Klei hâo hưn hlăm klei bi kƀĭn, thŭn 2024, gưl tal ba čhĭ kphê Việt Nam êbeh 5 êklai USD, lŏ dơ̆ng bi mklă kơhưm jing ala čar mkăp kphê lu hĭn tal dua dlông rŏng lăn, knŏng êdei kơ Brazil. Hlăm anăn, Dak Lak - “Anôk phŭn kphê Việt Nam” mguôp hlăm brô 18% prăl ba čhĭ kơ ala tač êngao; anăn knăl leh anăn hră mơar kơ anôk mkra mjing “Kphê Ƀuôn Ama Thuôt” hing ang mâo leh ti êbeh 100 ala čar leh anăn krĭng lăn ala dlông rŏng lăn.

 Hlue si Vanusia Nogueira, Khua Êpul bruă kphê dlông rŏng lăn, hŏng knhuah gru pla mjing kphê êbeh 100 thŭn leh anăn pral ba yua klei tŭ dưn kdrăp mrâo hlăm bruă mkra mjing, hŏng anôk bruă nah gŭ jăk, bruă anei mâo hnơ̆ng pŏk mlar lu, klei dưi bi hgŭm, klei thâo leh anăn bi hgŭm anôk ba čhĭ… jing klei găl kơ Dak Lak dưi mđĭ kyar mjing kphê Robusta jăk. Khădah snăn čiăng mđĭ kyar bruă kphê kjăp, Dak Lak leh anăn Việt Nam brei mđing hĭn kơ klei tŭ dưn, wăl hdĭp mda, ba yua kdrăp mrâo hlăm bruă mkra mjing. Vanusia Nogueira brei thâo: “Amâo djŏ drei knŏng bi mklă kơ ênoh, anôk ba čhĭ ôh ƀiădah ăt brei drei bi mklă kơ mnơ̆ng dhơ̆ng duh mkra mjing, ênoh kphê yuôm ka bi mklă ôh mnuih ƀuôn sang mâo prăk mnga kyua mnơ̆ng dhơ̆ng duh mkra mjing yuôm đei. Tal dua klei kơ lăn, mâo lu ala čar dôk tuôm hŏng boh klei kƀah lăn pla mjing kphê. Êngao anăn, drei ăt brei bi klă kơ mta hdră mnêč ăt msĕ mơh kdrăp mlih mrâo mbruă čiăng ba klei tŭ dưn jăk hĭn”.

Lê Đình Tư, Khua Anôk pla mjing Aeroco Coffee, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak brei thâo: hlăm dŭm thŭn giăm anei, ti alŭ wăl mâo leh bruă ngă bi hgŭm čiăng mkŏ mjing anôk pla mjing kphê hnơ̆ng jăk, hŏng hdră kñăm mjing mnơ̆ng dhơ̆ng jăk, ngă djăp hnơ̆ng čuăn ba čhĭ kơ ala tač êngao. Ƀiădah bruă dưi ba čhĭ kơ ala tač êngao mâo ênoh yuôm snăn adôk dleh dlan. Lê Đình Tư čang hmăng:

 “Hmei hgŭm hlăm hdră mkra mjing kphê hnơ̆ng jăk mơ̆ng čar, truh ară anei kphê hmei mâo leh ti dŭm anôk ba čhĭ dleh tŭ yap. Ara anei hmei čiăng đru hưn mdah kphê hnơ̆ng jăk Ƀuôn Ama Thuôt lač hjăn leh anăn Việt Nam. Anăn jing sa hlăm dŭm klei phŭn čiăng phung thơ̆ng kơ bruă, phung hđeh kphê, mnăm kphê khăp kơ kphê hnơ̆ng jăk, mơ̆ng anăn drei srăng hưn mdah mnơ̆ng dhơ̆ng jăk mơ̆ng kphê Việt Nam kơ tar rŏng lăn”.

Lač kơ klei hưn mdah anăn knăl kphê, phung bi ala lač, klei jăk siam leh anăn gru kruăk knăl alŭ wăl mâo bruă klam yuôm bhăn anăk. Dak Lak ngă leh, leh anăn dôk gĭr mkŏ mjing rup “Ƀuôn Ama Thuôt anôk truh kphê dlông rŏng lăn”. Ƀiădah grăo alŭ wăl, anôk bruă hlăm anăn dưi hưn kơ kphê pô kơ anôk ba čhĭ ala tač êngao hŏng klei dưi leh anăn klei mâo mdê hjăn pô.

 Vũ Bá Phú, Khua Anôk bruă mtrŭt mjhar bruă mnia blei, Phŭn bruă tuh tia mkra mjing lač, êngao kơ klei knŭk kna đru, dŭm phŭn, dhar bruă kơ klei mtrŭt mjhar hưn mdah anăn knăl ala čar, snăn dŭm alŭ wăl brei čŏng mjing klei jăk siam čiăng mđĭ kơhưm kphê pô:

 “Dŭm alŭ wăl duah klei mdê pô hlăm mnơ̆ng dhơ̆ng kphê. Bruă mjing mnâo jăk siam, hnơ̆ng jăk hjăn leh anăn kruăk knăl êlam hlăm ai tiê phung ba yua srăng jing klei găl čiăng hưn mdah kphê Việt Nam hlăm dlông rŏng lăn”.

 Hlăm klei bi kƀĭn, dŭm anôk bruă, anôk bruă duh mkra, anôk bruă mkra mjing mnia blei ti čar Dak Lak bi siñê leh 18 hră mơar bi hdơr hŏng dŭm êpul bruă dlông rŏng lăn, anôk bruă duh mkra ala tač êngao kơ ba čhĭ kphê mkra mjing êlam. Mbĭt anăn mkŏ mjing hdră mbha mkŏ kphê, mnơ̆ng dhơ̆ng lŏ hma hlăm anôk ba čhĭ China; Bi hgŭm čiăng mkŏ mjing Dak Lak jing krĭng thơ̆ng kơ kphê hơĭt kjăp hlue ngă klei kčah mtrŭn kơ mkra mjing kphê amâo ngă bi luč dliê mơ̆ng Ơ Rôp (EUDR) leh anăn klei čuăn kơ anôk ba čhĭ, mkra mđĭ hdră duh ƀơ̆ng kơ ƀĭng lŏ hma./.