VOV4.Bahnar - Khe\i năr au ki, tơ\ apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lak, lơ kon pơlei hlôi pơtăm kơmưt đe\i ple\i kơ jăp, io\k yua lơ. Mă kăl nhen tơdrong jang kơ ‘nho\ng Trần Phước Hảo, oe\i tơ\ tơring Ea Kuăng, pơtăm kơmưt ro# đe\i tru\h 30 tân lơ\m 1 hektar.

Lăp [ar hektar te\h mă le\i lơ\m m^nh sơnăm u\nh hnam ‘nho\ng Trần Phước Hảo oe\i tơ\ thôn Phước Hòa 4, tơring Ea Kuăng, apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lăk ro# đe\i 60 tân kơmưt. Hlo\h 5 sơnăm chă pơtăm kơmưt ‘nho\ng Hảo tơbăt, vă kơmưt đe\i jing ‘lơ\ng tơ\ groi te\h Bazan tơdrong kăl hlo\h ‘no\h găh hơdre\ch.

‘Nho\ng Trần Phước Hảo tơbăt: “Găh hơdre\ch mă blu\ng bơ\n chă rơ\ih dôm hơdre\ch ‘lơ\ng. Pơt^h gia nhen kơmưt [rê ‘no\h bơ\n le# hơdro# hăp, kơmưt dreng le# hơdro# hăp. Tơ\ tơring Tây Nguyên đe\i jing ‘lơ\ng hlo\h ‘no\h kơmưt [rê, bơ\n chă ap^nh dôm bơngai joăt pơtăm kơna chă răt hơdre\ch. Mư\h rơ\ih [um hơdre\ch ‘no\h hăp đe\i lơ kơmăt ie\ ‘no\h bơ\n ‘ne\ le# hăp tơgơ\, kơ yuơ mư\h tơgơ\ ‘no\h hăp ư\h kơ gan jing ‘lơ\ng”

Mư\h rơ\ih đe\i hơdre\ch ‘no\h bơ\n chă cho\h te\h. Te\h kăl đe\i cho\h mă jru\, pre\h mă he\ch đơ\ng no\h pơm kơnong đơ\ng 20 tru\h 25cm, kơnong au atăih kơnong to 50cm, mư\h pơtăm dơnơm au atăih dơnơm to 25cm. Pơm kơnong vă hoe\i đak dơ\ng, ve\h ver đak tơ\ng pơm kơne# ăn kơmưt. Mơ\r chă tu\h lơ\m thoong, kơnong vă dă [iơ\ tơhoach lơ. Tu\h mơ\r dang 20 tru\h 25 tân mơ\r, 300- 400 kg pho\ng  lân lơ\m 1 hektar. {u\ te\h hơ [ơ\l đơ\ng 2 – 5cm, đơ\ng no\h pơtăm [um kơmưt hăm atăih d^h băl đơ\ng 20-25cm lơ\m 1 dơnơm. Tơdăh [um đe\i lơ kơmăt, hơ ie ‘no\h bơ\n ple\h đơ\ng no\h pơtăm lơ\m m^nh sơlu\ng. Hmă hmă kơmưt đơ\ng pơtăm tru\h chă bu\ch ro# dang lơ\m 10 khe\i. Tơ\ Tây Nguyên đe\i pơtăm lơ\m pơyan ‘mi, dang lơ\m khe\i 4-5 păng bu\ch ro# đơ\ng khe\i 1 tru\h khe\i 3 sơnăm đơ\ng ro\ng.

‘Nho\ng Hảo pơkă dơ\ng: “Kơmưt đơ\ng mă pơtăm tru\h bu\ch ro# dang 10 khe\i, hmă hmă chă pơtăm lơ\m pơyan ‘mi mư\h ‘mi jrăh blu\ng a ‘no\h bơ\n pơtăm hloi. Mă le\i đe\i sơnăm ‘mi klui ‘no\h mư\h đe\i ‘mi le\i bơ\n pơtăm hloi lơ lo\h mư\h chă pơtăm đe\i ‘mi hloi bơih ‘no\h hăp blu\h vơ\ jing ‘lơ\ng hlo\h”.

Sơ\ tơdrong chă pơtăm kơmưt ‘no\h tôch kơ [ônh [o\ kơ yuơ đe\i chă pơtăm lơ\m pơgar hnam păng mă kăl vă io\k yua lơ\m u\nh hnam kơna ư\h kơ kăl chă ve\i lăng tơnăp. Mă le\i, mư\h lang să chă pơtăm kơmưt vă te\ch mơdro, vă đe\i ple\i ‘lơ\ng, lơ le\i kăl ve\i lăng năng tông mă kơ jăp hlo\h dơ\ng. Pơt^h gia nhen chă cho\h ‘ngie\t, khe\i ‘năr pơtăm tru\h 4 khe\i đơ\ng ro\ng pơtăm ‘no\h bơ\n cho\h ‘ngie\t hloi vă tơgu\m ăn kơmưt đe\i jing ‘lơ\ng.

