Ông Nguyễn Đức Lành, Phó Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Lào Cai, cho biết: “Vấn đề giải quyết việc làm cho các lao động thất nghiệp đang là bài toán khó đối với các cấp chính quyền trong tỉnh, nhất là bố trí việc làm phù hợp với ngành nghề đào tạo. 6 nghìn sinh viên tốt nghiệp không xin được việc làm tại Lào Cai hiện nay, ngoài nguyên nhân định hướng, lựa chọn ngành học thiếu phù hợp với thực tế của bản thân cũng như gia đình người học thì vai trò tuyên truyền, thông tin về lao động, việc làm trên toàn tỉnh cũng chưa được phát huy thỏa đáng; thêm vào đó, thị trường lao động cả trong và ngoài nhà nước tại Lào Cai đang ngày càng đòi hỏi khắt khe hơn đối với lao động”.

Gắng học hành để đi học đại học?

Ông Lành nhấn mạnh, đất nước đang trong thời kỳ hội nhập, thị trường lao động cũng sẽ chọn lọc và đào thải một cách tự nhiên, chúng ta sẽ phải chấp nhận thực tế rằng không phải cứ tốt nghiệp là có thể xin được việc làm đúng với ngành học, người lao động thậm chí luôn phải học tập và thay đổi mình vì vị trí việc làm cũng biến động theo  thị hiếu của thị trường lao động. Để đảm bảo cân đối, hài hòa giữa nhu cầu sử dụng lao động và cơ cấu ngành nghề để tránh lãng phí thì trách nhiệm của cơ quan nhà nước và bản thân người lao động cũng có một phần. Nhưng quan điểm theo Luật Lao động thì có thể làm bất cứ việc gì có thu nhập mà không bị pháp luật cấm, một người phải học nhiều nghề thì mới có cơ hội để tham gia thị trường lao động, để chọn được nghề phù hợp hơn, ổn định hơn, có thu nhập cao hơn.

Ngoài số cử nhân, kỹ sư thất nghiệp, năm 2015 Lai Châu đã đạo tạo nghề cho trên 5.100 người, nhưng cũng chỉ có 110 người có việc làm mới sau khi hoàn thành khóa học. Nguyên nhân là do địa phương mới có hơn 1.000 doanh nghiệp, nhưng chủ yếu là quy mô vừa và nhỏ, nên giải quyết việc làm cho lao động phổ thông ít, chứ chưa nói đến lao động có trình độ đại học và cao đẳng. Về vấn đề này, ông Nùng Văn Nim, Phó giám đốc Sở Lao động - Thương binh và xã hội Lai Châu, cho rằng: Đối với những sinh viên đã ra trường đang thất nghiệp, giải pháp trước mắt là nên đi học nghề để kiếm việc làm phù hợp với kinh tế nông nghiệp ở địa phương hoặc đi xuất khẩu lao động. Chỉ có làm như vậy, thì các em mới mong gia đình trả được hết nợ.

Người mẹ này vay tiền cho con học

Trao đổi vấn đề này với Ban chỉ đạo Tây Bắc, Bà Hoàng Thị Hạnh, Phó Ban chỉ đạo Tây Bắc, cho biết: Vùng Tây Bắc, số học sinh học cao đẳng, đại học theo con số thống kê chưa đầy đủ là trên 50 nghìn người. Điều đặc biệt là số sinh viên ra trường chưa bố trí được việc làm phần nhiều là dân tộc thiểu số. Số lượng không bố trí được việc làm cũng có nhiều  nguyên nhân, trong đó, có thể là do quy hoạch chiến lược về công tác cán bộ, công chức viên chức chưa sát của các địa phương.

Thứ 2, là chất lượng sinh viên trong hệ cử tuyển. Ban Chỉ đạo Tây Bắc và các tỉnh trong vùng rất nhiều trăn trở về việc này. Vì vậy, trong nhiệm kỳ này đang cố gắng đưa chiến lược đào tạo nguồn lao động của mình sát với thực tế, lợi thế của địa phương, chẳng hạn như đâu là nông nghiệp, đâu là thủy sản, đâu là nơi mở được nhiều doanh  nghiệp, tổ sản xuất vừa và nhỏ để thu hút lực lượng qua đào tạo này. Đi sâu vào đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với từng giai đoạn khác nhau. Nâng cao chất lượng đào tạo của các cơ sở dạy nghề hướng nghiệp. Như vậy, đào tạo sẽ phù hợp hơn, đưa được nhiều lao động qua đào tạo vào hoạt động hơn.

Nhiều cử nhân tìm việc làm mới từ việc khôi phục nghề truyền thống

“Trong tất cả các hội nghị 6 tháng đầu năm hoặc tổng kết năm thì Trưởng Ban chỉ đạo Tây Bắc cũng đã quán triệt cùng các tỉnh tích cực làm một số việc nhằm đem lại các giải pháp để từ việc đào tạo đến sử dụng nguồn hợp lý. Cụ thể là: Các trường học phải định hướng nghề nghiệp ngay khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường. Sau khi tốt nghiệp, việc phân luồng hết sức quan trọng, em nào có thể vào đại học, em nào có thể học cao đẳng, trung cấp để phù hợp với địa phương của mình. Thứ hai nữa tuyên truyền trong nhân dân để nhận định được vấn đề học tập không phải là làm cán bộ, lãnh đạo hay làm những công việc chung chung, mà định hướng rõ cho học sinh biết mình làm gì để có giá trị, làm ra sản phẩm cho xã hội” - bà Hoàng Thị Hạnh nói.

Việc định hướng nghề nghiệp cho các em ngay khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường là việc cần và nên làm hiện nay để phần nào tháo nút thắt cho tình trạng thất nghiệp trên vùng cao Tây Bắc; phải tuyên truyền cho người dân hiểu được không nhất thiết phải đi học đại học, cao đẳng mà cốt lõi là mình làm gì để làm ra sản phẩm cho xã hội. Và một điều không thể thiếu là mỗi địa phương, trong phân luồng hướng nghiệp, phải tổ chức các hoạt động ngay trên địa phương để các em nhận thấy khả năng của mình. Có như vậy, bài toán về giải quyết thất nghiệp cho vùng cao mới có lời giải và ước mơ vượt núi tìm một cuộc sống tốt đẹp, bớt nghèo khó hơn mới thành hiện thực.

Nhóm phóng viên/VOV-Tây Bắc