VOV4.Bahnar - Kiơ\ tơdrong pơm jang kră xơ\, mă mônh noh đak, mă 2 noh pho\ng rei, mă 3 noh hơdre\ch ‘long pơtăm, hơdre\ch đei pơkăp mă hơtuch lơ\m tơdrong kăl kơ choh jang xa. Mă lei, lơ\m choh pơtăm dang ei, hơdre\ch jing tơdrong tơm, pơkăp truh tơdrong pơyua păng tơdrong ‘lơ\ng tơmam pơtăm đei. Tơpă đei [ôh tơ\ dêh char Dak Nông, ơng rei tơđăh ‘long pơtăm hlôi jing minh tơdrong jang kăp g^t. Bơngai jang ơng rei tơđăh ưh adro# athei hlôh vao mă athei juăt kloh kle\ch păng hơbe\ch hơbal lơ\m tơdrong ako\m hơdre\ch ‘long pơtăm ‘lơ\ng đei yua lơ, vă ako\m axong te\ch lơ\m tơring pơm jang, hơto\k tơdrong choh jang xa ăn kơ tơring.
Vă axong măh hơdre\ch ‘long pơtăm tơ\ tơring, unh hnam [ok Đinh Thành Trúc, oei tơ\ kueng 4 phường Nghĩa Tân, th^ xăh Gia Nghĩa bơ\ pơgar ơng tơđăh ‘long xa plei, lơ\m noh mă kăl noh tơm sầu riêng. Ưh adro# hlôh vao găh pơtăm sầu riêng đunh xơnăm, [ok Trúc oei chă hơlen hơdăh tơring kăl păng tơdrong ‘lơ\ng hăm tơm hơdre\ch tơ\ dôm tơring pơtăm plei ‘long xa tơm tơ\ pơbăh vă ako\m axong te\ch ăn kon pơlei jang mir tơ\ tơring păng dôm dêh char lơ\m tơring Tây Nguyên. Lơ\m noh, hơdre\ch sầu riêng Ri6 păng Monthong kơ unh hnam [ok đei lơ bơngai jang mir kơ dêh char Dak Lak, Gia Lai lăp pơtăm. {ok Đinh Thành Trúc ăn tơbăt, rim xơnăm te\ch tơle\ch lơ\m tơring pơhlom 40 rơbâu tơm tơđăh: “Vă pơjing đei minh pơgar ơng rei tơđăh gơh ‘lơ\ng đei yua noh adrol hloh ba athei rơih tơm ưh đei rơka. Tơm a hla chă tơđăh hnam inh răt đơ\ng Cái Mơn, Bến Tre. Găh pơgep noh athei thuê đe vă xơđơ\ng găh kih thuơ\t păng pơyua lơ hloh. Đơ\ng ro\ng kơ keh đang păng vă tăh lơ\m kơdu\ng noh athei tuh pho\ng, pruih pho\ng hla, pruih pho\ng pran ăn rơh tơm klăh hon pran hloh, đang kơ noh tuh pho\ng lân, đunh kơ noh dang 20 năr tuh pho\ng NPK juăt yua hăm tơm tơđăh ‘long pơtăm”.
