Hŏng mnuih ƀuôn sang Raglai lehanăn K’ho ti să Phan Sơn, čar Lâm Đồng, asăr mdiê hma dưi bi hmô msĕ si “Asăr mah”. Asăr mdiê hma mâo ai hdĭp ktang, mâo êa mil kô̆ lehanăn tơdah tŭk knă, braih srăng blang prŏng, mâo mnâo mmih, bâo mngưi jăk êdi mơ̆ng krĭng čư̆ dliê.

Khua mduôn Mang Ngọc Văn ti Phan Sơn brei thâo, mơ̆ng lu ênuk gưl, truh kơ ară anei gŏ sang kâo ăt pla mdiê hma msĕ si sa bruă djuê ana mơ̆ng đưm. Tinei lu jing pla mdiê hma, mâo lu mta mdiê lehanăn kreh mkŏ mjing knăm ngă yang (yan mdiê mrâo hlăm wưng mlan pŭr hlăm mlan 12 hluê hruê mlan ƀlĕ). Khădah truh kơ ară anei, ênhă pla mdiê hma ti krĭng čư̆ čhiăng Phan Sơn hrŏ lu, ƀiădah mnuih ƀuôn sang ăt ba mơh čiăng kriê pioh kjăp bruă djuê ana mơ̆ng đưm.

Grăp thŭn, mnuih ƀuôn sang amâo lui ôh klei bhiăn mơ̆ng đưm, ăt mkŏ mjing klei huă mnăm yan mdiê mrâo, tơdah amâo krơ̆ng knăm anei srăng luič jih boh tŭ yuôm knhuah gru djuê ana K’ho, Raglai wăt hŏng mjeh mdiê mơh.

 Asăr mdiê hma - “asăr mah” mơ̆ng krĭng čư̆ čhiăng Phan Sơn, hŏng lu mta klei, truh kơ ară anei ênhă pla hrŏ leh, knŏng mâo ƀiă mnuih ƀuôn sang lŏ rah pla mdiê hlăm hma hŏng ênhă ƀiă. Anei ăt jing mta phŭn ngă kơ hnơ̆ng mâo boh mnga lehanăn hnơ̆ng tŭ jăk hrŏ.

 Mang Nhu, Khua Adŭ bruă duh mkra să Phan Sơn, čar Lâm Đồng brei thâo: Să ară anei mâo hlăm brô 20 gŏ sang pla mdiê hma. Hlăm anăn, gŏ sang pla lu mâo mkrah sao, ƀiă mâo 30m2. Nhu brei thâo, ară anei alŭ wăl ăt mtô mblang kơ mnuih ƀuôn sang kơ bruă pla mdiê. Mbĭt anăn, să ba mdah hŏng Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar gĭr krŭ wĭt bruă pla mdiê hma.

Êlâo kơ wưng bi mŭt čar, alŭ wăl ăt bi hgŭm hŏng Knơ̆ng bruă kreh knhâo – kdrăp mrâo, bruă lŏ hma kwar Dhŭng ngă gru hmô lŏ krŭ wĭt bruă pla mdiê hma ti alŭ wăl. Lehanăn alŭ wăl ăt mâo hdră bi tuôm hŏng gŏ sang Nguyễn Văn Chung čiăng hluê ngă gru hmô anei. Gŏ sang jhŏng ngă bruă kñăm krŭ wĭt bruă pla mdiê hma mơ̆ng mnuih Raglai, K’ho.

Thŭn 2024, gŏ sang Nguyễn Văn Chung, ti să Phan Sơn, čar Lâm Đồng mphŭn ba pla mdiê hma hluê hdră doh ti ênhă 2ha lehanăn ba wĭt boh tŭ jăk siam. Hlăm thŭn 2025 anei, ñu pŏk mlar leh ênhă pla giăm 5ha ti krĭng ƀuôn Phan Lâm hđăp (Danao Ghe).

Nguyễn Văn Chung brei thâo, hdĭp ti krĭng lăn anei mơ̆ng êlâo, ñu thâo săng kơ boh tŭ yuôm mơ̆ng mdiê hŏng mnuih ƀuôn sang Raglai, K’Ho. Ngă gru hmô pla mjing doh kñăm krŭ wĭt mjeh mdiê anei, ñu dưi đru 800 kg mjeh mdiê lehanăn 4 ton hbâo pruê.

Bruă anei bi êdah klei gĭr mơ̆ng alŭ wăl kyua anăn kâo ăt gĭr mơh. Mjeh mdiê hma mơ̆ng êlâo mŭt leh hlăm hƀuê ênuk, amâo dưi lui ôh. Mmông rah pla ăt mâo Knơ̆ng bruă Kreh knhâo kdrăp mrâo bruă lŏ hma kwar Dhŭng đru lehanăn bruă knŭk kna alŭ wăl ăt mjing klei găl čiăng mđĭ lar mjeh mdiê anei.

 Hluê si klei jing, mjeh mdiê anei mâo wưng đĭ jing hlăm 6 mlan, ƀiădah leh krŭ wĭt lehanăn ba yua kdrăp kreh knhâo – mrâo mrang, wưng đĭ jing dưi bi hrŏ giăm 2 mlan lehanăn mâo boh mnga lu hĭn.

Đào Minh Sô, Khua klei hriăm Ruah mjeh lehanăn mjut mjing mjeh mnơ̆ng pla, Knơ̆ng bruă kreh knhâo kdrăp mrâo hdră lŏ hma kwar Dhŭng brei thâo, thŭn 2022, mơ̆ng dŭm asăr mjeh mdiê maoa phung khua mduôn ti să Phan Sơn mkăp, ñu mbĭt hŏng ƀĭng mă bruă hgŭm kngan nao pla mdiê ti krĭng ƀuôn Phan Lâm hđăp (Danao Ghe) lehanăn truh kơ ară anei ngă leh hdră anei.

 Amâo djŏ knŏng pla mjing hluê hdră doh, kâo lŏ rah pla hluê hdră juăt mưng aguah tlam, anăn jing bi hrŏ tuič hnơ̆ng klei ba yua hbâo vô cơ lehanăn êa drao răng mgang mnơ̆ng pla mjing. Leh anăn kaoa ksiêm dlăng, hlăm yan thŭn anei srăng mâo giăm 4 ton/ha. Anei ăt sa boh tŭ dưn yuôm bhăn hŏng sa mta mjeh mdiê ti krĭng pô mtam.

Hưn mdah klei êdei anăp mơ̆ng asăr mdiê anei, Nguyễn Văn Chung brei thâo, ñu srăng lŏ mtrŭt mjhar mnuih ƀuôn sang ba pla mjeh mdiê anei hluê gru hmô doh, mơ̆ng anăn mkŏ mkra anăn knăl jăk mơ̆ng alŭ wăl, amâo djŏ knŏng mkăp kơ mnuih ƀuôn sang ƀiădah lŏ mkăp kơ phung tuê hiu čhưn ênguê ti ktuê Elan dơ̆ng prŏng 28B mkŏ êa ksĭ Mũi Né hŏng ƀuôn prŏng mnga Đà Lạt dơ̆ng ngă leh.

Leh kơnei, asăr mdiê – asăr mah, ti krĭng čư̆ čhiăng Phan Sơn srăng kpưn đĭ kbưi hĭn mơ̆ng ƀuôn Sang K’Ho, Raglai hlăm wưng têt akŏ yan adiê mrâo mơ̆ng  djuê ana K’Ho, Raglai, Hluê jơ̆ng phung tuê hiu čhưn ênguê truh ti djăp krĭng kwar ala čar./.