Vượt suối, băng rừng tìm chữ:

Tuyến đường từ thành phố Yên Bái lên huyện vùng cao Mù Cang Chải dài 200 km với nhiều đoạn đèo dốc quanh co, khúc khuỷu, song mặt đường khá đẹp, dễ di chuyển. Bởi vậy, những em học sinh người dân tộc Mông được bố mẹ đưa về trường bằng xe máy, gương mặt ai cũng tươi vui, phấn khởi…

Thực tế này khác xa hơn 20 năm trước, khi ấy, đại biểu Quốc hội khóa XV - Khang Thị Mào mới chập chững những bước đầu tiên xuôi núi, xuống huyện theo học con chữ. Khó khăn, thiếu thốn và những hủ tục, quan điểm lạc hậu giai đoạn đó, nhưng mẹ của Mào - một người phụ nữ chưa từng được đi học, lại muốn cho cô con gái bé bỏng của mình phải đi học để biết cái chữ. Đây chính là điều may mắn nhất đối với Mào, bởi khi ấy, đồng bào Mông thường không cho con gái đi học.

Chị Mào sinh ra và lớn lên trong gia đình nông dân, có 10 anh chị em tại xã Cao Phạ, huyện Mù Cang Chải. Bố mẹ và anh chị đều là những người không biết chữ. Chị là người con duy nhất trong gia đình, cũng là người con gái đầu tiên của xã Cao Phạ được tham gia học tập tại trường nội trú huyện.

Xuống trường, quá trình học tập gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, chị chưa một ngày bỏ bê việc học tập, tối ngày miệt mài học chữ, ngày nghỉ hay cuối tuần thì chăm chỉ trồng rau cải thiện bữa ăn...

Chị Mào chia sẻ, bản thân tôi luôn có một khát vọng là phải học tập để thay đổi cuộc sống, để thoát khỏi đói nghèo và mong muốn là một tấm gương phụ nữ người dân tộc thiểu số trong học tập để thu hút chị em phụ nữ người dân tộc thiểu số trên địa bàn tham gia học tập, nhất là chị em phụ nữ người dân tộc Mông.

Thầy giáo Cố Trường Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Mù Cang Chải vẫn nhớ như in những năm tháng trực tiếp đứng lớp giảng dạy những học trò nghèo, nhưng ý chí vươn lên thì rất cao, như chị Khang thị Mào.

Thầy Khánh nhận xét, em Mào luôn tích cực trong học tập và có ý thức tự học tự rèn. Em cũng tham gia rất sôi nổi trong các hoạt động phong trào. Trong các giờ tự học, những bạn nắm bài chưa sâu thì em giảng giải, giúp các bạn tìm hiểu bài và chuẩn bị bài lên lớp.

Bà Triệu Thị Bình, đại biểu quốc hội khoá XI, XII (nay là Trưởng Ban Dân tộc, HĐND tỉnh Yên Bái) cũng có một hành trình nhọc nhằn vượt núi đi tìm con chữ. Giờ nghĩ lại bà vẫn thấy tự hào về tuổi thơ “dữ dội” của mình. Khi đó, cô bé Bình là con út trong một gia đình nông dân có 5 người con, bố bị bệnh và mất lúc Bình mới 5 tuổi.

Sinh ra và lớn lên ở vùng nông thôn miền núi thuộc huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, bắt đầu đi học lớp vỡ lòng đến lớp 9, mỗi buổi sáng bà Bình phải đi bộ 5km để đến trường và đi chân đất do đường đất lầy lội cả 4 mùa, người và trâu đi chung một đường. Do nhà nghèo nên bà không có xe để đi.

Sau khi học xong trung học cơ sở ở trường xã, được các anh chị trong gia đình động viên nên Triệu Thị Bình tiếp tục xuống thành phố theo học tại Trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Yên Bái. Lúc bấy giờ, con em người dân tộc thiểu số rất ít người học đến cấp 3, bởi “ăn còn chưa đủ no thì nghĩ gì đến đi học”.

Bà Bình chia sẻ, quá trình học tập, sinh hoạt ở trường dân tộc nội trú, được gặp các bác lãnh đạo Trung ương, lãnh đạo tỉnh đến thăm trường và có phát biểu về tình hình đất nước, tình hình của tỉnh và nhất là về vùng sâu, vùng xa. Từ đó bản thân thêm hiểu và yêu quê hương hơn và thêm nỗ lực học tập với mong muốn sau này có thể đóng góp một phần nhỏ vào công cuộc xây dựng quê hương.

