VOV4.Bahnar - Hăm tiu, yak hlo\h m^nh sơnăm rong dơnơm, cho#h pơkao păng kơtăn ple\i, khe\i ‘năr đơ\ng ro\ng phe\ ‘no\h jing jơ ‘năr tiu kăl pơdơ\h, blu\h vơ\ păng ‘măn răk kơchơ\t ‘lơ\ng hơdrol kơ vă ple\i lơ\m sơnăm đơ\ng ro\ng. Vă sơđơ\ng ăn dơnơm jing ‘lơ\ng, ple\i ăl sơđơ\ng rim sơnăm, kon pơle\i bơ\n kăl kơchăng hăm tơdrong ve\i lăng năng tông đơ\ng ro\ng phe\. Bơngai chă ch^h kơtơ\ng ang găh tơdrong tơroi au đe\i pơma dơnu\h hăm Tiến sĩ Trương Hồng, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h tơm chă tơche\ng khoa ho\k kih thuơ\t Cho\h jang sa bri ‘long Tây Nguyên găh trong ve\i lăng năng tông pơgar tiu đơ\ng ro\ng phe\.

- {ok ăi, tơdrong mă blu\ng kon pơle\i cho\h jang sa kăl jang đơ\ng ro\ng phe\ ple\i tiu ‘no\h yă kiơ?

Tiến sĩ Trương Hồng: Đơ\ng ro\ng phe\ tiu ‘no\h đe\i m^nh [ar tơdrong jang kon pơle\i bơ\n kăl kơchăng tơ\ ala au:

Mă blu\ng ‘no\h bơ\n cho\h pơ ‘ngoăih pơgar, kăt sơdrai sơdrông pơra\m pằng hiummă rơgo\h hla hơlu\ng, mă kăl dôm pơgar đe\i pơrang pơra\m ‘no\h dôm sơdrai đêl kăt hăm hla hơlu\ng ‘no\h bơ\n hium mă rơgo\h đơ\ng no\h so\h hu\t vă pơlôch pơgo\h pơrang sơdrông pơra\m.

Đơ\ng ro\ng ‘no\h kăt hu\t [iơ\ sơdrai, dôm sơdrai ư\h kơ ‘lơ\ng vă dơnơm tiu gơ glang păng ako\m trep io\k mơ\r rong ‘me dôm sơdrai ‘lơ\ng vă tơgu\m ăn tiu pran jăng, kơtăn ple\i ‘lơ\ng hlo\h.

Đơ\ng ro\ng chă hơmet pơ ‘lơ\ng pơgar tiu ‘no\h kon pơle\i bơ\n pơ pro\ ăn chă tơruih đak. Hăm tiu, chă tơruih đak ư\h kơ măh lơ nhen le\ chehphe, bơ\n chă tơruih lơ\m m^nh dơnơm dang 100 kơlich đak ‘no\h hoe\i bơih. Tơdăh đe\i [o#h ‘no\h chă pơlăp đing tơruih pơkom đak vă tơgu\m ăn kơ bơ\n pơkom đak păng ve\i lăng tiu [ônh hlo\h. Mă kăl kiơ\ đing tơruih au bơ\n je\i gơ\h chă prôi pho\ng kiơ\ tơruih đak hloi.

-  Âu he\i ih tơroi găh hơmet pơ ‘lơ\ng pơgar, lơ lo\h, đơ\ng ro\ng phe\ ‘no\h tơdrong hơmet pơ ‘lơ\ng pơgar kăl lơ liơ hăm pơgar tiu?

Tiến sĩ Trương Hồng: Hăm rim ‘long pơtăm, mă kăl ‘long đunh sơnăm ‘no\h tơdrong ve\i lăng pơgar tôch g^t kăl kơ yuơ mư\h bơ\n chă cho\h hium rơgo\h pơgar ‘no\h pơm ăn pơgar gơ glang, păng ke\ pơlôch sơdrông pơrang pơra\m ‘long pơtăm, kơ yuơ lơ lo\h pơyan đơ\ng ro\ng hoe\i đe\i sơdrông pơrang pơra\m dăh mă pơm dă [iơ\ pơra\m lơ\m pơyan đơ\ng ro\ng. Kơ yuơ lơ lo\h tơgu\m ăn pơgar ‘long pơtăm jing ‘lơ\ng păng ple\i ăl hơnơ\ng lơ\m lơ sơnăm hloi.

-  Ih tơroi mă hơdăh hlo\h dơ\ng găh rim trong hơmet pơ ‘lơ\ng pơgar ‘no\h lơ liơ?

Tiến sĩ Trương Hồng: Hmă hmă chă jang lơ\m hơmet pơ ‘lơ\ng pơgar ‘no\h kon pơle\i bơ\n kăl kơchăng: Mă m^nh ‘no\h, đơ\ng ro\ng phe\ dôm sơdrai, hla hơlu\ng bơ\n hium mă rơgo\h. Hăm pơgar tiu hoe\i đe\i pơrang pơra\m ‘no\h bơ\n hium le# tơ\ kơnong đơ\ng ro\ng au kơnh hla ôm jing mơ\r tơgu\m ăn te\h jing ‘lơ\ng hlo\h dơ\ng. Mă [ar, tơdăh pơgar ‘long pơtăm đe\i pơrang sơdrông pơra\m ‘no\h bơ\n hium so\h hu\t, mă ư\h ‘no\h [u\ hu\t vă pơlôch pơrang păng pơm dă [iơ\ chă tơpo\h pơrang pơra\m ăn pơyan đơ\ng ro\ng.

- Mư\h le\i găh tơruih đak ăn kơ tiu. Kon pơle\i hăm tơruih đak hloi lăp đơ\ng ro\ng phe\ ple\i tiu dăh mă ư\h ho\ [ok?

Tiến sĩ Trương Hồng: Lăp đơ\ng ro\ng phe\ pơ pră ăn kơ tiu pơdơ\h pơde\i đơ\ng 1 poăt khe\i tru\h 1 khe\i gô mơ\ng ‘năr to\ dang yơ kơ yuơ tơdăh tơruih hloi ‘no\h tiu ư\h kơ đe\i khe\i ‘năr to\ hre\ng kơna pơm ăn ư\h kơ gan đe\i hơ ie ple\i. Kơna, đơ\ng ro\ng phe\ kon pơle\i kăl le# tiu to\ pơđang lơ\m m^nh poăt khe\i tru\h 1 khe\i đơ\ng ro\ng ‘no\h bơ\n tơruih đak ‘no\h hăp mă đe\i cho#h pơkao lơ hlo\h, kơtăn ple\i ‘lơ\ng hlo\h.

Le\i ah, bơnê kơ ih hơ [ok hơ!

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t