Vườn cà phê gần 1,5 ha của gia đình ông Hồ Văn Nia, ở thôn A Hưa, xã Nhâm, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, trồng từ năm 2000, theo hình thức nhận khoán chăm sóc cho Nông trường cà phê A Lưới và hưởng lợi sau khi thu hoạch. Trước đây, cây cà phê mang lại nguồn thu đáng kể. Từ năm 2012 đến nay, vườn cà phê này bỏ hoang do rớt giá.

Ông Hồ Văn Nia cho biết: Từ khi Nông trường cà phê A Lưới thành lập, gia đình ông đã góp đất cùng sản xuất. Đến khi Nông trường giải thể, do quá trình thanh lý kéo dài, đất đai lại bỏ hoang, bà con tranh thủ trồng các loại cây ngắn ngày như sắn, đậu lạc.. để đắp đổi qua ngày.

Nhiều người ở xã Nhâm ngậm ngùi chặt cà phê để trồng sắn. Ảnh: SGGP

Xã Nhâm có diện tích cà phê lớn nhất huyện A Lưới, với gần 400 ha, trong đó hơn 200 ha cà phê của Nông trường A Lưới giao cho người dân chăm sóc và hưởng lợi. Từ khi Nông trường cà phê bị phá sản, người dân chặt phá hoặc bỏ hoang đất. Ông Phạm Minh Cải, Chủ tịch UBND xã Nhâm, cho biết: toàn xã có hơn 500 hộ dân, phần lớn là đồng bào dân tộc Tà Ôi, trước đây 70%  hộ dân tham gia trồng cà phê. Từ ngày Công ty Vinacafe Quảng Trị phá sản, Nông trường A Lưới giải thể, người dân nơi đây rơi vào cảnh khó khăn:

"Một số hộ thì cưa đốn cà phê rồi trồng lúa, có chỗ thì người ta chặt trồng sắn, vì hiện nay sắn giá cao, bà con thấy chỗ nào có lời thì làm chỗ đó. Vận động bà con chỗ nào cà phê còn tươi tốt thì tiếp tục đầu tư và chăm sóc, chỗ nào quá xấu mà không cho trái thì thôi".

A Lưới có 750 ha cà phê, trong đó 340 ha cà phê của Nông trường A Lưới, thuộc Công ty Vina café Quảng Trị. Do kinh doanh thua lỗ kéo dài và Công ty Vina cafe Quảng Trị phá sản, cuối năm 2010, Tổng Công ty cà phê Việt Nam chỉ đạo Công ty TNHH MTV Vina cafe Quảng Trị ngừng đầu tư  diện tích cà phê tại Nông trường A Lưới.

Sau khi Công ty Vinacafe Quảng Trị tuyên bố phá sản, Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Trị đã có quyết định thành lập tổ quản lý, thanh lý vụ phá sản của Công ty này. Mức định giá của cơ quan chức năng đưa ra đối với 340 hec ta cà phê ở Nông trường A Lưới là 35 tỷ đồng, Nhà máy chế biến cà phê đầu tư tại xã Nhâm là 4,7 tỷ đồng. Toàn bộ diện tích đất do dân ở các xã Nhâm, Hồng Thái, Hồng Bắc... góp vào trồng cà phê trước đó đều bị “kê biên” chờ thanh lý.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện A Lưới, cho biết, đến nay hàng trăm héc-ta đất cà phê vẫn chưa thể thanh lý: "Huyện kiến nghị với các cấp, đặc biệt là kiến nghị với tỉnh trả lại đất cho dân để mà sản xuất, bởi vì hiện nay dân đang thiếu đất sản xuất. Trong lúc chờ giải quyết thì huyện cũng tạo điều kiện cho dân sản xuất các loại cây ngắn ngày trên đất bị ảnh hưởng dự án cà phê".

UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đang giao cho Sở Tài nguyên Môi trường đo đạc lại diện tích đất trồng cà phê mà người dân tham gia dự án để chấm dứt hợp đồng cho doanh nghiệp thuê đất. Nếu phần nào là đất của người dân thì sẽ trả lại cho dân.

Người dân mong chờ chính quyền tỉnh Thừa Thiên - Huế sớm giải quyết dứt điểm Dự án cây cà phê ở huyện miền núi A Lưới, góp phần ổn định cuộc sống cho bà con nơi đây./.

Lê Hiếu/VOV-Miền Trung