Cách đây 5 năm, gia đình ông Vàng Văn Phát, ở bản Thẳm, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, Lai Châu là một trong những hộ nghèo nhất bản. Cuộc sống của 5 nhân khẩu trong gia đình chỉ trông chờ vào ít ruộng nương trồng cấy một vụ và phụ thuộc vào sức khỏe của hai vợ chồng trong những chuyến đi rừng. Thế nhưng, nhờ có chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và chính sách hỗ trợ làm du lịch cộng đồng của chính quyền địa phương, gia đình đã tiếp cận để thoát nghèo và trở thành hộ khá giả ở bản.

Ông Vàng Văn Phát tâm sự, cuộc sống của bà con trong bản trước kia gắn liền với nhiều cái “không” như không đường, không điện, nước sinh hoạt… và nhiều hủ tục lạc hậu. Nhờ chính quyền vận động, bà con đã học cách trồng lúa nước, tích cực áp dụng khoa học, kỹ thuật để thâm canh tăng vụ, nâng cao năng suất cây trồng. Giờ đây bà con còn làm du lịch, nên cuộc sống đã bớt vất vả hơn.

"Trước kia đường xá cũng rất là bẩn, nhà tranh vách nứa cũng rất là khó khăn, so với ngày trước thì bây giờ cũng tạm ổn. Về kinh tế trước kia làm nhiều sản phẩm cũng ra ít, bây giờ làm ít mình chăm sóc được nó cũng rất là nhàn và thu nhập nó cũng cao so với trước. Bà con bước sang làm du lịch bây giờ cuộc sống rất tốt, phấn khởi và rất là tuyệt vời cho bà con. Con cháu bây giờ được học hành đầy đủ, nói chung là con cháu nào cũng không bỏ học nữa" - Ông Vàng Văn Phát cho biết thêm.

Bản Thẳm, xã Bản Hon là nơi sinh sống của hơn 40 hộ, gần 200 nhân khẩu đồng bào Lự. Khoảng 5 năm trở về trước, 100% các hộ dân thuộc diện đói nghèo. 

"Trong bản có 100% hộ gia đình người Lự tham gia các hoạt động văn hóa của dân tộc, gắn với du lịch cộng đồng. Các đồng chí trong ban ngành ở bản, đặc biệt nhất là các đồng chí đang viên trong chi bộ đi đầu tuyên truyền để cho các hộ dân làm du lịch. Từ khi có khách du lịch về bản, cuộc sống của bà con cũng ổn định hơn. Đón khách du lịch xong rồi có hàng hóa để buôn bán nhỏ lẻ, nên sự phát triển nó cũng ổn định hơn" - Ông Lò Văn Ón, Bí thư Chi bộ bản Thẳm chia sẻ.

Xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu có 8 bản, gần 600 hộ, hơn 2.800 nhân khẩu, trong đó đồng bào Lự chiếm hơn 90%. Để bà con dân tộc Lự có cuộc sống tốt hơn, những năm qua cấp ủy, chính quyền địa phương đã vận động bà con mở rộng diện tích lúa nước, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Đến nay, toàn xã có gần 550ha diện tích lúa, gần 500ha cây trồng các loại như: chè, mắc ca, thảo quả, cây ăn quả và đàn gia súc hơn 1.500 con.

Định hướng của xã Bản Hon những năm qua là phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn với phát triển du lịch bền vững. Đến nay xã có 4 bản người Lự làm du lịch, với hơn 20 hộ kinh doanh homestay.

Để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu văn hóa của du khách, xã đã phục dựng, bảo tồn nhiều nghi lễ, nghề thủ công truyền thống tại các bản làng. Nhờ đó, nhiều hộ không chỉ thoát được nghèo mà còn vươn lên làm giàu, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo của xã xuống còn hơn 25% năm 2023.

"Hiện tại đối với dân tộc Lự cơ bản những phong tục, tập quán lạc hậu đã được bà con bỏ dần. Còn chúng tôi duy trì những phong tục, tập quán, những nét văn hóa riêng, như bà con vẫn ăn mặc theo lối riêng của dân tộc. Định hướng phát triển của xã thời gian tới là tuyên truyền bà con nhân dân phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung và tạo ra những sản phẩm tốt, đảm bào có thương hiệu. Để khi giao thông thuận lợi, việc giao thương hàng hóa, cũng như là việc làm dịch vụ, rồi đi lại của bà con nhân dân được thuận lợi hơn" - Ông Lò Văn Giọt, Phó Chủ tịch UBND xã Bản Hon, huyện Tam Đường cho biết.

Tuyến đường giao thông nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai từ Lai Châu chạy qua hầu hết các bản làng người Lự tại xã Bản Hon, huyện Tam Đường đang dần hình thành. Màu xanh mát mắt của những triền đồi cây trồng mới, xen lẫn là bản làng màu ngói mới, những con đường bê tông trài dài sạch sẽ… đang mở ra cuộc sống no ấm cho vùng đồng bào Lự. Bản làng nơi đây đang từng ngày “thay ra đổi thịt”, với cuộc sống ngày càng đủ đầy hơn.