Đei bôl boăl tơroi, pơmai Trần Thị Hương, oei tơ\ thôn 10, xăh Quảng Thành, th^ xăh Gia nghĩa đunh kơ âu 1 xơnăm duh hlôi răt hơdre\ch cà phê đơ\ngpơgar ơng kơ unh hnam [ok Đinh Thành Trúc vih pơtăm. Pơmai Hương ăn tơbăt, pơmai răt 500 tơm cà phê vih pơtăm ‘nao tơ\ pơgar, đơ\ng ro\ng minh xơnăm tơm cà phê to\k giơ\ng ‘lơ\ng, hla hon [enh jơk [l^k, atu\m hăm vei jang [lep kih thuơ\t noh pơgar cà phê oei to\k giơ\ng pran. {ôh âu jing pơgar ơng tơđăh ‘lơ\ng, noh pơmai Hương pơtoi truh răt hơdre\ch cà phê ăn pơgar unh hnam po: “Xơnăm âu unh hnam inh duh pơtăm hloh 1 ha cà phê, ‘năr âu năm tơ\ âu răt hơdre\ch, adrol kơ pơtăm [ôh đei mơ\n, đei yua [iơ\ noh năm tơ\ âu vă hơmo\ răt thêm, xơnăm xơ\ duh răt tơ\ âu bơih, dang ei juăt noh vih hơlơ\k răt tơ\ âu, đei rim bơngai jang kih thuơ\t pơtho ăn trong chă ơng rei pơtăm noh adoi ‘lơ\ng mơ\n”
Duh nhen thoi ăi, anih jang te\ch hơdre\ch ‘long pơtăm kơ ‘nho\ng Bùi Duy Thêm oei tơ\ kueng 5, Phường Nghĩa Phú, th^ xăh Gia Nghĩa duh axong te\ch hơdre\ch ‘long xa plei. Anih jang xă 800 m2, hăm hloh 1 rơbăn tơm tơđăh, mă lơ noh hơdre\ch sầu riêng pơgep, [ơr booth, ôi, kro#i... Dôm hơdre\ch ‘long xa plei đei kơjă đơ\ng minh [ar j^t hlak jên truh kơ hloh 100 rơbâu hlak jên kiơ\ kơloăi ‘long pơtăm. ‘Nho\ng Thêm ăn tơbăt, ‘nguaih kơ tơdrong răt hơdre\ch ‘long pơtăm, ‘nho\ng oei pơtho kon pơlei băt chă jang vă ‘long pơtăm đei plei lơ hloh păng [lep pơyan: “Đơ\ng rôm pơgar ơng rei tơđăh xơđơ\ng ‘lơ\ng, đei yua lơ, đe ơng rei tơ\ pơgar noh ba pơkăp io\k đơ\ng pơgar noh. Kon pơlei bơ\n noh đe rơih tơm pran ‘lơ\ng, oei tơpă noh hơdre\ch ‘lơ\ng dăh mă ưh noh ưh kơ băt ôh. Noh ăh te\ch ba athei tơblang ăn mih ma duch nă băt, tơm mă âu io\k đơ\ng yơ, tơdrong ‘lơ\ng noh thoi yơ, ba athei tơroi ăn mih ma duch nă băt hơdăh vă đe ye\t pơm jang đei yua tơnăp”
Kiơ\ Anih tơm Choh pơtăm păng Vei hơlen ‘long pơtăm dêh char Dak Nông, dang ei tơ\ dêh char je# 250 anih ơng rei tơđăh ‘long xa plei păng ‘long pơtăm đunh xơnăm, lơ\m noh đei 87 anih pơm jang hơnơ\ng, oei dôm to noh pơgar pơm jang tơdăng đe\ch.
Dôm anih pơm jang hơnơ\ng mă lơ noh dôm pơgar ơng rei đunh xơnăm đei hơnăn tơm, hlôh vao hơdăh lơ\m tơdrong ơng rei păng rơih hơdre\ch ‘long pơtăm. Oei hăm dôm anih jang te\ch tơđăh ‘long pơtăm kiơ\ pơyan noh mă lơ io\k tơđăh tơm đơ\ng tơring nai, đ^ pơyan noh pă đei te\ch bơih. Hăm dôm anih jang âu tơnap chă hơlen, pơkăp tơdrong ‘lơ\ng hăm tơm hơdre\ch ‘long pơtăm, pho\ tam mă xơđơ\ng ‘lơ\ng, pơrăm tih tên truh tơdrong jang hơto\k choh pơtăm ăn kơdih kon pơlei tơ\ tơring.
{ok Nguyễn Tuấn Khải, Kơdră An^h jang Cho\h pơtăm păng Ve\i lăng ‘Long pơtăm dêh char Dak Nông pơtho tơbăt ăn kon pơlei găh rơ\ih hơdre\ch ‘long pơtăm ‘lơ\ng lơ\m re\i pơtăm.
{ok Nguyễn Tuấn Khải: Lơ\m cho\h jang sa ato\k tơ iung hơge\i hre\i au, bơ\n je\i [o#h đe\i lơ trong jang gơ\h hơge\i, kiơ\ kơ nhôn ‘no\h [o#h trong jang gơ\h hơge\i mă blu\ng ‘no\h bơ\n kăl lăng kơ jăp tru\h găh hơdre\ch ‘long pơtăm.
Hơdre\ch ‘long pơtăm lơ\m dêh char ‘no\h tôch kơ lơ, bơ\n klăh asong lơ lau mă blu\ng ‘no\h hơdre\ch ‘long pơtăm đunh năr, ‘no\h ‘long chehphe, tiu hăm hơgăt te\h chă pơtăm vă je# 150.000 ha. Tơdăh bơ\n đe\i dôm hơdre\ch ‘lơ\ng le\i gô hơnhăk ba đe\i io\k yua kơ jăp, tơdrong mă au je\i hlôi lăng kơ jăp lơ\m khe\i năr au ki. Mă kăl hlo\h ‘no\h dôm tơdrong jang pơtăm ming chehphe vă tơpl^h dôm pơgar mir chehphe kră kru\t, tơpl^h dôm hơdre\ch so, ple\i ư\h kơ ăl dăh mă sơdrông pơra\m ‘no\h lei lăp kăl lơ\m 1 ha đe\i ple\i lơ dơ\ng đơ\ng 1 tru\h 2 tạ ‘no\h tơdrong io\k đe\i ple\i adoi nhen GDP kơ dêh char je\i to\k tôch kơ lơ bơih.
Gru\p mă [ar ‘no\h kơ loăi ‘long pơtăm mă kon pơlei lăng kơ jăp hlo\h hre\i au ‘no\h ‘long sa ple\i. Bơ\n [o#h ‘no\h ‘long sâu riêng, [ơ, ‘long ple\i đe\i lom đe\i chă pơtăm ‘nau je\i dôm hơdre\ch ‘long pơtăm ‘lơ\ng hơnhăk ba io\k yua kơ jăp ăn kon pơlei cho\h jang sa.
Gru\p mă pêng ‘no\h ‘long pơtăm hrôih nhen [a hơ [o, tơ\h je\i io\k yua sơđơ\ng, tơdrong pơm tơle\ch ‘lơ\ng kơ ko\ng ty hre\i au je\i tôch lăp hăm tơdrong ‘me\h vă đơ\ng kon pơlei cho\h jang sa, hui đe\i hơdre\ch ư\h kơ ‘lơ\ng.
Gru\p mă 4 ‘no\h hơdre\ch ‘nhot, pơkao, ‘nau dôm tơmam drăm g^t kăl hlo\h, hơnhăk ba đe\i io\k yua lơ hlo\h păng ‘nau je\i jing trong jang tôch g^t kăl vă kơ bơ\n chă rơ\ih pơtăm dôm hơdre\ch hle ‘lơ\ng.
- {ok ăi vă rim pơgar ơng te\ch dơđăh ‘long pơtăm ‘lơ\ng ăn kon pơlei răt pơtăm, An^h ve\i lăng Cho\h pơtăm păng Ve\i lăng ‘long pơtăm hlôi jang kiơ\ dôm tơdrong yă kiơ ho\ [ok?
{ok Nguyễn Tuấn Khải: Hăm trong bơ\ jang te\h đak kơ nhôn ‘no\h ato\k kơtang bơ\ jang dăr lăng. Hơdrol pơyan vă re\i pơtăm nhôn hơnơ\ng iung jang năm dăr lăng hloi. Pơt^h gia nhen, vă tru\h pơyan ‘mi ‘no\h bơ\n răt răk hơlau rim hơdre\ch ‘long pơtăm nhen [ơ, chehphe, sâu riêng, nhôn pơgơ\r dăr lăng hơlen dôm an^h te\ch mơdro hơdre\ch dơđăh ‘long pơtăm au. Pơtho tơbăt ăn rim an^h te\ch mơdro jang kiơ\ [lep khôi luơ\t. Mă [ar băt hơdăh an^h pơm tơle\ch, păng đơ\ng bơ\ jang dăr lăng hơlen au nhôn gô tơroi tơbăt ăn kon pơlei dôm an^h ayơ pơm tơle\ch đe\i hơdre\ch dơđăh ‘long pơtăm ‘lơ\ng vă kon pơlei răt păng ‘ngoăih chă pơtho tơbăt ăn kon pơlei cho\h jang sa adoi nhen rim an^h pơm tơle\ch hơdre\ch hơđăh ‘long pơtăm ‘no\h nhôn je\i pơgơ\r xek phak kơ hret hloi hăm dôm an^h pơm tơle\ch te\ch mơdro dôm hơdre\ch hơdăh ‘long pơtăm ư\h kơ ‘lơ\ng, hăm dôm an^h pơm tơle\ch te\ch mơdro pơm glăi dơ\ng le\i xek phak kơ hret, jang hơdoi hăm kơdră tơring tơchơ\t ư\h kơ ăn dôm an^h au pơm tơle\ch te\ch mơdro dôm hơdre\ch ‘long pơtăm ư\h kơ ‘lơ\ng, pơm kơne# tru\h tơdrong jang sa kơ kon pơlei.
- {ok ăi, vă rơ\ih io\k rim kơ loăi ‘long pơtăm ple\i kơ jăp le\i ih chă pơkă ăn kon pơlei lơ liơ, păng ih chă pơma pơt^h tơ\ m^nh [ar hơdre\ch ‘long pơtăm ayơ ‘no\h hloi lăng?
{ok Nguyễn Tuấn Khải: Vă hơmet pơ ‘lơ\ng găh hơdre\ch dơđăh ‘long pơtăm ‘no\h nhôn chă pơkă ăn kon pơlei bơ\n lơ lau, dăh năm chă răt dôm an^h ơng ‘lơ\ng đe\i đe ư ang ‘lơ\ng, ‘ne\ chă răt dôm an^h chă ơng ke\ kă au to. Nhôn hlôi [o#h tom măt, năm tơ\ m^nh [ar tơring đe te\ch mơdro hơdre\ch tiu nhen le\ te\ch tơle\i [um ie\ đe\ch. Lơ lo\h ‘no\h dôm hơdre\ch au ư\h kơ jor ư\h kơ ‘lơ\ng ôh. Nhen bơ\n hlôi băt, đe\i dôm pơrang sơdrông pơra\m tiu, mư\h bơ\n kăt tơle\i tiu hăp tơpo\h mơ\t kiơ\ rơka kăt, dăh mă dôm pơgar tiu đe\i sơdrông pơrang pơra\m bơ\ih mă le\i tim mă [o#h tom măt le\i mư\h bơ\n răt pơtăm ‘no\h kơnh hăp đe\i sơdrông pơrang pơra\m. Kơna hre\i au tim mă đe\i rơvơn đe\i hơdre\ch tiu ‘lơ\ng te\ch măh mai ăn kon pơlei. Mă [ar dơ\ng bơ\n tim mă đe\i rơvơn dăr lăng hơlen, păng tơpă yan au ‘no\h an^h bơ\ jang găh au je\i ư\h kơ đe\i kmăi kmo\k vă băt hơdăh hơdre\ch ‘long pơtăm au ‘lơ\ng dăh mă ư\h kơ ‘lơ\ng, hơdre\ch au hlôi đe\i sơdrông pơrang pơra\m dăh mă hoe\i, lăp hơlen kiơ\ kơ măt lăng [o#h yan au đe\ch ne\i kơna je\i tôch tơnap tap tơpă mơ\n. Kơ yuơ lơ lo\h, nhôn pơkă ăn kon pơlei bơ\n mư\h vă lang să chă pơtăm tiu ‘no\h bơ\n hơlen mă bre\ dơđăh tiu vă răt, ho\k pơ hrăm kih thuơ\t pơtăm păng tơchă băt hơdăh găh tơdrong blu\h vơ\ kơ tiu, mă kăl găh hơdre\ch dơđăh tiu ‘no\h kăl rơih răt đơ\ng an^h ơng ‘lơ\ng, tơdăh răt io\k đơ\ng đe chă ơng kư\ kă au to kơnh răm kơtang.
- Lei ah, bơnê kơ ih hơ [ok hơ!
Bơngai ch^h: Hoàng Qui
Tơblơ\ nơ\r: Lan – Amazưt
Viết bình luận