Bản U Ní Chải là nơi sinh sống của gần 230 hộ, với hơn 700 người Hà Nhì. Từ trung tâm xã Dào San, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu, về U Ní Chải chỉ mất 10 phút đi xe máy, nhưng bản dường như xa ngoài tầm tay, bởi đẩy lùi đói nghèo và tệ nạn ma túy nơi đây là việc làm  khó đối với chính quyền địa phương.

Đến đây vào mùa làm nương, từ đầu bản đến cuối bản, thanh niên tụ tập ở các ngả đường, mỏm đá. Họ chẳng làm gì, ngồi túm năm tụm ba với gương mặt đờ đẫn, hốc mắt thâm quầng. Hễ cứ người lạ vào bản là họ tản mát bỏ chạy. Do đa phần đàn ông, thanh niên nghiện hút ma túy, nên việc kiếm sống của hầu hết các gia đình trong bản nhiều năm nay dồn trên đôi vai của những người phụ nữ.

70 - 80% người nghiện ở U Ní Chải là nam thanh niên

Ông Vũ Tuấn Anh, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Dào San, cho biết:  Từ đầu năm đến nay đã có 12 trường hợp độ tuổi từ 18-40 chết, sốc, nhiễm các bệnh nhiễm trùng cơ hội do ma túy. Chương trình cai nghiện methadone đã được triển khai tại xã từ năm 2015, nhưng ở bản Hà Nhì, cứ hết mùa làm nương rẫy họ lại đi làm ăn xa bên Trung Quốc nên là tỷ lệ cai nghiện thành công chưa được như mong muốn.

Ma túy xuất hiện ở bản U Ní Chải từ những năm 1980. Ban đầu, dân bản chỉ hút thuốc phiện nhà trồng được. Từ khi nhà nước cấm trồng thuốc phiện, thanh niên trong bản ra ngoài làm ăn, bắt đầu tiếp cận với heroin rồi mang về bản. Số lượng người nghiện ở bản dần trẻ hóa và tăng nhanh. Chưa có con số thống kê chính xác về số người nghiện tại bản U Ní Chải, nhưng theo chính quyền địa phương, có gia đình tới 3 – 4 người nghiện.

Ông Ma A Lủ, Phó chủ tịch UBND xã Dào San, cho biết: Tình trạng nghiện ma túy ở U Ní Chải không chỉ kéo theo đói nghèo, lạc hậu, mà còn gây mất an ninh trật tự khi trộm cắp ngày càng gia tăng. Do thiếu thuốc, nên trong bản nhà nào hễ hở ra cái gì cũng bị mất. Không chỉ trộm lợn, trộm gà và đồ dùng gia đình, gần đây một số đối tượng còn cướp giật công khai tại chợ phiên Dào San.

Đồng bào Hà Nhì ở bản đang rơi vào tình cảnh không lối thoát do ma túy

Theo ông Ma A Lủ, thống kê của xã thì bản có khoảng 300 người nghiện, chủ yếu là từ 18 đến 45 tuổi: "Năm 2015, chúng tôi đi rà soát hộ nghèo, trưởng bản thông báo những hộ nào có người nghiện hút và buôn bán thuốc phiện, cho dù có nghèo đến mấy cũng không cho vào hộ nghèo, nên cả bản chỉ 7 hộ là nằm trong diện hộ nghèo".

Cũng do nghiện ma túy nên đàn ông ở bản U Ní Chải trên 50 tuổi còn sống chỉ đếm trên đầu ngón tay. Thời gian qua, các lực lượng như Công an, Biên phòng, Y tế đã phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức cai nghiện bằng thuốc thay thế methadone, cai nghiện tập trung tại cộng đồng và ra quân truy quét, ngăn chặn việc buôn bán ma túy, tuy nhiên kết quả đạt được không cao. Thống kê của chính quyền địa phương, hiện bản U Ní Chải còn tới 7 tụ điểm chính và nhiều điểm bán lẻ ma túy.

Tương lai của thế hệ trẻ nơi đây rồi sẽ ra sao?

Khắc Kiên/VOV-Tây Bắc