko\ng ty nhôn năm dăr lăng rim kơ loăi pho\ng trung lượng, vi lượng ‘no\h [o#h lơ\m au đe\i hrau hăm [o\h tôch kơ lơ. ‘Nau jing tơdrong hơmơt kơtang hlo\h mư\h kon pơlei chă io\k yua pho\ng hmă chă tu\h hrau ư\h kơ [lep păng ư\h kơ đe\i lăng hơlen hăm dôm trong jang lăng hơlen tơdrong ‘lơ\ng, kơ yuơ lơ lo\h kơchơ\t ‘lơ\ng chă tu\h hrau ư\h kơ [lep.

Hre\i au đe\i rim kơ loăi pho\ng ‘lơ\ng te\ch mơdro ‘no\h dôm kơ loăi pho\ng NPK păng adoi jang kiơ\ mă Dơno\ an^h ve\i lăng cho\h jang sa kơ rim dêh char tơle\ch ăn ‘no\h gô tơgu\m ăn kon pơlei hơmet pơ ‘lơ\ng ăn kơ chehphe. Mă kăl, hăm pơgang pơm ‘lơ\ng hơ iă jing ‘lơ\ng RIC10WP tơgu\m ăn pơkao kơtăn ple\i hrơ\p m^nh ‘măng, ple\i t^h, đum hrơ\p m^nh ‘măng. ‘No\h jing dôm tơdrong tôch riưvơn ăn kon pơlei mư\h io\k yua pơgang au. Kơna dang e\i, kon pơlei io\k yua pơgang jing ‘lơ\ng RIC10WP ‘no\h kon pơlei gô io\k đe\i hơ iă, kơ yuơ rơ\h hle granh kơtang, pơm ăn dơnơm măh mai đak, hơmet pơ ‘lơ\ng rim kơ chơ\t rơkăh, dăh mă dôm tơmam jing ‘lơ\ng mă kon pơlei vă prôi tu\h đơ\ng ro\ng au kơnh, hăp tơgu\m ăn dơnơm chehphe jing ‘lơ\ng, dơnơm chehphe hoe\i đe\i sơdrông pơrang pơra\m lơ.

- Bơnê kơ ih hơ!

Tơblơ\ nơ\r: Lan - Amazưt