"Cây ngủ, người thức"

Những ngày giáp Tết Nguyên Đán Giáp Thìn, anh A Linh, nhà ở làng Pu Tá, xã Măng Ri, huyện Tu Mơ Rông vẫn thường xuyên có mặt trên vườn sâm Ngọc Linh của gia đình dưới tán rừng tự nhiên. Mùa này, cây sâm Ngọc Linh đang thời kỳ ngủ đông, chỉ còn củ nằm im trong lớp lá mục.

Theo anh A Linh, cây được ngủ đông nhưng người trồng phải thức vì còn canh chừng sóc, chuột cùng nhiều loài động vật hoang dã vốn rất thích ăn sâm Ngọc Linh. Với vườn sâm nhiều năm tuổi khác nhau, số lượng khoảng 5.000 cây hiện có, A Linh là một trong nhiều tỷ phú sâm Ngọc Linh ở huyện Tu Mơ Rông.

“Tôi vay 100 triệu tôi mua giống sâm tôi trồng. Vay đầu tư vào sâm thì phát triển, hiệu quả giúp đỡ cuộc sống nhiều hơn”. - Anh A Linh cho biết.

Với người Xơ Đăng ở huyện Tu Mơ Rông, mặc dù sinh sống quanh vùng chỉ dẫn địa lý sâm Ngọc Linh, song không dễ để trồng được loại dược liệu có giá trị kinh tế rất cao này. Trở ngại lớn nhất với người dân là giá bán giống sâm Ngọc Linh rất cao, khoảng 100.000 đồng cho mỗi hạt và 300.000 đồng một cây sâm 1 năm tuổi.

Thay đổi tư duy, phát huy thế mạnh địa phương

Trước thực tế này để giúp người dân trồng được sâm Ngọc Linh, chính quyền, đoàn thể huyện Tu Mơ Rông đẩy mạnh việc tuyên truyền, vận động thay đổi tư duy “sợ vay”, “sợ nợ” của người Xơ Đăng. Nhờ vậy, nhiều hộ thuộc diện nghèo đã tự tin vay vốn và trồng được sâm Ngọc Linh.

Anh A Sơn, một trong những hộ nghèo mạnh dạn đi đầu trong việc vay Ngân hàng chính sách xã hội 100 triệu đồng để mua giống trồng sâm Ngọc Linh, hiện sở hữu vườn sâm khoảng 3.000 cây.

“Giống sâm đắt. Lúc đầu cũng băn khoăn, ngại sợ vay mua cây sâm rủi ro chết mình cũng ngại song hai vợ chồng quyết định vay. Bắt đầu từ năm thứ 4, thứ 5 đậu hạt, trung bình đậu 20 - 30 hạt một cây khỏe mạnh. Mình thu được hạt, giống cây con được”. - Anh A Sơn cho biết.

Nhờ thay đổi được nếp nghĩ, cách làm, người Xơ Đăng, đặc biệt là những hộ nghèo ở huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum hiện đã tự tin trong việc vay vốn phát triển cây dược liệu nói chung và cây sâm Ngọc Linh nói riêng để phát triển kinh tế gia đình.

Với giá bán trên thị trường trung bình khoảng 100 triệu đồng/kg sâm Ngọc Linh tươi gồm cả củ, lá như hiện nay, nhiều hộ dân Xơ Đăng đã thoát nghèo bền vững và đang tiếp tục vươn lên làm giàu.

Ông Trương Quang Tri, Giám đốc Phòng Giao dịch huyện Tu Mơ Rông, Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Kon Tum cho biết: “Đến nay tổng dư nợ cho vay đối với trồng cây dược liệu nói chung và cây sâm Ngọc Linh nói riêng gần 100 tỷ đồng với trên 1.000 khách hàng vay vốn. Qua kiểm tra, giám sát, nguồn vốn vay cũng đã phát huy hiệu quả. Cây sâm Ngọc Linh cũng đã phát huy tốt tạo điều kiện cho bà con phát triển kinh tế vươn lên thoát nghèo bền vững”.    

"Lấy ngắn, nuôi dài"

Không chỉ trồng được cây sâm Ngọc Linh, nhiều hộ dân Xơ Đăng ở huyện Tu Mơ Rông hiện nay cũng đã biết thực hiện phương châm “lấy ngắn nuôi dài”, “tích tiểu thành đại”. Bà con bảo nhau không vội bán cây sâm mà để giữ nguồn thu nhập hàng năm từ việc thu, bán hạt giống. Đồng thời trồng thêm sâm dây, sơn tra, ngũ vị tử và một số loại dược liệu khác để có thu nhập, thêm tiền đầu tư trồng sâm Ngọc Linh.

Tết Nguyên đán Giáp Thìn năm nay đã có thêm 562 hộ, chủ yếu là người Xơ Đăng ở huyện Tu Mơ Rông thoát nghèo bền vững, vui Xuân, đón Tết ấm no, đầy đủ hơn. Theo ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, nhờ đánh thức được tiềm năng phát triển cây dược liệu, người Xơ Đăng giờ đã tự tin với việc vươn lên thoát nghèo bền vững và làm giàu chính đáng từ chính đồng đất, núi rừng quê hương.

Vững tin vào hướng đi đã chọn, đến hết năm 2023 huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum đã phát triển được trên 2.300ha sâm Ngọc Linh cùng hơn 1.300ha cây dược liệu khác. Với nhiều hình thức, như tự vay vốn đầu tư trồng sâm Ngọc Linh, tham gia vào các Tổ hợp tác, liên kết với doanh nghiệp… ngày càng có thêm nhiều người Xơ Đăng trồng được loại dược liệu quý này.

Đây cũng là việc làm cụ thể của chính quyền, người dân huyện Tu Mơ Rông trong việc góp phần hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 Kon Tum là vùng dược liệu trọng điểm quốc gia và trung tâm sản xuất dược liệu lớn của cả nước.