VOV4.Bahnar – Apu\ng sơlam te\h đak Ia H’Drai dêh char Kon Tum, tơge\ch lơ\m groi te\h să, ‘ngie\t măh mai, lơ u\nh hnam kon pơlei lơ\m apu\ng hlôi lang să chă rong pơbe io\k đe\i kơ jăp.

Tơle\ch jang đunh kơ au 2 sơnăm, tru\h dang e\i, pơbe lơ\m apu\nh Ia H’Drai, dêh char Kon Tum hlôi rong đe\i 700 to\. Lơ\m au, Ia Tơi ‘no\h tơring rong lơ hlo\h hăm đe\i dang 300 to\. Kiơ\ đơ\ng rim u\nh hnam rong pơbe tơ\ tơring au, groi te\h tơ\ au tôch hơ iă chă rong pơbe hơchăng tơ\ groi. Pơbe đe\i chă ve\i hơchăng tơ\ groi sa ‘ngie\t kơna ‘nhe\m tơmăl, ‘lơ\ng pơtêng hăm rong pơbe ve\i tơ\ chu\n. Pơtêng hăm chă rong dôm kon tơrong anai, pơbe chă rong [ônh, su kon lơ păng ke\ krơ\ng hăm pơrang j^ jăn. Ư|h khan lăp hơdro# lơ lo\h đe\ch ôh, pơbe ‘no\h kon tơrong chă sa ‘ngie\t kư\ kă kơna đ^ đăng hla ‘long bri je\i jing dôm tơmam sa kơ pơbe. Yă Nguyễn Thị Mai, oe\i tơ\ thôn 1 hlôi yak hlo\h dơnu\h hin gơnơm đơ\ng rong pơbe, tơbăt: “U|nh hnam je\i to\k io\k jên te\h đak 40 tr^u hlak jên, răt 26 to\ pơbe yo\ng. Lăng [o#h đe\i io\k yua kơ jăp, jang sa je\i đe\i [iơ\. Bơ\n je\i gơ\h chă jang, tơdrong pơdro\ng ‘no\h ư\h kơ ke\ mă le\i je\i dă [iơ\ dơnu\h bơih”.

Joăt jang đe\i [o#h, vă rong pơbe ve\i kơchăng tơ\ groi io\k yua kơ jăp, tơdrong jang kiơ\ kih thuơ\t lơ\m rong ‘no\h tôch g^t kăl, mă kăl lơ\m pơm rơgoong, ve\i lăng tơpôl pơbe. Mư\h pơm rơgoong, gô mơ\ng kiơ\ tơring, mơ\ng kiơ\ u\nh hnam păng pơm rơgoong mă tro\ [lep vă ‘lơ\ng hơ iă tơdrong to\ tơngie\t ăn pơbe. Tơ\ anăp rơgoong kăl đe\i cham să vă hiôk chă ve\i lăng hơlen. Rơgoong kăl rơhơi gơglang, ve\h ver ‘năr to\ păng ju, mă kăl ‘no\h kăl hơpuih hơmet mă rơgo\h ‘lơ\ng rim năr. Tôch jơne\i lơ\m rong pơbe ve\i hơchăng tơ\ groi, ‘nho\ng Mai Văn Bình, oe\i lơ\m thôn 8, tơring Ia Tơi, apu\ng Ia H’Drai tơroi tơbăt: “Rong pơbe mă blu\ng ‘no\h kăl đe\i rơgoong rơgo\h ‘lơ\ng. Bơ\n kăl [et pơgang tang găn j^ jăn hơdrol ăn pơbe, mư\h [o#h hăp chă j^ ‘no\h [et pơgang hloi. Lơ\m rơgoong kăl chă săi vôi. Đunh đunh chă pu\h hơchăng pơbe sa, bơ\n io\k pơgang pruih mu\r măih chă pruih lơ\m rơgoong adoi răt pơgang pơm rơgo\h rơgoong vă hoe\i chă tơpo\h j^ jăn tơ\ pơbe. Bơ\n ‘ne\ chă pu\h hơchăng ve\i pơbe sa hrôih. Tơ\ pơbê dang 8, 9 jơ ‘no\h tu\k pă đe\i le\i bơ\n pu\h ve\i pơbe ‘no\h hăp hoe\i đe\i j^ jăn, pơbe pran jăng. Găh kon jên vă pơm rơgoong ‘no\h mă tơpă bơ\n chă io\k ‘long au to chă pơm kơna ư\h kơ măh tơhoach dôm yơ mơ\n. Mă kăl chă hơpuih rơgo\h rơgoong păng tang găn hơlau j^ jăn ăn pơbe ‘no\h kăl hlo\h”.

‘Nho\ng Mai Văn Bình je\i tơroi tơbăt, lơ\m khe\i năr rong pơbe ‘no\h tơdrong chă rơ\ih yo\ng ‘no\h kăl hlo\h. Bơ\n chă rơ\ih dôm pơbe jơ\ng kơ jung, tơpăt, to\h t^h ‘lơ\ng. Lơ\m chă rong, lơ\m khe\i ‘năr pơbe vă su păng kon pơbe kăl đe\i chă kron hơdro# păng ve\i lăng năng tông tơnăp hlo\h:“Dôm pơbe vă je# su ‘no\h bơ\n kron hơdro#. Dôm pơbe yơ ư\h kơ gan pran jăng ‘no\h bơ\n ve\i lăng mă tơnăp [iơ\, tơdăh pơbe yo\ng ư\h kơ đe\i đak to\h ‘no\h bơ\n răt đak to\h rơmo ư\h kơ đe\i s^k đơ\ng no\h tơmo\m hăp hăm to\h tơmo\m păng ksu, [ar pêng năr pơbe gơ\h chă mo\m ‘no\h bơ\n ư\h kơ gan chă tơmo\m hăm đak to\h rơmo bơih. Lơ\m m^nh năr chă tơmo\m ăn 2 ‘măng”.

Hre\i au, kơ jă pơbe chă te\ch đơ\ng 120 tru\h 150.000 hlak jên lơ\m 1 k^, pơbe pơm yo\ng kơ jă đơ\ng 160.000 hlak jên lơ\m 1 k^, rong lơ\m 10 khe\i ‘no\h gơ\h chă te\ch bơih. Hăm đe\i io\k yua kơ jăp ăn kon pơlei chă rong, trong rong pơbe ve\i kơ chăng tơ\ groi  hre\i au to\k bo\k đe\i apu\ng Ia H’Drai, dêh char Kon Tum lang să. Trong tơle\ch jang lơ\m sơnăm 2018, apu\ng gô ato\k chă rong pơbe đe\i 1.500 to\. Trong jang au to\k bo\k tơgu\m ăn kon pơlei jang sa đe\i io\k yua kơ jăp, tơ jur dơnu\h hin kơ jăp ‘lơ\ng.

Bơngai ch^h: Khoa Điềm

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt