Khăn Piêu không chỉ là một vật dụng quen thuộc mà còn là biểu tượng văn hóa đặc sắc, thể hiện sự khéo léo, đảm đang và là niềm tự hào của người phụ nữ Thái ở Sơn La.

Để tạo nên một chiếc khăn Piêu, người phụ nữ Thái phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ và công phu. Từ việc dệt vải bằng sợi bông và nhuộm chàm đen, đến khi vải khô, họ mới bắt đầu thêu những họa tiết rực rỡ bằng các sợi chỉ màu. Mỗi chiếc khăn thường có kích thước bằng hoặc dài hơn một sải tay của người con gái trưởng thành.

Theo bà Lò Thị Bánh ở huyện Mai Sơn, khăn Piêu gắn bó mật thiết với đời sống của người phụ nữ Thái: "Chị em đi đâu, làm gì cũng đội Piêu, đi chơi thì đội cái mới cho đẹp, đi nương rẫy thì dùng cái cũ che nắng gió, mùa đông thì quàng cho ấm. Khăn Piêu là thứ không thể thiếu với phụ nữ Thái."

Việc thêu Piêu được thực hiện ở hai đầu khăn, với chiều dài khoảng gần hai gang tay. Bạn Lò Thị Hồng Nhung ở bản Pát, xã Chiềng Ngần, TP Sơn La chia sẻ về ý nghĩa các họa tiết: "Ba viền ngoài thường thêu 'cút piêu' tượng trưng cho phẩm vật cao quý, 'sai peng' là dây tình của đôi lứa và 'tà leo' là vật trừ tà ma, bảo vệ thần hồn." Bên trong khăn thường thêu hình zích zắc, xương cá, quả trám hoặc răng cưa. Điều đặc biệt là các hình thêu không theo khuôn mẫu mà hoàn toàn dựa vào sự sáng tạo và sở thích của mỗi người.

Từ khi còn nhỏ, các bé gái Thái đã được bà và mẹ dạy cách thêu khăn Piêu. Đây là quá trình rèn luyện sự khéo léo và kiên nhẫn. Đến tuổi 15, 16, các cô gái đã thành thạo việc thêu thùa, may vá, dệt vải, sẵn sàng cho ngày về nhà chồng, bởi khăn Piêu là món quà không thể thiếu để tặng gia đình nhà trai.

Bà Lò Thị Hoan ở xã Chiềng Cọ, TP Sơn La cho biết, khăn Piêu còn là tiêu chuẩn đánh giá tài năng và phẩm hạnh của người phụ nữ Thái: "Phụ nữ Thái ngày xưa mà không biết thêu thì không lấy chồng được đâu. Từ nhỏ, lớp 3, lớp 4 đã bắt đầu học thêu rồi."

Trải qua bao thế hệ, chiếc khăn Piêu vẫn được đồng bào Thái trân trọng, gìn giữ và phát triển. Tại TP Sơn La, trong khuôn khổ Lễ hội hoa Ban hàng năm, cuộc thi thêu khăn Piêu được tổ chức nhằm bảo tồn và phát huy nét văn hóa truyền thống, tạo cơ hội giao lưu, học hỏi cho các cô gái Thái. Đồng thời, sự kiện này cũng giúp du khách hiểu thêm về giá trị tinh thần của khăn Piêu, một món quà lưu niệm ý nghĩa khi đến với Sơn La – Tây Bắc.