Tơn jơh kàl tơnhào kơphe geh tơnhào uă mờ giă gơguh ngan bơh lài tus tŭ do, làng bol kis tàm thôn Đức An, xã tiah nhàr lơgar Thuận An, kơnhoàl Dăk Mil, càr Dăk Nông chờ hờp bơka hìu đam mờ gùng lòt tàm ƀòn nàng rơcang wă rò nam pa. Tềng bàr gah gùng lòt tàm ƀòn, sơlơ àng gơcrà ồs đèng bal mờ bơkào ai tơngŏ bơta pràn kis.

Bàr đah tê gam at jơtrơi dờng koh ntê chi tềng đăp hìu, ồng Nông Minh Thước pà git, mờ broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa, hìu nhă lơi tàm thôn Đức An kung geh kơnòl bal lơm. Broă lơh sa bơh làng bol tàm thôn neh tơl ngui tơl sa den tàng tŭ do làng bol tơl pràn nàng drơng tàm broă bơka niam ƀòn lơgar. Bal mờ bơta niam bơh phan bơna ƀòn lơgar pa geh lơh niam, ồng Thước gam tơngŏ geh bơta niam nùs nhơm ală hìu nhă ƀòn lơgar, bơh gơnoar atbồ bal mờ làng bol. “Añ kis tàm do neh rơlao 30 nam, ngai añ rê kis tàm do ƀòn lơgar gam wah rơwời ngan, gùng lòt là gùng ù, tŭ do neh geh dă mờ bê tông jơh, đơs ngan ƀòn lơgar neh tam gơl uă ngan. Ală kấp gơnoar atbồ mblàng yal tus làng bol den làng bol dờp bal, ală bơta geh kwang bàng bơto sồr den làng bol lơh jăt. Tŭ do ƀòn lơgar bơtàu tơnguh bè do là chờ hờp ngan”.

Ồng Tôn Quốc Trưởng, atbồ thôn Đức An pà git, thôn geh rơlao 400 hìu làng bol, bơh nam 2022 neh ờ geh hìu rơƀah tai. Bă ù ơnàng rơlao 560 lồ tam kơphe, sầu riêng, tiêu cèng geh priă kơl jăp; ală broă tơrlòng lơh pơgồp bal lơh sa, lơh gơs phan, tăc phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre geh lơh, uă hìu tơl ngui tơl sa mờ pas gơs. Bal mờ broă lơh ngan bơtàu tơnguh lơh sa hìu nhă, làng bol kung dùl nùs, dùl pràn nàng bơ̆t bơtàu ală broă lơh, ală gah broă geh ai ƀòn lơgar dê. Ală gơl gùng làng bol tă ngai lơh, tă priă lơh ờ mìng lơh kơl jăp mờ gam lơh tơlir, kloh niam. Jăt ồng Tôn Quốc Trưởng đơs, thôn neh lơh geh ală jơnau kờñ ƀòn lơgar pa lam lài mờ làng bol gam pơn jăt tai lơh ngan nàng gơs dùl tiah ƀòn lơgar pa ngăc ngar, lơh pa: “Làng bol neh tus bal ală broă lơh, tă ngai lơh, tă priă nàng lơh ală gơl gùng, bơh tŭ hơ̆ kung ai geh bơta niam ƀòn lơgar lam lài thôn Đức An dê là àng, tơlir, kloh, niam mờ wèt tus là thôn ngăc ngar”.

