VOV4.Bahnar - Hăm hơyuh to# ‘mi tơplih nhen dang ei, to# phang kơtang, Anih pơtru\t choh jang xa kơ teh đak jang hadoi hăm dôm tơring tơ\ Tây Nguyên tơgu\m kon pơlei jên pơlăp hơlen lăng kơmăi ruih kơtoh đak ăn tơm tiu. Trong jang âu mă blu\ng hlôi đei pơyua hơ iă hloh.

Unh hnam [ok Nguyễn Xuân Túc, tơ\ thôn 2, xăh Băng Ađrênh, apu\ng Krông Ana, dêh char Dak Lak đei 1.300 tơm tiu oei ăh xơnăm pe\ plei. Pơyan adrol ki, yuơ răm đơ\ng to# pơđang păng hơdrông noh ưh kơ đei yua lơ, đei pơhlom 5 tấn tiu găr. {ok Túc ăn tơbăt, blu\ng xơnăm âu, Anih pơtru\t choh jang xa dêh char Dak Lak jang atu\m hăm Anih jang hơlen Khoa ho\k kih thuơ\t choh jang xa jang găh bri Tây Nguyên tơgu\m unh hnam pơlăp kơmăi ruih kơtoh đak ăn pơgar tiu. Truh khei năr âu, pơgar tiu to\k giơ\ng ‘lơ\ng, đei lơ plei. Hơbo\ gô đei yua hloh 2 ‘măng pơtêng hăm xơnăm xơ\: "Đơ\ng năr unh hnam inh pơlăp đing ruih kơtoh đak truh dang ei noh inh [ôh tơm tiu da [iơ\ huach jơhngơ\m jang, păng ưh kơ đei chă dui đing vă ruih rim tơm, pho\ng noh ưh đei tuh nhen adrol ki, pho\ng rei adoi mong [iơ\  kơ adrol. Đơ\ng pơlăp đing nhôn tuh 3-4 ‘măng pho\ng, pơgar tiu dang ei to\k giơ\ng ‘lơ\ng tôm, ưh nhen pơyan adrol ki ôh".

‘Nâu jing trong ruih kơtoh mong đak yuơ kih sư kơ Anih jang hơlen khoa ho\k kih thuơ\t choh jang xa jang găh bri Tây Nguyên pơm tơle\ch, kiơ\ tơdrong hơmet hơto\k đơ\ng kơmăi jang kơ teh đak Israel. Trong ruih đak âu đei minh pôm dơnâu đak mong đei 2 mét khối đak [ôm đơ\ng hơlu\ng. Đak đơ\ng dơnâu gô pơro truh rim tơm tiu kiơ\ đing [u\ tơ\ teh. Đơ\ng đing âu, đak đei axong pơro kiơ\ đing kơxu ie\ hloh pơtoi hăm béc pruih tơ\ tơm tiu. Ăh tuh pho\ng, mih a duch nă lu\k lơ\k mă hach pho\ng lơ\m dơnâu đak, đang kơ noh pơro đak chruih ăn ‘long pơtăm. Pho\ng gô kiơ\ đak hram tôm ăh rim tơm pơtăm. ‘Nho\ng Nguyễn Xuân Ních đei tơgu\m pơlăp đing pruih mong đak âu lơ\m pơgar tiu 800 tơm ăn tơbăt:  "Trong pruih đak âu pơyua lơ, mă mônh noh ba ưh đei chă tung pho\ng tuh ăn rim tơm, đang kơ noh pho\ng ưh đei hli to# chră pơm tơpar hơyuh; tuh pho\ng pơgang lơ\m đak đang kơ noh pruih đe\ch. {lon âu ki to# hơnơ\ng noh ba ưh kơ đei dui đing, pơlăp béc mă adro# pơih kơmăi ruih đak đe\ch. Pơtêng hăm pơyan adrol ki, inh yua trong ruih mă âu noh ‘lơ\ng tơnăp hloh"

Kiơ\ Tiến sĩ Lê Ngọc Báu, xơ\ bơ\ Kơdră Anih jang hơlen khoa ho\k kih thuơ\t jang găh bri Tây Nguyên, trong ruih kơtoh đak lu\k lơ\k hăm pho\ng ruih kiơ\ đak, tơgu\m ăn tơm tiu to\k giơ\ng tenh hloh pơtêng hăm trong ruih đak xo. Mưh trong jang âu đei io\k yua hăm lơ pơgar tiu ‘nao pơtăm noh hiôk hloh, tơgu\m ăn tơm tiu ke\ tang găn pơrang, mă kăl noh đei plei mă blu\ng ăh xơnăm mă 2 hloi. Tơ\ dôm pơgar tiu oei pe\ plei, ruih đak – tuh pho\ng kiơ\ trong ‘nao âu duh pơyua lơ hloh pơhlom 20%, atu\m hăm noh mong [iơ\ jên huach dơ\ng: “Trong ruih đak mong [iơ\ âu đei dôm tơdrong hiôk: mă mônh noh mong đei đak pơhlom 20%, mă 2 noh mong đei pho\ng Kali păng Urê duh pơhlom 20%. Pho\ng đei pruih kiơ\ đak noh ưh đei tơpăr hơyuh, ưh đei huăng tơ\ âu tơ\ to. Mă kăl noh ưh huach jơhngơ\m ruih đak păng tuh pho\ng. Minh tơdrong tơnăp găh kih thuơ\t ruih đak hăm trong âu noh kơmăi lơ\m đak gơh pơm tơle\ch kơdih, kon pơlei gơh chă pơlăp [ônh [o\ đe\ch. Đơ\ng ro\ng đei tơ[ôh pơtho lơ\m 1 jơ noh kon pơlei kơdih gơh chă pơlăp lơ\m pơgar ‘long pơtăm po”

Trong ruih đak mong [iơ\ âu đei Anih jang hơlen Khoa ho\k kih thuơ\t choh jang xa jang găh bri Tây Nguyên hơlen đơ\ng trong ruih kơtoh đak đơ\ng teh đak  Israel  hloh 10 xơnăm adrol ki. Dôm kih sư kơ anih jang hlôi hơlen mă tro\ [lep hăm rim hơdre\ch ‘long pơtăm, lơ\m noh đei tơm tiu. Jên axong jang ăn kơmăi ruih đak kiơ\ trong âu hăm rim hectar teh jang noh lơ\m 50-60 triu hlj, kiơ\ kơloăi đing. Yua trong ruih đak mă âu, kon pơlei đei yua tơmam pơtăm hrôih hloh, mong [iơ\ đak ruih, pho\ng rei păng jên huach jang, atu\m hăm noh vei xơđơ\ng tơdrong ato\k tơ iung kơjăp hăm pơgar ‘long pơtăm.

Lan chih păng rapor