Tŏk bŏk glơch glach kơmâu jơ̆k đơ̆ng cheh phe, kơ su, ‘long sa plei, ƀa đak păng jơhngơ̆m chơt hơiă bơ̆jang hơdrin, tơtĕnh đơ̆ng kon pơlei Xơ Đăng tơ̆ xăh Đăk Ui, apŭng Đăk Hà, dêh char Kon Tum, tŏ sĕt bơngai tơchĕng tơring ‘nâu ƀơ̆t tơblăh hŭt ayăt Mi sơ̆ hlôi jing hơnih tơblăh krưp krĕnh. Đơ̆ng sơnăm 1960 truh sơnăm 1975 lĭnh kon pơlei xăh Đăk Ui hlôi tơblăh 289 ‘măng kĕ iung tơblăh hăm vă jê̆ 900 ‘nu ayăt, prăh tơhuŏng 6 tong gre păr, pơlôch 6 tong gre tơblăh...

Ƀok A Bok, hnam tơ̆ plei Kon Pong, sơnăm ‘nâu 75 sơnăm, sơ̆ pơm Kơdră Anih hơlen lăng Anih jang Đảng dêh char Kon Tum ƀlŏk dơ̆ng: ƀơ̆t 9 sơnăm ƀok năm ba por ăn kơ kang ƀô̆ kach mang oei tơ̆ tơring. Truh ‘lŏ ƀok kiơ̆ ƀă, đe ‘nhŏng chĕp phao tơblăh ayăt. Yak hloh gleh hrat pơmat tat, hŭt hơkâu sa roi lăng kăl kơjă kăp gĭt đơ̆ng tơdrong rơngei:

“Ƀơ̆t doh sơ̆ ‘noh đĭ đăng bu bu kŭm bơngơ̆t ăn tơblăh vă rơngei teh đak, phe por ưh kơ măh sŏng sa. Dang ei phe por sŏng ‘lơ̆ng. Bơ̆n điên thoăi, gre hon đa đei gre ô tô dơ̆ng. Tơ̆ hơnăp kơnh ĭnh lui akhan gô hơnơ̆ng hơtŏk tơiung lơ hloh dơ̆ng.”

Hơtŏk tơdrong joăt nuih mơng lơ̆m tơblăh hŭt ayăt mơ̆t tơgar, 50 sơnăm âu ki Đảng bộ, khŭl kơdră păng kon pơlei xăh Đăk Ui, hlôi pơjing dơ̆ng lơ tơdrong hơiă ‘lơ̆ng lơ̆m tơdrong pơm tơklep đơ̆ng tơblăh vang pơmat tat sơ̆ păng hơtŏk tơiung mŭk drăm - tơpôl. Vă jê̆ 7.000 ‘nu kon pơlei kơ xăh hăm hloh 90% ‘noh jĭ kon pơlei Xơ Đăng hlôi ling lang vei kơjăp păng hơtŏk ‘lơ̆ng hloh jơ hngơ̆m đon tơgoăt tơgoăl vang 1 jơhngơ̆m pơjing tơring kăn kư̆ tơblăh sơ̆ roi ‘năr roi pơdrŏng ‘lơ̆ng.

Ƀok A Nghĩa, Phŏ Bí thư Đảng xăh Đăk Ui, roi tơbăt, gơnang đơ̆ng hơdrin iŏk yua khoa hŏk, kơmăy kơmŏk, vă jê̆ 1.400 héc-ta ‘long rim sơnăm, 1.000 héc-ta ‘long kăp gĭt ăn iŏk yua lơ, tơdrong ‘lơ̆ng roi ‘năr roi lơ tơgŭm kon pơlei đei jên yua sơđơ̆ng. Hơdai hăm ‘noh tơdrong vang jang hơtŏk tơiung mŭk drăm bri kŭm hơnhăk ăn kon pơlei đei jên yua kŭm lơ mơ̆n. Sơnăm 2022 xăh Đăk Ui hlôi iŏk đei xăh jang đang tơring tơrang ‘nao ‘lơ̆ng rŏ.

Ƀok A Nghĩa, pơma hơdăh, tơdrong hơrih kơ kon pơlei xăh Đăk Ui tŏk bŏk tơplih ‘lơ̆ng rim năr: “Kang ƀô̆ păng kon pơlei xăh Đăk Ui nuih mơng tŏk bŏk hơdrin jang sa pơm tơdrong ‘lơ̆ng ‘nao lơ̆m hơtŏk tơiung mŭk drăm - tơpôl. Dang ei trong năm truh tơ̆ 8 pơlei lơ̆m xăh păng năm tơ̆ hơnih choh jang sa tă kơ đĭ đei pơm trong man ngăl bơih. Hơdai hăm ƀa đak joăt joe, kon pơlei tŏk bŏk hơdrin hơtŏk tơiung pran hơgăt rong ka hơdang păng vei rong kon tơrong. Đơ̆ng trong tơƀôh jang đơ̆ng khŭl kơdră tơring, lơ hơp tak xăh păng rim bơngai hlôi păng tŏk bŏk pơjing dôm tơmam ‘lơ̆ng hơdrô̆ vă hơtŏk ‘lơ̆ng kơjă tơmam choh jang sa.”

Hơdai hăm hơtŏk tơiung mŭk drăm - tơpôl, 50 sơnăm âu ki Đảng bộ xăh Đăk Ui ling lang bơngơ̆t truh tơdrong jang pơjing Đảng păng khŭl kơdră pran kơjăp. Dang ei xăh đei vă jê̆ 300 đảng viên, lơ̆m noh 3/4 ‘noh jĭ bơngai Xơ Đăng. Hơtŏk tơdrong joăt nuih mơng lơ̆m tơblăh ayăt Mi, rim jơhnơr kang ƀô̆ đảng viên kơ xăh Đăk Ui ling lang jing kơ nhŏng hla kơ blŭng vă kon pơlei lăng kiơ̆. Đăk Ui chhôk ‘nă ƀơ̆t đei 4 ‘nu gơh hơgei bơngai Xơ Đăng pơm Bơngai jang lơ̆m Khŭl chĕp kơ̆l pơgơ̆r Anih jang dêh char Kon Tum. Lơ̆m noh, yă Y Vêng, sơ̆ pơm Bơngai jang lơ̆m Trung ương Đảng, Bí thư Đảng dêh char, Kơdră khŭl tang măt Quốc hội dêh char Kon Tum.

Ƀok Chu Văn Hiền, Kơdră Khŭl tơroi tơbăt păng Krao hơvơn kon pơlei kơ Anih jang Đảng apŭng Đăk Hà, roi tơbăt, tơring kăn kư̆ Đăk Ui dang ei tŏk yak kơjăp, lui ngeh yak mơ̆t lơ̆m jăl jang ‘nao: “Xăh Đăk Ui chĕp răk tơƀăk mong kơjă kăp gĭt joh ayŏ so kơ bơngai Xơ Đăng tơring ‘nâu tơklep hăm hơtŏk tơiung tơmang lăng vă tơchă ăn tơdrong jang păng hơtŏk lơ iŏk yua ăn kon pơlei. ‘Noh jĭ choh jang sa iŏk yua kơmăy kơmŏk ‘nao hăm pơm tơlĕch păng tơmam. Lơ̆m khei ‘năr bơ̆jang kiơ̆ tơdrong tơmơ̆t hơdai xăh đang kơ ‘noh pơm tŏ sĕt bơngai jang kiơ̆ trong jang đơ̆ng Trung ương hơnơ̆ng hơtŏk ‘lơ̆ng tơdrong chĕp kơ̆l păng jơhngơ̆m iung jang đơ̆ng Đảng bộ xăh, hơtŏk ‘lơ̆ng đơ̆ng khŭl kang ƀô̆ đảng viên vă pơm lăp hăm ‘meh vă hơnăp jang”.

50 sơnăm đĭ hloh bơih, ƀôm ƀrơ̆m tơblăh sơ̆ dang ei lăp oei jing lơ̆m đon tơchĕng đĕch, mă lei jơhngơ̆m đon kach mang pran kơtang păng jơhngơ̆m ‘mêm kơ teh đak tôch kơ dêh đơ̆ng lĭnh păng kon pơlei Đăk Ui oei đei ling lang. Đơ̆ng tơring teh pŭ băt dôm yơ ơh sơ ‘ngon hiong răm, Đăk Ui đĭ tơiung pran kơtang, yak tŏk jing hơnih hơdăh lơ̆m hơtŏk tơiung mŭk drăm - tơpôl tơring kon pơlei kon kông kơ dêh char Kon Tum. Dôm hơyak jơ̆ng iŏk rơngei sơ̆, dang ei đĭ tơplih jing dôm hơyak jơ̆ng tơiung pơjing, hơyak jơ̆ng đơ̆ng đon lui, hơmĕng păng hơ pơih ‘meh yak tŏk. Đăk Ui tŏk bŏk chih dơ̆ng dôm tơdrong hơrih ‘nao lơ̆m tơdrong jang yak truh tơ̆ hơnăp kơnh.