Với bà Hoàng Thị Hàng, dân tộc Tày ở xã Lâm Thượng, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, dù đã 83 tuổi, nhưng bà vẫn nhớ như in những nỗ lực vượt bậc của bản thân: từ ngày bé vượt khó đi học bình dân học vụ; khi biết chữ thì đi dạy vỡ lòng, đến tuổi thanh niên làm Bí thư đoàn. Cứ vậy, bà dần trưởng thành, vững vàng như cây rừng trên núi đá Nà Kèn, rồi trở thành nữ đại biểu quốc hội Quốc hội các khóa V, VI.

Khi ấy, đường ra huyện, ra tỉnh, rồi về Hà Nội dự các kỳ họp Quốc hội mất hai, ba ngày trời, song bà Hàng vẫn vừa làm tốt nhiệm vụ Bí thư phụ trách xã kiêm Chủ nhiệm hợp tác xã Gia Tự, vừa nuôi 3 con trưởng thành. Khi đó chồng bà là bộ đội  kháng chiến, nhưng bà vẫn vừa đảm đương xuất sắc công việc của một nữ đại biểu Quốc hội, đại diện cho tiếng nói của chị em phụ nữ và nông dân miền núi, vùng cao.

Đưa "nguyện ước" của vùng cao đến diễn đàn Quốc hội:

Trong những nhiệm kỳ vừa qua, tỷ lệ đại biểu nữ trong đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái luôn chiếm từ 30 đến 50%, trong đó nhiều đại biểu là người dân tộc thiểu số. Quá trình hoạt động trong tư cách đại biểu dân cử, các bà, các chị luôn đi sâu, đi sát, nắm vững tình hình địa phương, cơ sở, cũng như tâm tư, nguyện vọng chính đáng của cử tri và nhân dân.

Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái Đỗ Đức Duy cho biết, các đại biểu nữ luôn tham gia tích cực, trách nhiệm và chất lượng đối với các hoạt động lập pháp, giám sát tối cao cũng như quyết định chủ trương đầu tư các chương trình mục tiêu quốc gia, các nghị quyết chuyên đề của Quốc hội, nhất là các chính sách liên quan tới bình đẳng giới, an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Bằng sự tinh tế, nhạy bén của phụ nữ, các đại biểu nữ có nhiều sáng kiến, nhiều góc nhìn mới về đời sống kinh tế xã hội, từ đó đưa ra nhiều đóng góp, phản biện sâu sắc trên các diễn đàn của Quốc hội, được các cơ quan của Quốc hội, cử tri và nhân dân đồng tình ủng hộ đánh giá cao các đại biểu nữ.

Là đại biểu Quốc hội khóa VI (năm 1976), sau ngày đất nước thống nhất, bà Hoàng Thị Hàng cho biết, hồi ấy mỗi phiên họp ngắn chứ không như hiện nay, nhưng vẫn đảm bảo quyết định đầy đủ các vấn đề trọng đại của Đất nước và bà đã tham gia vào tất cả những nội dung quan trọng ấy. 

Còn bà Triệu Thị Bình là đại biểu quốc hội các khoá XI, XII. Hiện tại bà đang giữ chức Trưởng Ban Dân tộc, HĐND tỉnh Yên Bái. Bà Bình vẫn nhớ như in khi mới tham gia ứng cử và tiếp xúc cử tri vận đồng bầu cử, bà rất run. Nhưng giờ đây, bà tự hào về những gì mình đã làm trong suốt chặng đường vinh dự và đầy trách nhiệm của người đại biểu nhân dân.

Trong những kỳ họp đầu của nhiệm kỳ Quốc hội khoá XI, bà  Bình luôn cố gắng tập trung nghiên cứu các tài liệu trình tại Kỳ họp, lắng nghe và học hỏi các đại biểu khác có nhiều kinh nghiệm ở các lĩnh vực để hoàn thiện mình. Sau những bỡ ngỡ ban đầu, bà đã mạnh dạn tham gia phát biểu thảo luận tại tổ và Hội trường vào nhiều nội dung ở mỗi kỳ họp, trong đó tôi trung vào các lĩnh vực: y tế, văn hoá, giáo dục và về quyền lợi của phụ nữ và trẻ em ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi...  

Cũng như đại biểu Triệu Thị Bình, “sơn nữ” người Mông - Khang Thị Mào sau những ngày học hỏi cần mẫn, đã nhanh chóng trưởng thành. Trước mỗi Kỳ họp, chị đều dành nhiều thời gian nghiên cứu tất cả các nội dung của Kỳ họp, đồng thời sát sao ghi nhận những vấn đề cử tri và nhân dân đề cập. Từ đó, trên diễn đàn Quốc hội, chị tham gia đóng góp những ý kiến hết sức cụ thể, sát thực tế.

