VOV4.Bahnar - Khei năr âu ki, tơ\ thôn Phú Phong, Phú Thành, păng Đoàn Kết, xăh Ea Đrơng, apu\ng Chư\ Mgar, dêh char Dak Lak đei tơm cà phê hơlu\ng plei, kro xơdrai hla, măng dăk pơrăm truh tơ\ plei, pơm ăn bơngai pơtăm cà phê pơngơ\t kơ đon. Lơ mih ma duch nă đei pơgar ‘long pơtăm [ơm pơrang pơrăm hlôi tơchă răt pơgang vă pruih ăn ‘long pơtăm. Mă lei, truh dang ei, tơdrong hơlu\ng plei păng kro xơdrai hla ăh khei ‘mi adoi tam mă tôch ôh.

Tơ\ hơla tơm sầu riêng, tơm [ơr, pơgar cà phê xă hloh 1 hectar kơ unh hnam yă Võ Thị Cẩm, tơ\ thôn Phú Phong, xăh Ea Drơng, apu\ng Chư\ M’gar, dêh char Dak Lak to\k giơ\ng pran. Mă lei đơ\ng 3 [lon adrol ki, măng dăk, yă de găm gam [enh plei cà phê oei pơda pơm ăn plei hơlu\ng lơ. Yă Cẩm ăn tơbăt, mă hlôi răt pơgang pruih, mă lei truh dang ei tơdrong mă âu adoi oei đei. Unh hnam pơngơ\t kơ đon kơnh plei cà phê gô ưh kơ đei yua lơ lơ\m pơyan âu: “Vưh âu xơ\ măng dăk gam, năm tơchă răt pơgang [ơm ră mă lei ưh kơ đ^ ôh, pơhlom 70%. Măng dăk hăm yă de pơrăm tôch kơtang, mưh băt hrôih, pruih pơgang tơtom noh duh răm pơhlom dang 20% đe\ch. Oei yă de noh răm truh 50%, mưh ưh kơ băt hrôih vă vă chă hơmet tơtom.”

Rok kiơ\ jăl trong đơ\ng thôn Phú Phong găn thôn Phú Thành, xăh Ea Drơng, apu\ng Chư\ M’gar, dôm j^t pơgar cà phê adoi hơlu\ng hla. Minh [ar pơgar oei [ơm kro xơdrai dơ\ng, dreng hla ăh khei ‘mi. {ok Nguyễn Hồng Thu, oei tơ\ thôn Phú Thành, xăh Ea Drơng ăn tơbăt, mă đei tuh pho\ng mă lei cà phê duh oei dreng hla, kro xơdrai. Unh hnam chă tơroi hăm jơnu\m pơgơ\r tơring ră mă lei truh dang ei tam mă đei tơroi pơtho kiơ ôh. {ok Thu pơngơ\t kơdih noh năm tơchă răt pơgang vih hơmet ăn tơm cà phê: “Pơrang adoi da [iơ\ mơ\n, mă lei lơ noh ưh kơ băt pơgang, mưh pơgang yăh noh kơnh roi răm hloh dơ\ng. Mưh ưh kơ tom hơmet noh plei cà phê gô peng pong păng hơlu\ng pơđ^ hloi”

Kiơ\ hơlen đơ\ng Jơnu\m kon pơlei jang mir xăh Ea Drơng, tơ\ dôm thôn Phú Phong, Phú Thành, păng Đoàn Kết, xăh Ea Drơng đei je# 40 unh hnam hăm vă je#  100 ha cà phê [ôh hơlu\ng plei yuơ đơ\ng măng dăk yă de pơrăm pơgar ‘long. Đơ\ng ro\ng je# 3 [lon kon pơlei kơdih chă răt pơgang hơmet, truh dang ei đei pơgar da [iơ\ kơ hơlu\ng plei, mă lei duh tăm mă đ^ dreng hla păng măng dăk adoi oei mơ\n. Duh nhen kon pơlei jang mir nai, [ok Lê Trọng Hiếu, oei tơ\ thôn Phú Thành, xăh Ea Drơng, apu\ng Chư\ M’gar, bơngai mă đei 2 ha cà phê oei [ơm pơrang hơlu\ng plei, dreng hla, ‘meh vă anih jang kơpal pơtruh kang [o# juăt găh choh pơtăm, truh tơgu\m kon pơlei hơmet pơrang pơrăm âu: “Adoi hơpơi rim anih jang kơpal vang jang hăm kon pơlei chă hơlen băt pơrăm đei [ôh âu hăm tơm cà phê. Vă tơgu\m kon pơlei nhôn chă vei jang dăh mă tơgu\m pơtho tơbăt găh trong jang cà phê kơjăp xơđơ\ng...”

Tơ drong pơ ma nuh tơ\ hơ la âu hăm ki sư Trương Văn Cao, jang tơ\ Lăm rei pơ tăm – An^h rei pơ tăm păng vei lăng ‘long pơ tăm dêh char Dak Lak tơ blang tơ [ôh găh dôm kơ loăi sơ drông, pơ rang j^ đa phă che\h phe lơ\m pơ yan ‘mi păng trong tang găn sư:

-Ki sư Trương Văn Cao ăi, nhen [ai chih tơ roi tơ\ kơ pal hei, hrei ‘nâu tơ\ 1, 2 pơ gar ‘long kơ plăh âu đei [ôh plei hơ lu\ng ruh, mih ma duch nă athei băt tơ drong ‘nâu thoi yơ?

-{ok Trương Văn Cao: Tơ drong tơm pơm ăn plei ie\ hơ lu\ng thoi âu. Mă 1 j^ tuh săy pho\ng, mơ\r, lơ\m khei ‘năr vei rong, [ât lăp bơ\n săy ưh kơ tôm pho\ng đam, kali mă ưh ‘no\h 1, 2 kơ loăi vi lượng nai, mă ưh ‘no\h ưh hơ to\ đơ\ng 1, 2 nguyên tố sư pơm ăn plei che\h phe hơ lu\ng. ‘Ngoăih kơ mơ\r, ‘no\h oei đei 1, 2 kơ loăi sơ drông, pơ rang j^ phă pơm ăn plei hơ lu\ng, pơ tih gia nhen yă de, phă [ât kơ to\ng plei pơm ăn plei ie\ hơ lu\ng. M^nh tơ drong nai dơ\ng yoa pơ mâu phă dơng kro, plei kro tơ\ che\h phe, 1, 2 pơ rang j^ đơ\ng pơ mâu, pơ rang phă hla, plei ôm, mưh sư phă ‘no\h găn le# tơ drong rong plei păng tơ drong tih đơ\ng plei che\h phe. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, mưh đei yă de phă tơ\ rơ\h ‘long che\h phe ‘no\h sư pơm ăn plei hơ lu\ng ‘năi. Yoa lơ\m khei ‘năr vei rong, tuh pho\ng đam lân kali ưh hơ nơ\ng, mă ưh ‘no\h kon pơ lei săy pho\ng lơ hnang, ưh đei tơ re\k truh tơ\ mơ\r jing hơ to\ mơr pơm ăn plei ie\ hơ lu\ng hai.

-Ki sư ăi, mưh pơ gar che\h phe hơ lu\ng plei ‘no\h bơ\n tang găn thoi yơ?

-{ok Trương Văn Cao: Vă găn [iơ\ plei hơ lu\ng, mih ma duch nă athei tơ re\k truh tơ drong săy pho\ng NPK mă ‘lơ\ng, kơ so# đam, lân, kali thoi yơ mă lăp, đam ‘no\h rong dơng, rong plei, tơ dăh bơ\n săy đam lâm hnang, ưh kơ măh lân, kali sư pơm ăn plei hơ lu\ng ‘năi. ‘Ngoăih kơ dôm tơ drong găh đa luợng oei đei dôm tơ drong găh vi lượng nhen kẽm, đồng, bo ưh kơ măh dôm tơ drong ‘nâu pơm ăn plei hơ lu\ng ‘năi. Vă tuh thim dôm kơ chơ\t vi lượng kon pơ lei gơ\h io\k yoa dôm kơ loăi pho\ng pruih tơ\ hla, gơ\h hrâu hăm dôm kơ loăi pho\ng đa lượng, ‘ngoăih kơ ‘no\h gơ\h tuh bơ\n mơ\r, ich rơ mo. Dôm kơ loăi âu gơ\h tơ mât dơ\ng vi lượng, găn le# tơ drong plei ie\ hơ lu\ng. Mă loi găh Bo, kẽm ku\m tôch kăl tơ\ ‘long che\h phe. Lơ\m no\h bơ\n gơ\h pruih tơ\ hla đơ\ng 2-3 ‘măng lơ\m pơ yan ‘mi ‘nâu.

-Ki sư ăi, tơ\ lơ pơ gar che\h phe lơ\m pơ yan ‘mi âu, kon pơ lei [ôh đei kơ mot phă dơng sơ drai, sư đei đơ\ng yơ păng trong tang găn thoi yơ, hă?

-{ok Trương Văn Cao: Lơ\m pơ gar che\h phe jing ‘lơ\ng, đei [ôh lơ hla kro, dơng tơ gơ\, mưh io\k gơ\ dơng ‘no\h ‘no\h [ôh lơ\m no\h đei kơ mot. Kơ mot ‘no\h mưh kuer mât tơ\ lăm, che\h kơ tăp ‘no\h pơm ăn dơng tơ [la ‘long tơ gơ\, ‘nâu j^ 1 kơ loăi sơ drông phă pơ gar che\h phe tôch dêh. Tơ drong tơm mă 1 ‘no\h đơ\ng ro\ng kơ phe\ plei bơ\n ưh đei hơ met rơ go\h pơ gar. Dôm pơ rang j^ phă pơ yan đơ\ng ro\ng oei tơ\ dur var, dôm tơ nơm ‘long pe\ng kial ăn che\h phe, găr che\h phe hơ lu\ng tơ\ te\h bơ\n ưh đei dônh, puih hơ ko\m ‘lơ\ng ‘no\h lơ\m pơ yan ‘mi sư chek lar to\k phă tơ\ ‘long, pơm ăn dơng tơ [la kro tơ gơ\. Kơ lih yoa thoi no\h, mưh [ôh dơng, tơ [la kro mih ma duch nă athei kăt hu\t, so\h le# vă sơ drông huei tơ po\h đơ\ng ro\ng kơnh. Kơ mot kuer dơng hơ met tôch mơ mat, trong jang hmă ‘no\h ko\h hu\t dơng tơ [la đei sơ drông kuer vă so\h hu\t le#, găn ưh ăn sư tơ po\h, tơ dăh sư phă dêh ‘no\h athei pruih pơ gang sơ drông, răt pruih hăm dôm pơ gang sinh ho\k lei roi ‘lơ\ng. Athei yoa dôm kơ loăi pơ gnag gơ\h hrơm mât tơ\ lăm, pruih tơ\ dơng, tơ\ hla 2 ‘măng, đunh băl 7 năr, thoi no\h gơ\h găn [iơ\ kơ mot phă dơng tơ [la, sơ drai lơ\m pơ gar che\h phe.

-Tơ dăh athei yoa pơ gang vă pơ lôch yă de ‘no\h athei jang thoi yơ?

-{ok Trương Văn Cao: Hăm yă de, adrol sơ\ đa phă lơ\m pơ yan phang, oei hrei ‘nâu lơ\m pơ yan ‘mi sư phă ‘năi, phă tơ\ tơm, rơ\h, to\k tơ\ dơng, tơ\ hla păng truh tơ\ plei. Hăm yă de tơ po\h đơ\ng dôm kơ loăi ‘long pơ tăm hơ lam lơ\m pơ gar nhen ‘long pe\ng yơ\p, găn kial ‘no\h j^ an^h yă de đa oei, đơ\ng no\h sư to\k phă tơ\ che\h phe. Vă găn sư, mih ma duch nă athei kơ chăng mưh pơ tăm ‘long pơ yơ\p, lơ\m pơ yan ‘mi athei chre [iơ\ dơng ‘long vă yă de huei kơ phă. Pơ yan phang gơ\h io\k yoa bơ\n hơ nong [a truh ju\m dăr tơm che\h phe vă rơ ngơp, te\h huei kơ sap, đak huei păr hơi, mă ưh ‘no\h tuh mơ\r, ich rơ mo tơ gu\m ăn rơ\h chăt pran, atu\m hăm ‘no\h kăt hơ leh dơng mă lăp vă pơ rang j^ huei tơ po\h. Tuh mơ\r pho\ng mă ‘lơ\ng gơ\h găn [iơ\ pơ rang j^ phă ‘năi.

-Lei a, bơ nê kơ ih hơ.

Lan hăm Dơ\ng: Tơ blơ\