VOV4.Bahnar - Lơ\m [ai chih mă nhôn tơroi adrol ki, dang ei kơjă ca phê Việt Nam te\ch ăn teh đak đei pơhlom 3 tih đôlar minh xơnăm, anih ca phê xơkơ\t ăh xơnăm 2030, kơjă te\ch ăn teh đak đe đei 6 tih đôlar. Lơ\m khei năr oei tơjră hăm lơ tơnap tap nhen dang ei, kơnh anih ca phê hăm đei io\k jơnei nhen hlôi tơle\ch ưh?

Tơmam ca phê te\ch ăn teh đak đe lơ truh 1 triu 700 rơbâu ta#n, dơ\ng mă 2 lơ\m kơpal teh mă lei adro# đei yua pơhlom 3 tih đôlar. 690 ha tơm ca phê hăm kơ triu ‘nu bơngai jang, te\ch pơdro noh kơjă te\ch ca phê ăn teh đak đe thoi noh oei kơđeh kơđoch. Tơdrong đei jơnei đơ\ng pơm jang, te\ch pơdro kơ anih jang ca phê teh đak bơ\n noh kơđeh păng tơnap tap, kon pơlei jang ca phê adro# hơpơi thoi yơ ăh khei pe\ yua noh te\ch đei kơjă kăp mă ưh đei anih gơnơm kơjăp vă xơđơ\ng pơm jang. Oei dôm anih jang mu\k drăm răt tơmơ\t, pơm tơle\ch păng te\ch ăn teh đak đe noh gơnơm lơ\m tơdrong jang te\ch răt ca phê to\k bo\k [ơm dôm anih jang jên hu pơm pơru\ng. {ok Đỗ Hà Nam, Kơdră Jơnu\m pơgơ\r axong jên jang, Kơdră dơnơm kơ Anih jang Intimex, Pho\ Kơdră Jơnu\m jang ca phê ca cao Việt Nam xơkơ\t, tơdrong tơm kơ rơhiu\ng rơhiăng kơjă ca phê dang ei ăh anih đei truh 90% ca phê găr kơ ja#p teh đak te\ch ăn teh đak. Lơ\m kơplăh noh, kơjă ca phê găr gơnơm lơ\m tơdrong te\ch răt tơ\ London păng New York. Tơ\ noh, đe axong jang hăm dôm anih jang jên hu pơm ăn kơjă to\k jur ưh đei xơđơ\ng, pơm ăn anih jang mu\k drăm duh nhen kon pơlei jang mir Việt Nam tơnap tap hrat hr^n: “Rim anih jang ca phê pran lơ\m kơpal teh adoi io\k ca phê Việt Nam vă pơm tơle\ch ca phê mă bơ\n te\ch hăm kơjă reh. Tơdrong mă noh ăn [ôh, tơdrong pơjing hơnăn tơmam drăm noh bơ\n tam mă đei. Mă [ar, tơdrong pơjing ca phê ‘lơ\ng vă pơjing kơjă hơto\k kăp tam mă pran. ‘Nâu jing tơdrong mă bơ\n kăl tơre\k kơlih noh jing tơdrong erih ning nai kơnh kơ tơdrong jang.”

Mă jing teh đak đei lơ ca phê te\ch ăn teh đak đe dơ\ng mă 2 lơ\m kơpal teh mă lei đei truh 90% ca phê te\ch ăn teh đak đe noh ca phê găr hoh. Hloh kơ noh dơ\ng tơdrong ‘lơ\ng ca phê găr kơ Việt Nam oei kơđeh noh kơjă te\ch reh păng gơnơm kơ đe lơ hloh. ‘Nâu jing tơdrong tơm pơm ăn tơdrong jang ca phê kơ teh đak bơ\n hơnơ\ng tơjra#m tơnap tap lơ\m khei năr âu ki.

Bơngai juăt jang găh choh pơtăm Hoàng Trọng Thủy akhan, vă hơto\k kơjă tơdrong jang ca phê Việt Nam kăl pơjing hơnăn tơmam drăm păng kơjă pơm tơle\ch te\ch pơdro ca phê kơjăp xơđơ\ng. Kiơ\ kơ noh, tơdrong pơtăm tơ ‘măl tơm ca phê, pơtăl kơ dôm hơgăt tơm hlôi kră athei rơih đei hơdre\ch ‘lơ\ng, pơtăm păng vei lăng tro\ kih thuơ\t, vei xơđơ\ng dôm tơdrong pơkăp kih thuơ\t, vă pơm tơle\ch găr ca phê ‘lơ\ng hloh. Atu\m hăm noh, kăl hơmet pơ ‘lơ\ng tơdrong jang ca phê athei hơmet dar deh vă pơm tơle\ch tơmam ca phê, tơjur [iơ\ tơdrong te\ch găr hoh ăn kơ đe, hơto\k te\ch ca phê hlôi đei hơmet pơ ‘lơ\ng đơ\ng noh pă đei gơnơm lơ\m tơdrong te\ch răt đơ\ng anih jang găh jên hu nai: “Tơdrong ‘lơ\ng kơ hăp noh ưh đei hơto\ păng ưh đei xơđơ\ng, mă [ar noh kon pơlei ưh đei tơroi ăn tơdrong kăl găh tơring te\ch răt, noh kon pơlei ưh gơh pơih xă pơm jang păng mă lơ noh đe pơih xă hơgăt pơtăm tơm ca phê đe\ch. Đơ\ng noh pơm ăn hơgăt pơkăp pơtăm ca phê jing tơpăi he#. Lơ\m tơdrong mă âu hơdăh noh choh jang xa tam mă hơ ‘nhăk đei kơjă kăp g^t kơ hăp gơh kơjăp xơđơ\ng”.

Drơ\ng hăm đon kơche\ng âu, [ok Thái Như Hiệp, Kơdră Anih jang ca phê Vĩnh Hiệp duh akhan, hloh bơih khei năr anih jang mu\k drăm axong jang xa kơtă, jang te\ch pơdro lơ hloh kơ axong jên jang, ưh đei tơguăt hăm kon pơlei. ‘Nâu jing khei năr kăl hăm dôm anih jang mu\k drăm đei đon kơche\ng tơnăp hăm kon pơlei jang mir. Vă anih jang ca phê đei jơnei kơjă te\ch ăn teh đak đe truh 6 tih đôlar ăh xơnăm 2030 jing tơdrong gơh jang mưh dôm anih jang mu\k drăm pơm jang tơnăp, pơjing anih gơnơm ăn kon pơlei tơm ca phê xơđơ\ng pơm tơle\ch tơmam drăm ‘lơ\ng: “Kiơ\ tơchơ\t đơ\ng Khul pơgơ\r teh đak ăh xơnăm 2030 bơ\n athei hơto\k truh 6 tih đôlar, jing tơdrong ưh đei tơnap. ‘Meh jang keh tơdrong âu noh dôm anih jang mu\k drăm tơ\ tơring athei gơh rơgei, athei tơnăp hăm kon pơlei, tơpôl, tơdrong jang. Tơdrong kăp g^t noh, pơm thoi yơ vă pơjing đei ăn kon pơlei minh anih gơnơm kơjăp, pơm ăn đe ye\t tơplih trong jang xo, hơto\k jang pơm tơle\ch tơmam drăm ‘lơ\ng, vă đe ye\t atu\m hăm anih jang mu\k drăm, atu\m jang hadoi, vă hơto\k tơdrong jang ca phê gơh đei jơnei.”

Kiơ\ Thư\ trưởng Anih tơm choh jang xa păng Hơto\k tơring pơxe\l Nguyễn Hoàng Hiệp xơkơ\t, vă đei jơnei tơchơ\t 6 tih đôlar ăh xơnăm 2030, Anih tơm choh jang xa păng Hơto\k tơring pơxe\l hlôi tơle\ch minh trong jang đơ\ng hơdre\ch truh pơkăp vei lăng, pe\ yua, hơto\k pơm tơle\ch, pơkă păng tơroh dôm tơring pơtăm, hơto\k te\ch răt, tơbang hơnăn tơmam drăm... vă tơ iung păng hơto\k tơdrong jang ca phê: “Adrol hloh noh kăl hơlen pơkăp tơdrong jang ca phê, axong [lep hăm tơdrong kăl lơ\m tơring. Xơđơ\ng hơgăt pơtăm ca phê pơhlom 600 rơbâu ha ăh xơnăm 2025, lơ\m noh hơto\k minh [ar tơring ca phê ‘lơ\ng tơguăt hăm pơkă pơm tơle\ch tơmam păng anih jang. Pơtru\t dôm anih jang te\ch ca phê ăn teh đak đe axong kơmăi kơmo\k ‘nao ‘lơ\ng păng hơto\k tơdrong te\ch răt, tơbang hơnăn tơmam drăm păng tơdrong hlôh vao găh ca phê Việt Nam”.

          Lơ\m khei năr rơhiu\ng rơhiăng kơtang nhen dang ei, anih jang caphê hlôi tơ[ôh hơdăh dôm tơdrong đei [ôh lơ\m teh đak duh nhen chă dôm tơdrong pran, trong jang kăl vă hơto\k. Pơkăp kơjă jang ca phê Việt Nam kăl đei hơmet kơjăp hăm xơnong hơmet tơnăp đơ\ng Khul pơgơ\r teh đak, tơguăt tơroh păng pơjing trong jang vă kon pơlei, bơngai jang khoa ho\k păng anih jang mu\k drăm atu\m jang tơnăp xơnong jang po. {ơ\t doh, găr ca phê pă đei oei adro# găr ca phê mă [ôh tơpă kơjă tơ\ anăp mă ca phê hơ ‘nhăk ăn. {ơ\t doh, tơdrong erih kơ triu bơngai jang ca phê Việt Nam, rim anih jang mu\k drăm pơm tơle\ch păng te\ch ca phê Việt Nam ăn teh đak đe pă đei gơnơm kơ dôm anih jang jên hu lơ\m kơpal teh bơih.

Lan chih păng rapor