Chị thường đóng góp ý kiến vào những dự án luật liên quan đến vùng đồng bào thiểu số, vùng núi. Ví dụ Luật khám chữa, bệnh. Khám, chữa bệnh ở vùng sâu, vùng xa thì chính sách bảo hiểm y tế được Nhà nước hỗ trợ rất kịp thời, tuy nhiên, danh mục khám chữa bệnh chỉ ở trong hạn mức nên khó cho đồng bào dân tộc thiểu số. Khi khám bệnh, bảo hiểm y tế không đủ chi trả, người dân sẵn sàng bỏ tính mạng để về quê.

Chị Mào cũng thường xuyên quan tâm đến quyền lợi của chị em phụ nữ vì hiện nay tỷ lệ cán bộ nữ dân tộc thiểu số rất hạn chế, cần có chế độ, chính sách đào tạo, bồi dưỡng để phụ nữ vùng cao nâng cao trình độ…

Quốc hội là trường học lớn:

Các nữ đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái luôn chủ động khắc phục khó khăn, nỗ lực học tập, rèn luyện công tác; qua đó, đều có những bước phát triển, trưởng thành vượt bậc.

Ông Đỗ Đức Duy, Trưởng  Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái nhận xét, Không chỉ hoàn thành tốt chức trách nhiệm vụ của người đại biểu nhân dân mà nhiều người còn trở thành những cán bộ chuyên môn giỏi hoặc cán bộ lãnh đạo, quản lý xuất sắc, đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội cũng như việc hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị nơi đại biểu công tác.

Sau khi làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội hai khóa, bà Hoàng Thị Hàng đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch UBND xã Lâm Thượng, huyện Lục Yên. Bà đã có những đóng góp đáng kể, đưa xã Lâm Thượng trở thành một mảnh đát vùng cao đáng sống, đời sống nhân dân được đảm bảo. Hiện tại, dù đã 83 tuổi, nhưng hàng ngày, bà vẫn dõi theo những hoạt động của Quốc hội, tự hào về những đóng góp của bản thân vào tiến trình phát triển của Quốc hội suốt 77 năm qua.

Đại biểu quốc hội khóa XI, XII Triệu Thị Bình hiện là Trưởng Ban Dân tộc, Hội đồng nhân dân tỉnh Yên Bái. Dù ở cương vị nào, bà cũng luôn bám sát cơ sở, gắn bó chặt chẽ với nhân dân để làm tốt chức năng tham mưu, giám sát đối với lĩnh vực dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Bà Bình chia sẻ, Hội trường Quốc hội là một trường đại học rất lớn. Từ  Trường Đại học này, sau khi kết thúc nhiệm kỳ, mình cũng đã lĩnh hội được các kiến thức, kỹ năng, quá trình hoạt động ở Hội đồng nhân dân thì cũng rất là thuận lợi.

Với đại biểu Quốc hội khoá XV thuộc thế hệ 8X Khang Thị Mào, Nghị trường Quốc hội giúp chị trưởng thành hơn trong công việc và cuộc sống. Vui hơn cả là nỗ lực vượt núi đi tìm con chữ của chị đã "truyền lửa" để thế hệ trẻ hôm nay tích cực học tập, phấn đấu vươn tới những ước mơ.

Nhiều năm trở lại đây, Yên Bái luôn duy trì tốc độ tăng trưởng: năm 2021, tổng sản phẩm trên địa bàn đạt hơn 7%, đứng thứ 12/63 tỉnh, thành phố trong cả nước. Năm 2022 đạt hơn 8,5%, là mức cao nhất kể từ năm 2015. Tổng sản phẩm trên địa bàn đạt hơn 7,8%/năm, đứng thứ 3 trong số 14 tỉnh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.  Đến nay, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh còn xấp xỉ 13%; mục tiêu phấn đấu là đến hết năm 2023, số hộ nghèo giảm chỉ còn khoảng 9,5%; chỉ số hạnh phúc của người dân Yên Bái đã đạt hơn 62%, ở mức 2 - là mức khá hạnh phúc.

Những kết quả này có sự đóng góp không nhỏ cuả các đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái các thời kỳ. Những cán bộ dân cử đã làm tròn chức trách, nhiệm vụ của mình, đưa tiếng nói của cử tri vùng cao, miền núi, vùng đồng bào dân tộc đến Quốc hội, Chính phủ; qua đó, giúp Trung ương kịp thời ban hành những chính sách thiết thực, phù hợp, tác động trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương miền núi này./.

Một số hình ảnh về những nữ đại biểu Quốc hội Yên Bái: