VOV4.VOV.VN - Vừa qua, tại Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam, đồng bào H’rê thuộc huyện Ba Tơ, Quảng Ngãi đã giới thiệu đến du khách nhiều nét văn hóa đặc sắc. Trong đó có diễn xướng cúng gọi hồn lúa; trình diễn văn hóa phi vật thể chiêng ba, nghề dệt thổ cẩm làng Teng và dân ca, dân vũ ta clều,…
Đây là các hoạt động nhân tháng “Ngày hội gia đình” chào mừng Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 tại Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam.
Nghệ nhân Phạm Thị Đế (trái) và nghệ nhân Phạm Thị Hết (phải) thực hiện diễn xướng cúng gọi hồn lúa.
Người H'rê luôn tin vạn vật đều có linh hồn, được thần linh cai quản. Con người và thần linh có sự kết nối thông qua những bài khấn của thầy cúng bằng hình thức lễ cúng như cầu mưa, gọi hồn...vv. Cúng gọi hồn lúa là một trong số đó.
Trích đoạn diễn xướng cúng gọi hồn lúa.
Hú… tôi xin mời tha mời thiết. Hãy về đây, về đây về đông về đủ về ăn gan ngọt, gan hồng, về ăn bánh ngọt trứng ngỗng.
Hú…Đây tôi gọi, tôi bắt hồn lúa về. Mời ăn cơm đỏ, cơm hồng, uống rượu ngon rượu ngọt, uống bát chè xanh, tắm nước trắng nước trong, ngồi chiếu đỏ chiếu hồng, Nay các linh hồn của lúa đã về đông, về đủ. Tôi bắt, tôi nâng niu, bắt hồn lúa đỏ, lúa hồng về với chủ nhà vui vầy, phù hộ đầy ắp một năm ấm no hạnh phúc. Hỡi huuuuuu… tôi xin mời tha, mời thiết…
Trong truyền thống, nghi thức cúng gọi hồn lúa được thực hiện nơi cửa thiêng trong không gian ngôi nhà dài của người H'rê. Nghi thức lễ cúng được gia chủ và bà con dân làng chuẩn bị trước 1 ngày: giàn cúng, gà, rượu cần... Mục đích, cầu mùa, cầu bình an sức khỏe cho con người.
Văn hóa đời sống giải trí của người H’rê rất phong phú và đa dạng với các thể loại. Dân nhạc độc đáo có cồng chiêng, chiêng ba, chiêng vlinh, goang, ding du, ving vút, vroac, ta lía... Đặc biệt, năm 2021, BVHTT&DL quyết định Chiêng Ba của Huyện Ba Tơ là Di Sản Văn Hóa Phi Vật Quốc Gia. Nghệ nhân ưu tú Phạm Văn Sây (giữa) cùng nghệ nhân Phạm Văn Lam (trái) và nghệ nhân Phạm Văn Thu (phải) trình diễn chiêng ba.
Chiêng ba gồm 3 chiếc chiêng, được ba nghệ nhân hòa nhịp. Chúng có thể tấu lên nhiều giai điệu như Hlay, ka oa, trù vục, hre… giai điệu được mô phỏng theo tiếng suối, thác,tiếng chim, ếch nhái ngoài đồng… Chiêng có thể kết hợp với các loại nhạc cụ khác như trống, chùm xóc...
Ngoài chiêng ba, người H're còn còn có bộ Cồng, Chiêng Vlinh và các loại nhạc cụ khác… Cồng chiêng được sử dụng cho các lễ hội lớn như cúng trâu, hội làng…
Nghệ nhân Phạm Thị Đế (trái) và nghệ nhân Phạm Thị Hết (phải) trình diễn dân ca thể loại ca choi. Là loại hình dân ca bộc bạch tâm tư, tự tâm tình một mình hoặc đối đáp bằng lời ca tiếng hát giai điệu luyến láy ngân dạo, tạo nên âm hưởng sắc thái buồn vui . Ca choi Được người H’rê sử dụng trong các dịp lễ quan trọng của gia đình và ngày vui lễ hội. Nội dung các bài ca choi: ca choi Xui gia, đôi lứa yêu nhau, thăm hỏi, chúc phúc, mừng năm mới, vui được mùa…vv. Hiện chỉ còn ít nghệ nhân cảm thụ được và biết hát ca choi.
Ngoài các dân nhạc, dân vũ theo nhịp chiêng cũng được biến tấu ngôn ngữ múa mô phỏng các hoạt động trong đời sống lao động sản xuất hằng ngày. Dân vũ ta clều - múa hài, chọc ghẹo.
Trong dân vũ ta clều, thường người nam cải trang thành nữ, mang tượng trưng tính phồn thực mô phỏng tái hiện động tác lao động hằng ngày như giã gạo, sàng thóc... Tấu hài bằng ngôn ngữ hình thể, để tạo không khí vui tươi tràn đầy tiếng cười, tiếng cười càng nhiều thì báo hiệu mùa vụ tới dân làng lại được mùa vụ tốt tươi ấm no hạnh phúc
Trích đoạn dân vũ ta clều.
Du khách và đồng bào dân tộc Cơ Tu, Gia Rai tại làng văn hóa thưởng thức rượu cần của đồng bào H'rê
Thu Cúc/VOV4
Viết bình luận