Nằm sâu trong dãy Trường Sơn, nóc Lâng Loan (còn gọi là nóc Măng KLâng cũ, ở thôn 3 xã Trà Cang, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam) là nơi sinh sống của 70 hộ dân, với 302 nhân khẩu người Xơ Đăng. Mới đây, dự án xây dựng làng Hạnh phúc nóc Lâng Loan đã hoàn thành và bàn giao cho chính quyền địa phương. 

Nóc Lâng Loan có khung cảnh thật yên bình với những mái nhà xinh xắn mái lợp tôn xanh hiện lên sau làn mây lãng đãng đẹp như một bức tranh. Cuộc sống mới với nhiều đổi thay nơi ngôi làng trên đỉnh Trường Sơn. Vào những ngày cuối tháng 9 này, người dân lại tất bật với mùa tuốt lúa trên nương.

Hằng năm, khi lúa trên rẫy đã chín vàng, người Xơ Đăng bắt đầu thu hoạch và mở hội ăn mừng lúa mới, nguyện cầu một năm mưa gió thuận hòa, hạt giống khỏe mạnh, cây cối lên nhanh, lúa về trĩu hạt, bắp thì đầy kho, nhà nhà ấm no, hạnh phúc. Vào mùa, thanh niên trai tráng cùng các thành viên trong gia đình đều đi tuốt lúa, thu hoạch, mang về phơi, cất trữ ở trong kho để ăn dần đến mùa giáp hạt.

 Khi đã thực hiện các nghi thức tín ngưỡng trước khi tuốt lúa, chủ hộ sẽ tuốt nắm lúa đầu tiên, rồi cả gia đình mới bắt đầu tuốt lúa. Sau khi tuốt lúa xong, bà con đưa lúa về kho cất giữ, mỗi gia đình mang một gùi lúa lớn về nhà để cúng lúa mới. Trên đường về, khi gặp ngã rẽ, bà con dùng cành cây chắn các lối đi phụ, chỉ để một lối đi từ kho lúa về nhà mình với quan niệm để lúa không lạc lối.

Khi kết thúc thu hoạch mùa vụ, gia đình của già làng tổ chức ăn mừng lúa mới trước, sau đó đến các gia đình khác trong làng. Tùy thuộc điều kiện kinh tế của gia chủ, quy mô lễ ăn mừng sẽ lớn hay nhỏ. Khoảnh sân trước nhà quật (nhà truyền thống của đồng bào Xơ Đăng) trên nóc Lâng Loan là địa điểm được UBND Trà Cang chọn làm không gian tổ chức đêm hội mừng lúa mới. Sau phần lễ là phần hội, người dân bản làng cùng uống rượu, múa hát những bài ca truyền thống, đánh cồng chiêng và tham gia các trò chơi, diễn xướng dân gian cho đến tận khuya. Khi lửa đã tàn, rượu đã nhạt, lễ hội chính mừng lúa mới của người Xơ Đăng mới kết thúc.

Ông Ngô Tấn Lạc, Chủ tịch UBND xã Trà Cang cho biết, mùa thu hoạch lúa mới và đêm hội văn hóa mừng lúa mới với các điệu hát và tiếng cồng chiêng vàng khắp núi rừng báo hiệu một mùa bội thu, an lành, no ấm. Đây là cơ hội để đồng bào Xơ Đăng thêm gắn kết , tương trợ lẫn nhau trong đời sống, sản xuất và chung tay gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa đặc sắc.

Lễ mừng lúa mới không chỉ thể hiện  thòi điểm“kết thúc một vụ mùa bội thu, mở ra một năm mới đầy hứa hẹn” mà còn là một lễ hội tín ngưỡng tâm linh, qua đó người Xơ Đăng gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc.