Ông Thạch Thia Sê Rây, một người con của ấp Đại Mong, xã Phú Cần, huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh, đã trở thành một biểu tượng đáng ngưỡng mộ trong cộng đồng yêu nghệ thuật truyền thống Khmer. Ông không chỉ là một nghệ nhân tài ba, có khả năng biểu diễn thành thạo hầu hết các loại nhạc cụ trong dàn nhạc ngũ âm và nhạc đám cưới, mà còn là một người thầy tận tâm, truyền lửa đam mê âm nhạc truyền thống cho thế hệ trẻ.

Ông Thạch Thia Sê Rây quê ở thị trấn Châu Thành (phum Kom Pong Chrey), tỉnh Trà Vinh, năm nay ngoài 60 tuổi, nhưng có hơn 45 năm gắn bó với nghệ thuật truyền thống của dân tộc Khmer. Từ năm 19 tuổi, chàng thanh niên Thia Sê Rây tham gia Đoàn nghệ thuật Khmer Ánh Bình Minh, tỉnh Trà Vinh và có nhiều cống hiến cho sự phát triển của đơn vị này. Đến năm 1989, ông lập gia đình và đến sinh sống tại ấp Đại Mong, xã Phú Cần, huyện Tiểu Cần cho đến nay.

Tài năng của ông Thạch Thia Sê Rây đã được giới văn nghệ sĩ và những người yêu nhạc Khmer công nhận rộng rãi. Ông không chỉ biểu diễn điêu luyện các loại nhạc cụ truyền thống, mà còn thể hiện được cái hồn, tinh thần của dân tộc Khmer qua từng giai điệu.

Tuy nhiên, điều đáng quý hơn cả là tấm lòng nhiệt huyết của ông đối với việc gìn giữ và phát huy nghệ thuật truyền thống. Ông đã dành nhiều thời gian và công sức để truyền dạy các loại nhạc cụ truyền thống cho thế hệ trẻ. Nhờ sự tận tâm và kiên nhẫn của ông, nhiều bạn trẻ đã có cơ hội tiếp cận và yêu thích âm nhạc truyền thống Khmer.

Dù ở bất cứ nơi nào, tình yêu nghệ thuật truyền thống với ông không hề thay đổi. Suốt thời gian dài, ông đã giúp địa phương nơi ông sinh sống dàn dựng, tập luyện nhiều tiết mục tham gia dự thi tại các Hội diễn nghệ thuật Khmer trong tỉnh và khu vực Nam Bộ, đạt nhiều giải cao và nhận được nhiều bằng khen, giấy khen.

Ông đã giành được Huy chương bạc giải thưởng cá nhân ở Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp năm 1985 do Bộ Văn hóa và Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tặng. Về giải thưởng tập thể, ông dàn dựng chương trình cho đơn vị huyện Tiểu Cần tham gia Liên hoan Nghệ thuật quần chúng Khmer tỉnh Trà Vinh đạt giải nhất toàn đoàn 2 năm liền 2012 và 2013 cùng nhiều giải thưởng khác.

Những ghi nhận về ông Thạch Thia Sê Rây không chỉ là sự công nhận tài năng của ông trong biểu diễn nhạc cụ truyền thống, mà còn là sự trân trọng đối với những đóng góp to lớn của ông trong việc gìn giữ và phát huy di sản văn hóa Khmer. Ông đã trở thành một tấm gương sáng, một biểu tượng truyền cảm hứng cho các thế hệ nghệ sĩ và người yêu nhạc Khmer tiếp tục nuôi dưỡng và phát triển nghệ thuật truyền thống của dân tộc mình. 

Thời gian qua, nhiều chùa Khmer trong tỉnh đã mời ông đi dạy nhạc ngũ âm. Dù đã có tuổi nhưng không quản ngại đường xa, mưa nắng, ông chỉ mong được góp phần giữ gìn và phát huy nghệ thuật truyền thống của dân tộc mình. Ngoài ra, ông còn truyền dạy cách chơi nhiều loại nhạc cụ truyền thống khác của dân tộc Khmer cho thế hệ trẻ như: đàn khưm, đàn tà khê, đàn cò, đàn gáo, trống tay, thổi sáo v.v… Trong đó, có nhiều học trò của ông có thể chơi thuần thục một số nhạc cụ và cũng tham gia trình diễn, biểu diễn ở các hội thi, hội diễn và đạt được thành tích cao.

Anh Thạch Chom Rong là một trong những học trò đam mê nghệ thuật truyền thống, được thầy Thia Sê Rây tận tình dạy chơi một số loại nhạc cụ, kỹ năng, cách lấy hơi khi thổi sáo… và được đi biểu diễn nhiều nơi. Khi được hỏi về người thầy của mình, anh ngưỡng mộ bày tỏ, anh đã theo học nhạc từ năm 2014, ban đầu học đàn cò, sau học thổi sáo...Anh Thạch Chom Rong rất biết ơn thầy Thạch Thia Sê Rây đã hết lòng truyền dạy âm nhạc. Không riêng với Thạch Chom Rong, mà với tất cả các học viên khác, thầy Thạch Thia Sê Rây đều nhiệt tình hướng dẫn các kỹ năng biểu diễn từng loại nhạc cụ khác nhau. Sau khi học xong, anh Thạch Chom Rong chuyển sang chế tác một số nhạc cụ, thầy Thia Sê Rây cũng góp ý chỉnh sửa từng chi tiết nhỏ để nhạc cụ có âm thanh chuẩn hơn.

Với tinh thần chịu khó học hỏi và đôi tay khéo léo, giờ đây anh Thạch Chom Rong còn chế tác được cây sáo “Khlui”, đờn cò, đàn chà pây đon veng và một số nhạc cụ khác, được nhiều người đặt hàng mua.

Nhìn nhận những đóng góp của ông Thạch Thia Sê Rây, ông Thạch Hoàng Nam, Phó Bí thư đảng ủy xã Phú Cần cho biết, tỉnh Trà Vinh nói chung và xã Phú Cần, huyện Tiểu Cần nói riêng là nơi có đông bà con Khmer sinh sống, nên địa phương rất quan tâm đến việc bảo tồn văn hóa của dân tộc Khmer. Trong đó, ông Thạch Thia Sê Rây nổi lên là nhân tố có những đóng góp tích cực. 

Có thể nói, ông Thạch Thia Sê Rây là một tấm gương sáng về lòng yêu nghề, yêu quê hương và tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Ông xứng đáng được vinh danh và là nguồn cảm hứng cho những người trẻ Khmer tiếp tục gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc mình./.