VOV4.Bahnar - Dang ei Tây Nguyên to\k bo\k ăh khei tơm kơ pơyan phang. Hơyuh to# [ônh ăn pơrang lang xă hăm lơ pơgar cà phê.

Ăh tong ane# pơyan phang Tây nguyên to# hlơ hle\ng, tơdrong [ônh kơ băt tơ\ lơ pơgar cà phê noh rim hla tơm tơplih jin gkơmâu dreng, pơgar 'long ưh giơ\ng. Tơdrong tơgăl kơ pơma noh ưh adro# pơgar cà phê đunh xơnăm, mă hăm dôm pơgar cà phê 'nao pe\ plei duh đei [ôh tơdrong mă âu, mă hăt noh dôm pơgar đei lơ plei lơ\m pơyan âu ki. Nhen unh hnam yă Hoàng Thị Tươi tơ\ xăh Nhân Cơ, apu\ng Dak R’lấp, hăm 5 hécta cà phê, pơyan âu ki đei yua truh 20 tân găr, noh lơ tơm lơ\m pơgar jing kue. Vă hơmet pơ 'lơ\ng ăn tơm giơ\ng pran, tơgu\m ăn tơm ke\ rong plei pơda, vei xơđơ\ng plei ăn pơyan đơ\ng ro\ng, yă Tươi oei ako\m ruih đak, tuh pho\ng: “Unh hnam inh ăh pơyan phang noh pe\ đang inh kăt hleh xơdrai tơm noh ruih đak. Pe\ plei cà phê đang noh to# phang teh rơđăng noh inh tuh pho\ng păng athei ruih đak vă teh đei hơyuh hơ iuch, đang kơ noh pơtơm tuh pho\ng dơ\ng. Đak mă blu\ng duh păh lăp đe\ch, đak mă 2 noh ruih mă hơ iuch ăn kơ hăp hram lơ\m teh”

Atu\m hăm kơchơ\t 'lơ\ng, cà phê lơ\m khei năr âu duh [ơm minh [ar kơloăi hơdrông pơrang xa. Hamư pơgar kơ yă Hoàng Thị Hương, xăh Nhân Cơ, noh đei măng dăk yă de. Adrol kơ Têt, măng dăk erih ako\m păng trep kơchơ\t 'lơ\ng hăm xơdrai pơda lơ\m tơm nhen: hla, tơ 'mơ\ng, to\ng pơkao, to\ng plei. Pu\n ai, yă Hương tom [ôh, hơmet tơtom noh tơm cà phê ưh đei ruih plei pơda: “Xơnăm xơ\ pơgar hnam inh đei măng dăk, unh hnam inh athei hơnơ\ng năm hơlen mir pơgar vă lăng hăp hăm đei măng dăk dăh mă ưh vă gơh chă hơlen hơmet tơtom. Hơdrông kuer tơm noh duh lơ, nhôn hơnơ\ng năm hơlen lăng vă dăh [ôh băt tom hơmet”

'Nguaih kơ măng dăk yă de, lơ\m pơyan phang âu, minh [ar hơdre\ch hơdrông nai pơrăm tơm cà phê nhen: hơdrông kuer tơm, hơrơ\ng gôh, pơrang rỉ sắt, rơna brê, pơmâu ho\ng... Mưh tơm [ơm pơrang hlăm noh hla gô ruh, ưh kơ ke\ trep hơyuh 'năr vă kơtuen plei. Dôm tơdrong răm kơtang thoi âu noh hơnơ\ng athei năm hơlen pơgar mir, vă dăh băt hrôih pơrang pơrăm păng dăh đei trong tang găn păng hơmet tơtom noh tơdrong mă mih ma duch nă athei băt hơdăh lơ\m khei năr âu.

-Thak si Phạm Công Trí, jang tơ\ An^h jang Khoa ho\k ki thuơ\t cho\h jang xa, pơ tăm ‘long Tây Nguyên roi tơ [ôh trong tang găn yă de păng vei rong che\h phe lơ\m pơ yan phang. Thak si ăi. Sơ drông, pơ rang j^ phă tơ\ ‘long che\h phe lơ\m pơ yan phang đa đei thoi yơ?

-Thak si Phạm Công Trí:  Bơ\n [ôh lơ\m pơ yan phang mă đơ\ng sơ drông, pơ rang j^ phă ưh đei dêh nhen lơ\m pơ yan ‘mi ră mă lei [ât khei ‘năr to\ ‘mi kial ưh sơ đơ\ng, jên jang roi vă to\k, kơ jă tơ mam ưh gan măk, ‘no\h kon pơ lei pơ ngơ\t chă 1 trong vei rong, tang găn sơ drông lơ liơ vă đei yoa, da [iơ\ hiong jên lơ hlo\h. ‘Long che\h phe pơ yan phang đei lơ sơ drông, pơ rang j^ phă, mă lei pơ rang j^ phă mă bơ\n kăl tơ re\k hlo\h j^ yă de. Pơ tih gia nhen dôm kơ loăi yă de phă tơ\ pơ kao, tơ\ plei, tơ\ kơ tong. Tơ dăh bơ\n tang găn ‘lơ\ng ‘no\h huei đei j^ phă dêh păng huei pơ răm truh tơ\ plei. Mă lei tơ dăh bơ\n ưh đei vei lăng ‘lơ\ng sơ drông păng yă de pơm ăn plei ưh gơ\h tih. {ât lăp sư pơm rơ ka tơ\ dơng mưh truh pơ yan ‘mi ‘no\h pơ mâu mât phă kiơ\ rơ ka păng pơm ăn pơ gar ‘long ưh kơ đei plei lơ.

-Thak si ăi, mưh [ôh đei yă de phă, mih ma duch nă athei hơ met thoi yơ vă găn ưh ăn sư tơ po\h?

-Thak si Phạm Công Trí: Đei m^nh kơ so# mih ma duch nă tơ che\ng ‘no\h athei pruih pơ gang jơ\p pơ gar, ‘nâu j^ tơ drong tơ che\ng ưh gan lăp. Tơ drong pruih pơ gang sơ drông lơ\m pơ gar ưh lăp pơ răm truh dôm tơ mam đei yoa, nhen bơ\n vo\ng vêng xa yă de, sư pơm ăn pơ rang j^ phă roi dêh hlo\h. Bơ\n pruih pơ gang thoi no\h sư phă le# nơ\r pơ kăp găn [iơ\ tơ drong yoa pơ gang sơ drông mưh pơ tăm che\h phe đơ\ng Việt Nam. Kơ na mih ma duch nă athei dăr lăng ‘long pơ tăm, mưh [ôh ‘long đei yă de phă bơih ‘no\h bơ\n pơ tơm hơ met, le# hăt pruih pơ gang pơ lôch yă de. Pơ yan phang ‘mui, [ruih [răm đa dom tơ klep tơ\ ‘long che\h phe. Mưh năm dăr lăng lơ\m pơ gar [ôh hla rang, ưh đei ‘mui [ruih dom ‘no\h ro\ năng ‘long âu đei yă de phă, sư tơ le\ch kơ chơ\t pơm ăn hla rang. Hăm dôm kơ loăi ‘long âu bơ\n lăp pruih dôm kơ loăi pơ gang juăt pơ lôch yă de, ‘no\h yă de gô lôch, mă ưh kăl pruih jơ\p pơ gar kiơ ôh. Khei ‘năr mă 2 mưh đei yă de bơ\n đa [ôh ich kok, tơ\ ‘long đei bơ\n yă de mă ưh ‘no\h kơ tu. Khei ‘năr âu sư phă dêh [iơ\ kơ na mih ma duch nă gơ\h pruih ‘măng mă 1 păng pruih dơ\ng mă 2 đơ\ng ro\ng đơ\ng 10 truh 15 năr, vă pơ lôch đ^ pơ rang j^ păng kơ tăp sư. Tơ dăh yă de phă dêh bơih, găm đ^ hla ‘no\h mih ma duch nă đa io\k pơ gang pơ mâu, pơ gang sơ drông tuh hrâu mă ưh ‘no\h tuh hrâu hăm đak trôl vă pruih, trong jang âu ưh kơ lăp. Mă tơ pă mưh yoa pơ gang pơ lôch yă de, mưh yă de lôch bơih lăp đơ\ng ro\ng 1, 2 ‘măng pruih đak ‘no\h hla găm tơ klo\h đ^.

-Ih đei nơ\r tơ tă yă kiơ hăm mih ma duch nă lơ\m tơ drong vei rong ‘long che\h phe lơ\m khei ‘năr âu?

-Thak si Phạm Công Trí: Nhôn tơ tă lơ\m pơ yan phang bơ\n pơ lôch pơ rang kiơ\ tơm đei yă de phă, le# pruih pơ gang jơ\p pơ gar. ‘Ngoăih kơ ‘no\h mih ma duch nă athei tơ re\k [iơ\ lơ\m pơ yan phang, dôm pơ gar che\h phe kră, pơ gar che\h phe ‘nao pơ tăm tơ dăh bơ\n pruih đak lơ dêh hnang, tơ te\nh pruih đak, hơ yuh đak lơ\m te\h lơ hlo\h tơ drong ‘long ‘me\h vă ‘no\h sư ưh lăp huach đak đe\ch, mă oei pơm ăn yă de phă tơ\ rơ\h dơ\ng, dăh mă pơ rang j^ phă rơ\h, pơm ăn rơ\h ôm, mih ma duch nă athei hơ len năng pơ rang phă rơ\h, hla jơk hai. Bơ\n athei tơ jur [iơ\ đak, pruih lăp măh ăn ‘long che\h phe đe\ch vă găn [iơ\ pơ gang j^ phă rơ\h, thoi no\h tơ drong vei rong pơ gar ‘long đơ\ng bơ\h gơ\h hiôk hian [iơ\.

- Lei ah bơnê kơ ih hơ

Lan – Dơng chih păng rapor