Jăt ồng Lê Xuân Lý, Phó Củ tịc Anih duh broă Làng bol xã Thuận An đơs, nam 2011, xã lơh jăt broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa mờ khà broă ai lơh geh ờ uă ngan, den tàng tìp uă ngan kal ke. Mơya kơnờm mờ broă bơcri priă lơh di là phan bơna, tàm hơ̆ uă ngan là bè gùng lòt, den tàng bơta pràn lơh sa geh brồ guh mhar. Bal mờ hơ̆ là broă tus bal dùl nùs, dùl tồr bơh làng bol dê den tàng geh dong kờl ală jơnau kờñ ƀòn lơgar pa gờñ lơh gơs mờ xã gam ai geh ală jơnau kờñ uă rơlao tàm tơngai tus. “Nam 2018, xã Thuận An neh lơh gơs ƀòn lơgar pa, bơh broă lơh ngan den tus lồi nam 2023 xã neh lơh gơs ƀòn lơgar pa tơnguh uă. Bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa mìng geh bơta tờm sơn đờm lài ngan ờ gŏ di geh tơn jơh. Xã Thuận An gam lơh ngan tàm nam 2025 gơguh ƀòn lơgar pa lam lài”.

Là tiah lơh sa suơn sre geh bơta niam uă càr Dăk Nông dê, kơnhoàl tiah nhàr lơgar Dăk Mil sùm ai jơnau kờñ ƀòn lơgar pa kơ̆ kơl jăp, rài kis làng bol mùl màl gơguh uă, pal brồ guh mờ bơta pràn is, ờ kơ̆p gơn tàm bơta pràn bơcri priă bơh Dà lơgar dê. Ai làng bol lơh tờm, là cau tờm, broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa tàm kơnhoàl Dăk Mil sùm ai pal hòi jà geh bơta pràn bơh làng bol, geh nùs nhơm ring bal bơh làng bol dê. Ală rơndăp broă lơh, ală broă lơh geh lơh loh làng, jăt gùng dà broă lơh “làng bol git, làng bol cri bơyai, làng bol lơh, làng bol sền”, gam ală kấp ủy đảng, gơnoar atbồ sùm lơh broă bal mờ làng bol bal mờ mpồl lơh sa kă bro.

Ồng Nguyễn Văn Tuấn, Atbồ cơl dŭ Lơh sa suơn sre mờ Bơtàu tơnguh ƀòn lơgar kơnhoàl Dăk Mil pà git, tus tŭ do, jơh 9 xã tàm kơnhoàl neh lơh geh khà ƀòn lơgar pa, tàm hơ̆ geh 3 xã geh khà ƀòn lơgar pa tơnguh uă. Jơnau kờñ tus nam 2025 gơs kơnhoàl ƀòn lơgar pa bơh kơnhoàl tiah nhàr lơgar Dăk Mil dê neh geh lơh gơs, mìng gam kơ̆p gơnoar atbồ geh gơnoar sền mờ kĭ. “Cồng nha neh lơh geh ƀòn lơgar pa bơh kơnhoàl Dăk Mil dê mìng là tơngai sơn đờm lài gơdê. Kơnhoàl ờ ơm wơl tàm bơta do mờ pal pơn jăt tai tơnguh uă, bơdìh mờ broă gàr sùm bơta pràn den pal tơnguh uă bơta niam ală khà broă geh ai. Nàng lơh geh den bal mờ bơta pràn bơh Dà lơgar, bơh càr dê den bơta kwơ màng ngan gam pal là broă tus bal bơh làng bol. Kwơ màng là tàm broă lơh jăt broă bơ̆t bơtàu wơl gah lơh sa suơn sre, gơdờp bal mờ tam gơl trồ tiah, lơh bè lơi tơnguh uă cồng nha, rài kis, priă geh ai làng bol in”.

Ai làng bol lơh tờm, ai broă lơh sa suơn sre lơh bơnàng jă, ngui niam bơta pràn is, ală jơnau kờñ bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa bơh kơnhoàl tiah nhàr lơgar Dăk Mil dê đơs is, càr Dăk Nông  dê đơs bal gam rơhời geh lơh gơs. Ală kấp ủy đảng, gơnoar atbồ tàm càr Dăk Nông bal mờ làng bol gam pơn jăt tai lơh ngan nàng wèt tus bơ̆t bơtàu ală ƀòn lơgar pas gơs, niam bơnĕ, ală tiah ƀòn lơgar kis niam ngan.