‘Nho\ng Trần Phước Hảo tơroi tơbăt:“ ‘Long kơmưt adoi nhen dôm ‘long pơtăm anai je\i kăl ư\h kơ đe\i ‘ngie\t vă blu\h vơ\ jing ‘lơ\ng. Sơ\ chă pơtăm kơmưt ư\h kơkăl cho\h ‘ngie\t kơ yuơ kon pơlei bơ\n akhan mư\h kơmưt jing ‘no\h ‘ngie\t ư\h pơkă chăt bơih. Mă le\i tơdrong ‘no\h ư\h kơ [lep ôh, bơ\n kăl chă cho\h ‘ngie\t, [u\ dơnơm. Cho\h ‘ngie\t [u\ dơnơm hloi ‘no\h gô pơm ăn te\h hăp rơhu\ ‘lơ\ng. Mă [ar mư\h prôi pho\ng ‘no\h lăp hơdro# kơmưt đe\ch hăp trep io\k, tơdăh bơ\n le# ‘ngie\t lơ lo\h kơnh ‘ngie\t hăm tơgar trep io\k pơ đ^ pho\ng mơ\r. Tơdrong cho\h ‘ngie\t lăp jang lơ\m 4 khe\i blu\ng đe\ch mư\h kơmưt đ^ t^h bơih ‘no\h ‘ngie\t pă gơ\h chăt kơ yuơ hla hăp hơyơ\l hlơp đ^ te\h kơna chă cho\h ‘ngie\t lơ\m 4 khe\i blu\ng đe\ch”.

M^nh tơdrong anai, sơ\ mư\h pơtăm kon pơlei bơ\n je\i ư\h kơ đe\i chă tu\h mơ\r prôi pho\ng păng ve\i lăng pơrang sơdrông pơrăm kơmưt yă kiơ ôh, kơ yuơ dơnơm kơmưt ‘no\h kơ loăi ‘long pơtăm ke\ tang pơra\m pơ đ^ dôm pơrang sơdrông pơra\m. Mă le\i, mư\h chă pơtăm kơmưt roi năr roi să păng pơtăm roi kie\r ‘no\h kon pơlei kăl lăng kơ jăp tru\h sơdrông pơrang pơra\m kơmưt nhen: pơmau pơm ăn ôm [um, sơdrông sa hla … Vă dă [iơ\ sơdrông pơrang pơra\m kon pơlei bơ\n kăl chor thoong tơ\ dôm tơring thu\ng, mă kăl lơ\m pơyan ‘mi ‘ngăl đe\i đak tơ\ng pơm kơne# ăn kơ [um hăp.

‘Ngoăih kơ ‘no\h, kon pơlei bơ\n je\i kơchăng lăng tru\h tơdrong chă tu\h mơ\r pho\ng mă [lep. Lơ\m cho\h jang sa, hre\i au pho\ng đe\i lăng jing m^nh trong vă jang sa đe\i io\k yua kơ jăp hlo\h. Hăm kơmưt vă ple\i ăl kon pơlei bơ\n lăng kơ jăp tơdrong chă tu\h mơ\r prôi pho\ng [lep khe\i ‘năr nhen tơ\ ala au:

Tu\h blu\ng a 20 tân mơ\r, 400kg pho\ng lân, 200kg pho\ng Kali păng 200kg pho\ng đạm Urê lơ\m 1hektar. Pho\ng lân đe\i u\h hơdoi hăm mơ\r đơ\ng blu\ng vă tu\h blu\ng a atu\m hăm pho\ng kali păng pho\ng đạm. 20-25 năr lăp đơ\ng ro\ng pơtăm dơnơm kơmưt hlôi chăt hla đơ\ng 5 tru\h 6 hlak ‘no\h bơ\n prôi pho\ng kali păng [u\ tơm vă [um kơmưt t^h vơ\ ‘lơ\ng hlo\h. Tơdăh hla jing dêh hnang ‘no\h bơ\n kăt [iơ\ hla chăt blu\ng vă rong [um. Chă tơruih lăp te\h ju păng [u\ tơm vă te\h ‘lơ\ng, pơm ăn dơnơm kơmưt hăp jing ‘lơ\ng. Mư\h dơnơm kơmưt kơ jung đơ\ng 20 – 25cm ‘no\h bơ\n chă prôi dơ\ng pho\ng đạm, lân, kali vă dơnơm hăp jing ‘lơ\ng. Mư\h dơnơm kơmưt hlôi chăt đơ\ng 2-3 tơm ‘no\h bơ\n tu\h mơ\r păh ai lơ\m 7 năr m^nh ‘măng. Đơ\ng pơtăm tru\h 4 khe\i ‘no\h cho\h ‘ngie\t păng [u\ dơnơm. 4-5 khe\i đơ\ng ro\ng pơtăm ‘no\h dơnơm hlôi đe\i [um, [ơ\t dau ‘ne\ pă chă cho\h ‘ngie\t kơnh cho\h [ơm rơ\h [um. Kơmưt lăp đơ\ng ro\ng pơtăm dang 10 khe\i ‘no\h gơ\h bu\ch ro# bơih. Kon pơlei bơ\n lăng năng mư\h [ôh hla hăp đ^ kră vă kro ‘no\h gơ\h chă bu\ch ro# bơih.

Bơngai ch^h: Hương Lý

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt