Pra yang Lạc Giao-anih gru kơđŏm pioh Yuăn rai pơ Ƀuôn Ma Thuột, Dak Lak
Thứ hai, 06:12, 29/04/2024 VOV Tây Nguyên/Nay Jek pơblang VOV Tây Nguyên/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Dưi man pơdong mơ̆ng thun 1928 ƀơi plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak, anih anom gru phun mơ̆ng dêh čar djă pioh Pra yang Lạc Giao kah hăng atông rơnưh pioh ngă yang djă kơđŏm kru blung a gru grua djuai ania Yuăn đĭ rai akŏ pơjing bruă mă bơwih ƀong huă hơdip mơda ƀơi Ƀuôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak. Pơ anai mơ̆n anih pơphun lu bruă mă, jơnum hơdor pioh bruă yôm ngă lơphet kơ tơring čar Dak Lak mơ̆ng thun 1930-1945, anih arăng pôr pơthâo Jơnum min yua tơhan git gai wai lăng plơi prong hlăk anun Thị xã Ƀuôn Ma Thuột lơ 18/3/1975.

Hơdôm hrơi ngă lơhet, Anih anom gru grua dêh čar pra yang Lạc Giao, ƀơi plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak ĭk ăk mơnuih ƀôn sang mut tơbiă čuă lăng. Djop pô hăng pran jua pơpŭ sit nik nao čuh ñang, tŭi apui diăn dưm ƀơi tơrưng ngă yang, pơyơr kơ bơngăt jua ơi yă đưm akŏ pơdong rai anih anai, ơi Đỗ Văn Vệ, Mơnuih arăng jao ngă yăng ƀơi anom gru grua pra yang Lạc Giao lăi pơthâo, hrŏm hăng pơpŭ hơdor glăi ƀing pơtao lŏn ia rơnuk pơtao Hùng đưm đă, amăng pra yang anai dŏ ngă yang hơdor kơ ƀing hơmâo tuh rơyuh pran jua kơ bruă čar đưm đă kah hăng Đào Duy Từ hăng ơi Phan Hộ, mơnuih hơmâo tuh pran jua akŏ pơdong pra yang Lạc Giao. Mơnuih ƀôn sang pơ anai lăi:

“Pra yang anai dơ̆ng mơ̆ng ơi Phan Hộ rai akŏ pơdong plơi pla. Laih anun abih bang ană plơi rai pơ anai iâu lăi kiăng hiam drơi jăn, bơwih ƀong huă ba glăi boh tŭ yua, mă bruă hruaih djop tơlơi. Rim thun ƀơi pra yang pơphun 4 wơ̆t ngă yang, kah hăng ngă yang bơyan phang, bơyan hlim, ngă yang haư pơsat ơi bung yă bai laih anun ngă yang hơdor glăi ƀing tơhan djai pơsăn drơi jăn kơ lŏn lơ̆m trun rai pơ Dơnung. Kâo mơ̆ng anet mut tơbiă nao rai hăng pra yang akŏ plơi anai mơ̆ng anet truh ră anai. Ayong kâo hai tom ngă pô iâu lăi pơ ala brơi pra yang akŏ plơi anai, kâo ăt pô kiăo tui ngă yang pơ ala brơi kơ pra yang akŏ plơi truh ră anai giăm 20 thun laih”.

Tui hăng lu hră pơar gru phun čih glăi, lơ̆m hơdôm thun 1920, ơi Phan Hộ hăng ƀing adơi ayong ñu rai mơ̆ng plơi Đại Cát, să Ninh Phương, tơring glông Ninh Hòa, tơring čar Khánh Hòa, hơmâo đĭ rai pơ kual lŏn glai klô Ƀan Mê Thuôt, jing plơi prong Ƀuôn Ma Thuột ră anai, ngă bruă sĭ mơdrô, akŏ pơdong plơi laih anun man pơdong pra yang akŏ plơi Lạc Giao. Hnang blung, pra yang pơdong hăng bơbung hlang, pơnang jăng ale djrao, truh thun 1932 man pơdong hăng ƀrik, ngă bơbung ƀrik ia mriah dưi hơmâo ơi pơtao Bảo Đại jao kơ ơi Đào Duy Từ đĭ rai ngă khua pơ ala kơ lŏn ia yua pơtao wai lăng ngă pô git gai pơ kual lŏn anai. Amăng rơnuk hơkrŭ blan čơpăn thun 1945, pra yang Lạc Giao jing anih jơnum hăng akŏ pơjing khul ngă bruă Jơnum min tơhan hơkrŭ jăng jai ƀơi plơi prong Ƀuôn Ma Thuột. Biă mă ñu, lơ 18/3/1975, pơ anai pơphun jơnum pôr pơthâo Jơnum min yua ling tơhan git gai, wai lăng plơi prong Ƀuôn Ma Thuột yua Đại tá ơi Y Blŏk Êban pô ngă khua jơnum min. Thun 1990, pra yang akŏ plơi Lạc Giao dưi čih anăn dăp rơnoh gru grua dêh čar laih anun brơi ming pơkra glăi, pơhiam tui djơ̆ hơbô̆ man pơdong blung a.

Ơi Nguyễn Văn Bảy, Kơ-iăng Khua wai lăng bruă mă gru grua đưm pra yang akŏ plơi Lạc Giao, mơnuih dŏ jĕ giăm mă bruă pơ anai giăm ¼ rơnuk thun brơi thâo, mah rơnuk blah ngă ayăt pơnah djơ̆ hăng phao kơtuang samơ̆ pra yang akŏ plơi anai dưi hơmâo ană plơi pla pơgang pioh mơ̆n, ming pơkra pơhrêp glăi na nao, dŏ hnong kjăp ngă djă pioh kru nam kơđŏm pioh anŏ pơƀuh ƀô̆ mơta mơ̆ng mơ̆ng djuai ania pơ kual ter hang ia rơsĭ đĭ rai pơ kual Dap Kơdư akŏ pơdong bruă mă bơwih ƀong huă.

“Rơngiao kơ bruă rai pơ anai čuh ñang tŭi apui diăn iâu lăi bơngăt atâo lĕ bruă glăm ba lăi pơthâo kơ djop mơnuih thâo phun akha mơ̆ng pra yang anai. Yua kơ 5 boh tơring čar kual Dap Kơdư, boh nik ñu kơnong Ƀuôn Ma Thuột đôc hơmâo hĭ pra yang akŏ plơi yua kơ mơnuih ƀôn sang mơ̆ng kual ia rơsĭ đĭ rai akŏ pơdong. Anai lĕ sa tơlơi lăp  djă pioh pơpŭ bơni kơ ta khom tong ten na nao. Rơngiao kơ bruă wai lăng pra yang akŏ plơi ta ăt khom lăi pơthâo phun tơdŭ hơmâo pra yang pioh kơ ană plơi pla rai pơ anao ngă yang, iâu lăi thơ gơñu thâo hluh rơđah laih anun ta pôr pơthâo tơlơi anun kơ ană tơčô gơñu rơnuk tơdơi adih”.

Anih anom gru grua phun dêh čar pra yang Lạc Giao pơdong hơđŏm ƀơi akiăng jơlan čơlah pă Phan Bội Châu hăng jơlan Điện Biên Phủ, plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak. Tui hăng ơi Lại Đức Đại, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Gru grua Boh thâo, Pơrơguăt drơi jăn tơring čar Dak Lak, pra yang anai, yua kơ anom bruă djă pioh gru grua tơring čar pô wai lăng, ngă anih mut rai jơnum gah bruă gru grua hiam, gru grua phun iâu lăi bơngăt jua hăng jing anih mut lăng yôm biă mă pơtô hrăm kơ phun gru đưm tơring čar.

“Dơ̆ng mơ̆ng boh yôm djă pioh gru phun prong prin hăng boh yôm kơ gru grua hiam tui anun, pra yang Lạc Giao jing anih lu mơnuih weh čuă jơmư, trư găn hăng pơtô lăi kơ gru grua đưm pioh kơ rơnuk čơđai muai ră anai, ăt kah hăng sa amăng hơdôm anih anom pơhưč ƀing tuai sit hyu ngui amăng plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, ăt weh nao čuă pra yang Lạc Giao kah hăng sa anih hyu ĕp lăng kiăng thâo kơ gru grua phun laih anun gru grua hiam mơ̆ng djuai ania Việt, Yuăn ƀơi kual Dap Kơdư”.

Găn rơgao giăm 100 thun dŏ ƀơi kual lŏn Dap Kơdư, pra yang akŏ plơi Lạc Giao hơmâo čih pioh lu gru kơđŏm lăi nao kơ gru grua phun lơ̆m pơđĭ kyar mơ̆ng tơring čar Dak Lak, jing anih phun yôm amăng bruă mă ba tuai ĕp lăng lăi pơthâo gru grua hiam laih anun pơtô pơhrăm glăi gru grua đưm kơ mơnuih ƀôn sang ƀơi tơring čar, biă mă ñu ƀing hlăk ai tơdăm dra, čơđai muai rơnuk tơdơi adih.

 

        

VOV Tây Nguyên/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC