VOV4.Bahnar - Pơ yan phang Tây Nguyên ngăl pơ dui đunh đơ\ng khei 11 truh to\k bo\k gie\ng khei 4 rim sơ năm. {ât blu\ng pơ yan phang hơ nơ\ng đei kial tơ ngie\t, hơ yuh to\ jur kơ đe\h mă lei [ât to\k bo\k păng hơ tuch pơ yan phang, ‘năr to\ phang đunh, hơ yuh to\ to\k tôch dêh. ‘Nâu je\i jing khei ‘năr ‘long che\h phe chôh pơ kao, kơ te\n plei, plei ie\ vă tih, j^ khei ‘năr g^t kăl pơm ăn ‘long che\h phe đei plei lơ, ‘lơ\ng dăh ưh.

Mă blu\ng ‘no\h găh prôi pho\ng:

Tơdrong ‘me\h vă đe\i kơ chơ\t ‘lơ\ng kơ chehphe lơ\m pơyan phang: Đơ\ng ro\ng m^nh sơnăm ple\i, ‘long chehphe hlôi ako\m lơ\m ple\i, găr dôm kơchơ\t ‘lơ\ng tôch kơ lơ, kơ yuơ lơ lo\h mư\h phe\ ple\i je\i le\i lăi hăm tơdrong io\k lơ mơ\r păng kơchơ\t ‘lơ\ng lơ\m tơm chehphe, pơm ăn dơnơm pă đe\i kơ chơ\t ‘lơ\ng, chehphe kăl kơ đe\i lơ kơchơ\t ‘lơ\ng bơ\n mơ\r pho\ng.

Đạm ‘no\h kăl hlo\h vă chehphe jing ‘lơ\ng lơ\m pơyan phang, to\ pơđang đunh năr, tơgu\m ăn chehphe cho\h pơkao kơtăn ple\i ‘lơ\ng, ple\i t^h vơ\ te\nh koăng. Ư|h kơ măh đam lơ\m pơyan phang pơm ăn kơ tơm ‘long hơ ngrăng, hla to\ se\t, sơdrai hơ ngrăng hơ ngrônh, ple\i ư\h kơ lơ, ư\h kơ gan ‘lơ\ng.

Lân ‘no\h jing pho\ng kăl hlo\h pơ jing đe\i bôp pơkao, pơkao cho#h blang păng ple\i. Tơdăh ư\h kơ măh lân lơ\m khe\i năr au, tơdrong pơ jing bôp pơkao ư\h kơtang, pơkao to\ se\t, kơtăn ple\i ư\h kơ lơ păng chehphe ư\h kơ ‘lơ\ng. Phang pơđang kơtang, te\h kro kre\nh lơ\m pơyan phang pơm ăn lân lơ\m te\h hơra\ng ‘long ư\h kơ gơ\h trep io\k kơna tơdrong ư\h kơ măh lân lơ\m chehphe roi kơtang păng tơdrong chă prôi rim kơ loăi pho\ng đe\i lân [ônh hoach lơ\m pơyan phang ‘no\h kăl hlo\h.

Kali ‘no\h pho\ng tơgu\m ăn ple\i ge\i lơ, ato\k kơtang tang găn ke\ sơdrông pơrăm păng to\ ‘mi ư\h kơ sơđơ\ng. Ư|h kơ măh kali pơm ăn hla hơtăng, kro j^h hla, hla kră hơlu\ng hrôih, mă kăl hơlu\ng lơ mư\h kial kơtang. Ư|h kơ măh kali je\i jing tơdrong tơm pơm ăn pơkao păng ple\i kơtăn hơlu\ng lơ, găh ple\i m^nh găr lơ, io\k yua ư\h kơ đe\i lơ.. Dôm tơmam drăm pơm jing ‘lơ\ng nhen lưu huỳnh, magiê, canxi je\i tôch kăl ăn chehphe lơ\m pơyan phang, tơgu\m ăn cho#h pơkao ‘lơ\ng, kơtăn ple\i ge\i lơ, ple\i chehphe ‘lơ\ng.

Ư|h kơmăh lưu huỳnh, hla ‘lơ\p hơtăng, kre\nh, tơ pl^h jing dreng. Ư|h kơmăh magiê, canxi, tơm ‘long ư\h kơ jing ‘lơ\ng, sơdrai [ônh tơgơ\, ple\i hơlu\ng, ple\i ge\i ư\h kơ lơ. Dôm tơmam ‘lơ\ng nhen kẽm, sắt, đồng, mangan, bo, molypđen păng clo je\i tôch kăl ăn tơdrong pơ jing pơkao, cho#h pơkao, kơtăn ple\i, pơm ăn kơtăn ple\i dă [iơ\ hơlu\ng lơ\m pơyan phang. Dôm tơmam au oe\i tơgu\m ăn chehphe ke\ tang găn sơdrông pơra\m, ke\ krơ\ng hăm to\ phang pơđang lơ\m pơyan phang. Ư|h kơ măh dôm kơ chơ\t au, pơm ăn dơnơm ư\h kơ jing ‘lơ\ng, hla ‘lơ\p pre\nh dăh mă tong hlo\h, kơtăn ple\i ư\h kơ lơ, sơdrông kơtang, ple\i ư\h kơ gan đe\i lơ păng ư\h kơ gan ‘lơ\ng.

Prôị pho\ng ăn chehphe lơ\m pơyan phang kon pơle\i bơ\n kăl kơchăng: Lơ\m yan au, hmă hmă kon pơle\i bơ\n lăp chă prôi pho\ng urea dăh mă sunphát amôn (SA) lơ\m pơyan phang atum hăm tơruih đak. ‘Nau jing dôm kơ loăi pho\ng đam [ônh hoach păng tơdrong chă prôih pho\ng au hlôi sơđơ\ng ăn măh mai đam ăn kơ ‘long tơgu\m ăn ‘long jing ‘lơ\ng. Mă le\i, tơdăh lăp chă prôi hơdro# pho\ng đam nhen ‘nao tơroi ‘no\h ư\h sơđơ\ng ăn ‘me\h vă đe\i lân, kali păng dôm kơ chơ\t kăl ăn ‘kơ che\hphe lơ\m khe\i ‘năr pơ jing đe\i bôp pơkao, pơ kao cho#h blang, kơtăn ple\i lơ\m pơyan phang. Hre\i au kon pơle\i gơ\h io\k yua pho\ng Đầu trâu pơyan phang (NPK 20-5-6+TE) joăt pơ joa ăn chehphe. Lơ\m pơyan phang gơ\h chă prôi đơ\ng 2-3 ‘măng pho\ng Đầu trâu pơyan phang hăm lơ\m 1ha prôi đơ\ng 200-300 k^ lơ\m m^nh ‘măng, atu\m hăm tơruih đak. Kon pơle\i bơ\n chă prôi hloi lơ\m mă tơruih dak ‘măng mă blu\ng, hăm trong gơlong tơruih đak lơ\m sơlu\ng chehphe vă đak hram lơ\m te\h. Đơ\ng no\h prôih pho\ng lơ\m sơlu\ng đơ\ng no\h tơruih đak dơ\ng. Lơ\m hơtuch pơyan phang, ple\i chehphe lơ\m khe\i ‘năr t^h vơ\, lơ\m mă au tơdrong ‘me\h vă đe\i lân hăm kali kơ chehphe tôch kơ lơ, tơdrong anai dơ\ng je\i lơ\m khe\i ‘năr phang pơđang hlo\h, pho\ng lân hăm kali hram lơ\m te\h tơ jur kơtang kơna kon pơle\i bơ\n gơ\h io\k yua pho\ng NPK 16-16-8+13S Đầu Trâu vă chă prôi lơ\m tơ ruih đak ‘măng hơtuch.

Mă 2 k^h thuơ\t kăt sơdrai:

Tơdrong kăt sơdrai đe\i pơgơ\r rim sơnăm mă le\i jơ ‘năr kăt sơdrai kăl hlo\h ‘no\h lăp đơ\ng ro\ng phe\. Kon pơle\i bơ\n kăt hu\t dôm sơdrai kro, sơdrai sơdrông pơra\m, sơdrai kră kru\t dăh mă sơdrai chăt tơ klep te\h, sơdrai chăt krum lơ đơ\ng ro\ng phe\. Tơdrong chă kăt sơdrai kăl đe\i jang hmơ hme\ng io\k yua juơ dăh mă săng kep han vă mư\h kăt hoe\i chă tơ hrak. Kon pơle\i bơ\n kăt hơmet pơ ‘lơ\ng pơ jing ăn tơm chehphe ‘lơ\ng hơ iă. Lơ\m pơyan phang, đơ\ng ro\ng prôi pho\ng, sơdrai blu\h vơ\ kơtang, m^nh [ar sơdrai ‘nao chăt, kon pơle\i bơ\n kăt hu\t vă pơ jing ăn sơdrai hoei gan hơyơ\l kơtang, pơm ăn sơdrai gơ glang ‘lơ\ng, ako\m kơ chơ\t ‘lơ\ng rong ple\i vă đe\i ple\i lơ.

Mă 3 ‘no\h trong gơlong tang găn sơdrông pơrang pơra\m:

Kon pơle\i bơ\n kơchăng pơlôch hu\t yă de, sơdrông lơ\m pơyan phang, mă kăl kơ chăng tru\h yă de găm. Hơnơ\ng chă dăr lăng pơgar chehphe vă mư\h [o#h yă de pơra\m ‘no\h pruih pơgang hloi, tơdăh mư\h yă de pơra\m kơtang tru\h hơnhu\l ple\i kơnh tơnap mă ke\ pơlôch hăp. Bơ\n chă pruih pơgang Fastac 5EC, Motox 2.5 EC dăh mă Butal 10WP. Tơdăh chehphge răm yăde pơram ‘no\h bơ\n pruih pơgang Binhmor 40EC. Tơdăh chehphe răm sơdrông pơra\m bơ\n chă pruih pơgang Cypermap 10EC.

Bơngai tơblơ\ nơ\r: Amazư\t