VOV4.Bahnar - Vă hơto\k io\k yua găh mu\k drăm
lơ\m khei năr kjă tơmam choh pơtăm ưh kơ đei xđơ\ng, lơ\m khei năr âu ki lơ kon
pơlei jang mir tơ\ xăh Nhân Cơ, apu\ng Dak R’lấp hlôi jang kiơ\ trong pơtăm
‘long xa plei atu\m hăm pơgar ‘long pơtăm nai. Lơ\m noh tơre\k hloh hăm dôm
pơgar pơtăm ôi hơdre\ch ‘nao te\ch ăn teh đak đe đei yua lơ găh mu\k drăm.
Xơnăm 2011, unh hnam yă Tô Thị Thu Thủy oei
tơ\ thôn 8 xăh Nhân Cơ, apu\ng Dak R’lấp đei 4 ha cà phê, rim xơnăm đei yua
pơhlom 7 tấn. Đo\k hơlen lơ\m hla bar chih tơbang găh tơdrong pơtăm ôi hơdre\ch
‘nao đei yua lơ, unh hnam yă Thủy axong jên pơtăm je# 600 tơm ôi xá lị atu\m
lơ\m pơgar cà phê. Truh dang ei, tơdrong pơtăm ôi atu\m hăm cà phê mă blu\ng đei
yua [ôh hơdăh, đei io\k yua lơ: Rim xơnăm yă Thủy pe\ 2 ‘măng ôi, te\ch đei 10.000-15.000
hlak jên minh k^. Ưh kơ jo# jên axong jang, yă Thủy đei yua je# 200 triu hlak
jên. Yă Tô Thị Thu Thủy tơroi găh pơgar ‘long xa plei oei pe\ plei kơ po thoi
âu: “Pơgar
âu đei je# 300 tơm, xơnăm mă yơ duh đei yua đơ\ng 3 truh 4 tân, kjă te\ch adoi
kăp noh pơyua lơ [iơ\ găh mu\k drăm”.
Tơje# hăm noh, unh hnam yă Nguyễn
Thị Loan oei tơ\ thôn 12, xăh Nhân Cơ, apu\ng Dak R’lấp hlôi pơtăm atu\m hloh 200
tơm ôi lơ\m pơgar cà phê. Dang ei rim xơnăm yă đei yua hloh 7 tân ôi, ưh kơ jo#
jên jang noh oei đei yua hloh 70 triu hlak jên. Dang ei yă Loan oei pơtăm atu\m
100 tơm ôi păng yua kih thuơ\t ruih đak kơtoh tơ\ tơm păng yua trong jang ‘nao
vă vei lăng ‘long pơtăm lơ\m pơgar. Yă Nguyễn Thị Loan oei tơ\ thôn 12, xăh
Nhân Cơ, apu\ng Dak R’lấp tơroi: “Dôm xơnăm kơ âu cà phê ưh kơ đei yua lơ,
oei ôi noh đei yua rim kơ năr lơ\m unh hnam. Cà phê noh đei yua lơ ăn rim
xơnăm, oei ôi noh đei yua rim kơ năr păng prăt xơnăm hloi. Lăng atu\m duh đei
yua mơ\n”.
Dang ei, lơ\m tơring kơ xăh Nhân Cơ,
apu\ng Dak R’lấp, ‘ngoaih kơ pơtăm ôi atu\m lơ\m pơgar cà phê, rim unh hnam kon
pơlei oei pơtăm atu\m hăm ‘long xa plei nai nhen sầu riêng, [ơr, tiu... Kiơ\ kơ
unh hnam kon pơlei jang mir, ôi noh jing ‘long xa plei [ônh pơtăm, tơdrong vei
lăng adoi hiôk, ưh kơ hoach lơ jơhngơ\m jang. Mă kăl noh pơtăm tơm ôi atu\m hăm
hăm ‘long pơtăm nai vă da [iơ\ hoach găh tơdrong ruih đak, hơto\k io\k yua lơ
hloh noh tơdrong jang pơtăm ôi atu\m hăm ‘long pơtăm nai tơ\ xăh Nhân Cơ xkơ\t
jing kăp g^t. Atu\m hăm tơre\k axong jang [lep kih thuơ\t noh tơdrong pơtăm
atu\m lơ hơdre\ch ‘long pơtăm lơ\m minh hơgăt teh pơm jang mong [iơ\ jên hoach,
jơhngơ\m jang, tơjur răh tơdrong răm đơ\ng pơtăm adro# minh hơdre\ch cà phê. {ok Vũ Thành Đoan, Kdră Jơnu\m kon
pơlei jang mir xăh Nhân Cơ, apu\ng Dak R’lấp ăn tơbăt:“Lăng atu\m đei yua lơ kơlih rim
‘măng kon pơlei pe\ yua pơhlom 6 tấn lơ\m 300 tơm, te\ch đei 10 rơbâu hlak jên
minh k^ noh mih ma duch nă duh đei yua hloh păng ưh kơ đei răm kiơ truh tơm cà
phê. Nhôn duh pơtru\t kon pơlei athei pơih xă hơgăt pơtăm atu\m lơ hơdre\ch ‘long
pơtăm. Khei năr truh nhôn duh pơih xă ăn dôm Khul jang nai chă ho\k hơlen
tơdrong hlôh vao lơ\m pơm jang vă kon pơlei chă io\k jang hơlen”.
Um ru\p pơtăm ôi atu\m hăm ‘long pơtăm
nai hlôi pơih minh hơyak jang ‘nao ăn kon pơlei jang mir tơ\ apu\ng Dak R’lấp, tơgu\m
hơto\k io\k yua, xđơ\ng tơdrong erih lơ\m khei năr kjă hơdre\ch ‘long ko\ng
nghie#p tơjur kjă tơnap kơ hơlen.
Jăh vă akhan tơdrong đei yua [ôh hơdăh đơ\ng um ru\p jang pơtăm ‘long xa plei atu\m hăm pơgar cà phê noh đei yua xđơ\ng. Mưh tơdrong tơre\k axong jang vei hơlen ‘long pơtăm [lep kih thuơ\t noh tơdrong pơtăm lơ hơdre\ch ‘long pơtăm lơ\m minh hơgăt teh pơm jang gô tơgu\m mih ma duch nă mong [iơ\ jên jang, jơhngơ\m jang, tơgop hơto\k io\k yua ăn pơgar ‘’long pơtăm, kih sư Phạm Văn Chiến, Kdră jang tang măt ăn khul jang “3 atu\m” kơ Anih jang Lộc Trời, bngai che\p kơ\l khul kih sư mơlôh atu\m jang hăm kon pơlei jang mir tơ\ Dak Nông tơroi găh tơdrong âu
-P^nh: Ki sư ăi, apinh ih tơ roi truh tơ drong đei yoa đơ\ng pơ tăm hơ lam ‘long xa plei lơ\m pơ gar che\h phe mă kon pơ lei oei bơ\ jang tơ\ apu\ng Dak R’lấp năng?
-Ki sư Phạm Văn Chiến: “Hăm tơ drong pơ tăm ‘long xa plei hơ lam lơ\m pơ gar che\h phe, truh dang ei đei lơ kon pơ lei truh lăng păng jang kiơ\ tơ\ dôm tơ ring Tây Nguyên. Mă loi pơ tăm hơ lam 1,2 kơ loăi ‘long xa plei lơ\m pơ gar che\h phe sư hơ nhăk tơ drong io\k yoa roi lơ [iơ\ ăn kon pơ lei. Đơ\ng pơ gar che\h phe dang ei bơ\n gơ\h pơ tăm hơ lam 1,2 kơ loăi ‘long xa plei ‘năi. Mă 2 gô io\k tơ mam drăm đơ\ng ‘long xa plei. Mă 2 hăm ‘long che\h phe, bơ\n băt ‘long che\h phe ưh gan kăl măt ‘năr pơ chrang lơ, ‘me\h đei măt ‘năr pơ chrang lăp ai đe\ch kơ na pơ tăm hơ lam tôch kơ lăp hăm pơ gar ‘long che\h phe vă sư blu\ng jing ‘lơ\ng. Mă 3, vă rim pơ gar che\h phe hrei ‘nâu ưh gan đei ‘long pe\ng kial, ‘nâu j^ tơ drong tôch kơ kăl tơ re\k mưh pơ tăm che\h phe. Mưh bơ\n pơ tăm đei ‘long pe\ng kial ‘no\h sư đei yoa ‘lơ\ng ăn ‘long che\h phe. Mă loi tơ\ Dak Nông pơ yan phang kial tak tôch jăng, tơ dăh ưh đei ‘long pe\ng kial ‘no\h che\h phe ưh kơ ‘lơ\ng, plei to\ se\t. Mưh pơ tăm ‘long pe\ng kial dăh mă ‘long xa plei, kăl loi j^ pơ tăm ‘long ôi sư tôch đei yoa, đơ\ng no\h sư pơm ăn pơ gar che\h phe roi đei yoa [iơ\ păng plei che\h phe gei ‘lơ\ng hai.”
P^nh: Mưh pơ tăm hơ lam ‘long xa plei lơ\m pơ gar che\h phe ‘no\h dôm kơ loăi ‘long sư tơ gu\m băl thoi yơ păng tơ drong kăl vă dôm kơ loăi ‘long chăt pran, tih vơ\ ‘lơ\ng thoi yơ?
-Ki sư Phạm Văn Chiến: “Tơ drong tơ gu\m băl đơ\ng ‘long che\h phe păng dôm kơ loăi ‘long bơ\n pơ tăm hơ lam, hăm che\h phe đei 1,2 tơ drong đei yoa âu. Mă 1 sư đei ‘long pe\ng kial ăn che\h phe. Mă 2 pơm ăn ‘long che\h phe đei măh đak, bơ\n da [iơ\ kơ tơ ruih [iơ\ lơ\m pơ yan phang. Mă 3 mưh đei ‘long xa plei pe\ng kial ăn che\h phe sư ku\m găn [iơ\ pơ rang j^, sơ drông phă che\h phe hai. Mưh bơ\n pơ tăm hơ lam ‘long xa plei bơ\n oei io\k đei plei ‘long dơ\ng. Mă loi sư pơm ăn plei che\h phe sơ đơ\ng ‘lơ\ng [iơ\.
Hăm ‘long xa plei mưh bơ\n p tăm hơ lam hăm ‘long che\h phe ‘no\h ‘long chăt bluh ku\m tôch ‘lơ\ng. Mă 1 bơ\n io\k yoa pơ đ^ bơ\n ‘ngie\t truh tơ\ tơm ‘long tôch đei yoa. Mă 2 vei lăng ‘lơ\ng [iơ\ mưh rong che\h phe, hiôk hian ăn tơ drong xăy pho\ng tuh mơ\r hai, tơ ruih đak hai, pơm măh mai mơ\r ăn ‘long xa plei păng ‘long che\h phe. Mă 3 sư đei yoa ăn băl dơ\ng. Vă akhan mưh pơ tăm che\h phe hăm hăm ‘long xa plei, ‘long che\h phe ku\m đei mơ\r, pơm ăn te\h ‘lơ\ng, đak huei păr hơi. Pho\ng xăy lơ\m pơ gar pơ tăm hơ lam 2 kơ loăi ‘long vang trep io\k tôch kơ đei yoa.
P^nh: Lei à, kiơ\ ki sư, kon pơ lei athei tơ mât yoa ki thuât vei rong thoi yơ vă lăp hăm rim kơ loăi ‘long?
-Ki sư Phạm Văn Chiến: Bơ\n athei kơ chăng, vei rong rim kơ loăi ‘long mă tro\ ki thuât, lăp hăm rim kơ loăi ‘long. Nhen che\h phe đei trong vei rong pha hăm ‘long xa plei kơ na thei vei rong mă tro\ kiơ\ khei ‘năr, oei ‘long ôi ‘no\h vei rong hơ nơ\ng prăt sơ năm. ‘Long che\h phe kăl đei 1 khei ‘năr phang ưh kơ kăl đak vă le\ch tơ ‘mơ\ng, kơ to\ng pơ kao, kơ plăh âu ‘long xa plei oei kăl kơ đak đe\ch, ‘nâu j^ tơ drong mơ mat hăm kon pơ lei bơ\ jang, bơ\n athei đei trong jang mă tro\ vă 2 kơ loăi ‘long âu blu\h jing ‘lơ\ng ngăl. {ât mă khei bơ\n le# te\h che\h phe hre\ng, đei khei che\h phe ưh kơ kăl đak, kơ plăh âu bơ\n lăp tơ ruih đak [ât tơm ‘long xa plei, tơ ruih lăp măh ăn kơ ‘long ‘nâu đe\ch. Mưh xăy pho\ng ku\m lăng kiơ\ kơ khei ‘năr, kiơ\ kơ loăi ‘long ‘năi. Athei tang găn pơ đ^ dôm kơ loăi sơ drông phă 2 kơ loăi ‘long vă gơ\h vei lăng ‘lơ\ng ăn 2 kơ loăi ‘long lơ\m m^nh ‘măng.”
P^nh: Lei, vă kon pơ lei băt hơ dăh [iơ\ găh ki thuât vei rong kiơ\ trong pơ tăm hơ lam ‘long xa plei lơ\m pơ gar che\h phe, hăm đei bu chă pơ tho ăn kơ mih ma duch nă ưh?
-Ki sư Phạm Văn Chiến: “Tơ dăh mih ma duch nă ‘me\h hơ len năng trong pơ tăm hơ lam ‘long xa plei hăm che\h phe, ‘no\h krao ăn nhôn vă gơ\h đei nơ\r pơ tho tơ [ôh trong vei lăng [iơ\. Krao kơ so# điên thoăi: 05003.857.352 kơ an^h roi tơ [ôh ki thuât rei pơ tăm ‘long, mă ưh ‘no\h krao tơ păt điên thoăi: 0983.547.478 mih ma duch nă gô đei tơ roi hơ dăh [iơ\.”
Nơ\r bơ nê: & ah, bơ nê kơ ih hơ!
Lan
- Dơng chih păng rapor
Viết bình luận