Myưng m’ang jing sa čô kahan Awa Hồ, kahan hđăp Mung (djuê ana Bahnar), 80 thŭn, ti ƀuôn M’rah, să K’Dang, kdriêk Đak Đoa, čar Gia Lai mâo nanao klei thâo bi hmô hlăm bruă duh ƀơ̆ng, mtrŭt mjhar mnuih ƀuôn sang msir klei ư̆ êpa bi hrŏ klei ƀun knap, mkŏ mjing klei hdĭp mrâo. Hŏng êbeh 2ha kphê leh mboh, 3 sào lŏ, rông 5 drei êmô, lehanăn dŭm pluh drei ŭn mnŭ... Grăp thŭn ñu mâo ba wĭt êbeh 400 êklăk prăk. Kahan hđăp Mung, lač:
“Kâo jing kahan hđăp, sa čô kahan awa Hồ nao mblah roh plah ala, sua wĭt klei êngiê kơ lăn čar. Hlăk ênuk bi blah, hmei kmlăn ai tiê hlăm klei bi blah, săn asei mlei čiăng sua wĭt klei êngiê kơ lăn čar, êpul kahan hđăp hmei mđrăm mbĭt hŏng khua ƀuôn, khua mduôn mtô mtă kơ anak čô, păn kjăp knhuah cách mạng, ktưn hlăm klei duh ƀơ̆ng. Kyuanăn, ară anei klei hdĭp mda đĭ hĭn leh, mâo mnơ̆ng pioh, mnơ̆ng yua, tloh blei êdeh êdâo... Klei hdĭp đĭ kyar”.
Êpul hgŭm kahan hđăp să Kdang, kdriêk Đak Đoa, čar Gia Lai ară anei mâo leh êbeh 190 čô ƀĭng hgŭm, hlăm anăn mâo 54 čô ƀĭng hgŭm jing mnuih djuê ana Bahnar. Sa hlăm dŭm bruă kdloh ƀrŏng êdi mơ̆ng êpul hgŭm mâo ngă anăn jing bi đru hdơ̆ng găp mđĭ kyar klei hdĭp mda, msir klei ư̆ êpa bi hrŏ klei ƀun knap. Hŏng lu hdră mă bruă jăk, hlăm klei thâo mĭn, Êpul hgŭm mâo mkŏ mjingkeh pioh bi đru hdơ̆ng găpmđĭ kyar bruă duh ƀơ̆ng, bi hriăm hdră pla mjing lehanăn rông mnơ̆ng bi đru phung ƀĭng hguĭm dôk hlăm klei dleh dlan... Jing leh sa hlăm 7 êpul hgŭm kahan hđăp kdriêk Đak Đoa amâo lŏ mâo ôh mnuih dôk hlăm klei dleh dlan. Jíp jing sa hlăm dŭm ƀĭng hgŭm kahan hđăp kdlưn hĭn hlăm să K’dang mâo nanao klei myưng m’ang kơ klei thâo bi mguôp, lehanăn mâo ai tiê čŏng kpưn đĭ mơ̆ng grăp čô ƀĭng hgŭm, kpưn đĭ hlăm klei hdĭp.
“Hŏng êpul kahan hđăp hmei, grăp čô ƀĭng hgŭm dôk hlăm klei dleh dlan mâo nanao klei thâo bi đru hdơ̆ng găp. Leh mâo keh bi đru brei bi čan pioh blei hbâo pruê, blei êa pui pioh krih kphê, mđĭ kyar bruă knuă. Kyuanăn phung ƀơ̆ng hgŭm ară anei amâo lŏ dôk hlăm klei dleh dlan ôh. Klei hdĭp hơĭt leh, anak čô mâo nao hriăm hră mơar djăp ênŭm...”
Klei bi blah leh đuĕ kbưi, phung lĭng kahan awa Hô mphŭn dô wĭt leh hŏng ƀuôn sang hlăm asei mlei lu anôk êka, ƀiădah knhuah jăk siam ăt amâo mâo mlih ôh. Kahan êka êkeh Krung Dăm Veo, ƀĭng hgŭm kahan hđăp wăl krah Đak Đoa jing leh klei bi hmô. Khădah thŭn leh khua, ai awătm anôk êka hđăp lŏ bluh ruă, êbat hiu dleh dlan, ƀiădah knhuah lĭng kahan awa Hô ăt thâo bi hmô. Êbeh 80 thŭn leh, lehanăn 60 thŭn Đảng, Krung Dăm Veo msĕ si ana knia hđăp mơ̆ng mnuih Bahnar ti wăl krah Đắk Đoa. Jing mnuih mâo k’hưm, ñu mâo nanao klei thâo mđing uêñ kơ klei hdĭp mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn , lehanăn mâo nanao klei mĭn jăk hlăm bruă mkŏ mjing bruă sang čư̆ êa, mđĭ kyar đảng ti alŭ wăl.
“Kâo jing kahan hđăp, jing đảng viên snăn brei thâo bi hmô jăk, lŏ dơ̆ng klam bruă kiă kriê êpul phung khua thŭn, êpul hgŭm kahan hđăp, mtrŭt mjhar mnuih ƀuôn sang mđĭ kyar klei hdĭp, pla mjing djam mtam, pla kphê, rông mnơ̆ng... Mđĭ ai anak čô nao mŭt kahan bi djăp ênŭm. Lăm lui jih klei bhiăn amâo mâo lŏ djŏ, mkŏ mjing klei hdĭp mrâo, thâo bi mguôp, amâo mâo ngă ôh klei soh čhuai.”
Păn kjăp klei awa Hồ “bi hriăm mbŏ knhuah cách mạng kơ gưl êdei jing bruă yuôm bhăn lehanăn năng ngă”, dŭm thŭn êgao, bruă mjuăt bi hriăm hƀuê ênuk cách mạng kơ hđeh gưl mrâo mâo leh êpul hgŭm kahan hđăp kdriêk Đắk Đoa, čar Gia Lai yap jing bruă kđi čar yuôm bhăn. Dữn (djuê ana Bahnar) - K’iăng khua êpul hgŭm bruaư êdam êra Việt Nam kdriêk Đak Đoa, čar Gia Lai, brei thâo: Hŏng klei čang hmăng kơ hđeh gưl mrâo ară anei, lŏ dơ̆ng čuê lehanăn mđĭ bi lar dŭm boh tŭ dưn mơ̆ng cách mạng mơ̆ng aê ama pô nao êlâo, knuă druh, ƀĭng hgŭm kahan hđăp kdriêk Đắk Đoa jih ai tie ebi mlkih hdră êlan hâo hưn, mtô bi hriăm. Mơ̆ng anăn lŏ bi kơrŭ ai tiê thâo khăp kơ lăn čar, myưng m’ang kơ djuê ana pô, lehanăn mâo bruă klam mơ̆ng grăp čô, hlăk ai hđeh êlăk hriăm mjuăt, mă bruă knuă rŭ mdơ̆ng lehanăn răng mgang lăn čar.
“Phung êdam êra hmei ƀuh ƀĭưng kahan hđăp mâo leh lu klei thâo bi hmô jăk, jing leh klei mjuăt bi hriăm knhuah cách mạng kơ hđeh gưl mrâo, mtô bi hriăm hmei gĭr hlăm klei hriăm mjuăt, mă bruă knuă. Hmei hđeh gưl mrâo ƀuăn srăng gĭr hriăm mjuăt , mă bruă knuă mkŏ mjing klei hdĭp trei mđao, jăk yâo, bi năng hŏng ai tiê, klei săn leh asei mlei mơ̆ng gư aê ama pô nao êlâo”.
Tui si êpul hgŭm kahan hđăp kdriêk Đak Đoa, kluôm kdriêk mâo leh 17 êpul hgŭm hlăm să lehanăn wăl krah hŏng êbeh 2 êbâo čô ƀĭng hgŭm, hlăm anăn êbeh 86% čô ƀĭng hgŭm ngă lŏ hma. Sa ai hŏng bruă bi ktưn, “Kahan hđăp mâo klei thâo bi hmô” dŭm gưl ƀĭng hgŭm mơ̆ng kdriêk truh kơ nah gŭ hŏng klei pral kdal, mbruă hlăm klei hlue ngă. Dŭm êpul hgŭm mâo sơăi mnuih dôk hlăm êpul kahan hđăp thâo duh ƀơ̆ng” gưl kdriêk.
Hdră bi hmô mkŏ mjing keh klei bi đru hdơ̆ng găp bi hrŏ klei dleh dlan, duah bơ̆ng lŏ mâo klei bi lar. Kyuanăn, kluôm kdriêk 7 mâo leh êpul hgŭm amâo lŏ mâo ôh ƀĭng hgŭm dôk hlăm klei dleh dlan. Klei hdĭp ƀĭng hgŭm mâo klei mđĭ kyar nanao. Hlăm dŭm thŭn êgao, ƀĭng hgŭm kahan hđăp kdriêk Đắk Đoa mâo myơr leh 11 êbâo m2 lăn, đru mguôp giăm 1,2 êklai prăk lehanăn dŭm pluh êbâo hrue ai mă bruă đru mkra êlan hlăm krĭng ƀuôn sang, hwai mdoh mnuôr mbông êa, đru yuôm bhăn hlăm bruă mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo./.
Viết bình luận