Ală ngai tàm nggùl nhai 2, suơn tam geh 1 rơbô 500 ñjrong tiêu bơh hìu nhă mò Mai Thị Quế, kis tàm Thôn 2, xã Tân Bình, kơnhoàl Đăk Đoa sùm ờ ru mờ broă pĭc tơnhào. Mò Quế pà git, pal ơpah tus 5 nă cau pĭc sùm tàm 1 poh hơ̆ sồng jơh tàm bă ù do, den tàng priă tă kung uă sơl. Mơya, kơnờm mờ broă ngui jơh ală phan gơlik geh bơh broă lơh nàng lơh phơng sih, hìu nhă kung gam geh kờp jơh khà priă tă tàm khà di mơ, lơh sa kung gam geh priă cồng. “Hìu añ lơh mờ siñ họk bè bơkào kúk quỳ, ƀơ dum sơbì gar, prìt dum bơrlŭ bal mờ ƀañ jờu, phơng kơnrồ ris. Jơm tàm 3 nhai là cèng sih. Kờñ ngui phơng hoá họk, suơn tiêu gam hòn gơs niam, nam lơi tơnhào kung geh cồng nha. Tiêu geh tơnhài là kơl jăp, chờ hờp ngan”.

Ală nam pa do, khà tiêu càr Gia Lai gơmù uă ngan di lah pơndrờm mờ tàm tơngai khà priă gơguh uă bè bơh nam 2015 tus 2017, mơya bơta niam geh gơguh uă ngan. Ồng Lê Công Nguyên, cau tờm bơh dùl hìu blơi tiêu tàm xã Tân Bình, kơnhoàl Đăk Đoa pà git, bơta do geh kwơ tus mờ cau lơh broă bal, mpồl lơh sa kă bro mờ gah lơh tiêu đơs bal: “Bơta niam gar tiêu uă rơlao den geh priă uă rơlao. Bơta niam phan geh lơh geh gơguh den cau blơi geh uă rơlao, tăc tàm drà kă bro geh priă uă rơlao. Cau git bơta niam tiêu he uă, cau geh tus nàng blơi”.

Tŭ do, kờp jơh bă ù tam tiêu tàm càr Gia Lai là rơlao 13 rơbô 500 lồ, tơrgùm mìng tàm ală kơnhoàl Chư Sê, Đăk Đoa, Chư Prông, Chư Pưh, Ia Grai,... Ồng Lê Tấn Hùng, Phó Kwang atbồ phòng Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn kơnhoàl Đăk Đoa pà git, tàm 3 nam pa do, bă ù tam tiêu tàm kơnhoàl do geh gàr kơl jăp sùm rơlao 2 rơbô lồ, di pal mờ broă rơndăp geh ai kơnhoàl dê. Mờ broă tam tiêu neh geh uă tam gơl niam, tam gơl rơhời tus mờ broă lơh hữu kơ mờ uă bơta niam tàm suơn tam phan dê. Broă pơgồp bal lơh tiêu geh sră dờp mờ lơh broă bal tàm broă tăc phan geh lơh, kung ngai sơlơ geh rề ơnàng. Kàl lơh tiêu nam 2023 tàm kơnhoàl neh geh ờ uă broă lơh pơgồp bal geh tus 50 lồ. Ồng Lê Tấn Hùng pà git: “Tơngai do, kơnhoàl Đăk Đoa neh bơto sồr mờ ai gùng dà broă lơh nàng làng bol lơh tiêu jăt broă lơh kơl jăp. Làng bol neh lơh hữu kơ, kơl jăp. Jơh ală cau ndrờm ờ geh cau lơi tam tiêu jăt broă lơh hoá họk tai nàng tơnguh uă cồng nha uă ngan, nàng gàr niam broă tăc, di pal mờ broă kờñ blơi bơh mpồl lơh sa kă bro dê”.

Pa do, tàm ƀòn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk, Mpồl lơh tiêu Việt Nam bơyai lơh Pơrjum dunia bè gah phan kă bro tiêu lơgar Việt Nam. Do là dơ̆ nàng ală cau lơh mờ tăc tiêu mờ lơgar bơdìh tam gơl bal broă lơh mờng chài, tam pà bal jơnau tơngit mờ ală kal ke, gơkòl, ai geh broă lơh nàng tơmù, lơh pràn broă tơnguh bơtàu gah lơh tiêu tàm dunia. Tàm pơrjum, mò Hoàng Thị Liên, Củ tịc Mpồl lơh tiêu lơgar Việt Nam pà git, bơta niam bơh ală drà kă bro blơi tiêu ngai sơlơ nền nòn ngan. Den tàng, nàng gàr niam bơta kwơ bơh gah phan kă bro do, tơnguh uă bơta niam geh gơs broă lơh jal mhar. Bơta do pal geh broă sền gròi nền nòn bơh gah lơh sa suơn sre mờ ală bơta gơrềng tus bal mờ mpồl ai geh bơta phan. “Sùm kờñ geh broă lơh bal nền nòn đah cau tăc mờ lơgar bơdìh, cau lơh bơh lơgar Việt Nam lơh broă nền nòn mờ cau lơh là làng bol lơh broă sa. Dunia lơh gơtùi bè lơi, di pal mờ drà kă bro geh kàr lơi den bơta hơ̆ pal geh broă tus bal bơh mpồl lơh sa kă bro, bơh ală cau lơh, bơh ală cau tăc mờ lơgar bơdìh tài ală cau tăc mờ lơgar bơdìh là ală cau lòt blơi ală phan geh lơh bơh làng bol lơh broă sa dê nàng tăc tàm drà kă bro den cau geh git gùng dà drà kă bro, bơh tŭ hơ̆ cau geh tus wơl ai gùng dà broă lơh cau lơh sa kă bro in. Bơta do dùl đah là lơh ngan bơh mpồl lơh sa kă bro dê, mơya kung kờñ geh broă lơh bal bơh làng bol lơh broă sa dê tai”.

Ồng Vũ Bá Phú, Kwang atbồ Kụk Hòi jà kă bro gơwèt Ƀộ Kông thương pà git, lơgar Việt Nam tŭ do gam là lơgar lơh mờ tăc tiêu mờ lơgar bơdìh uă ngan tàm dunia. Nam pa do, lơgar he tăc mờ lơgar bơdìh kờp dŭ geh 220 rơbô tấn, geh tus 55% khà tiêu tàm dunia. Mơya, nàng ală bơta phan bơh tiêu lơgar Việt Nam geh ai tơngŏ bơta pràn tàm drà kă bro dunia kơl jăp, gah lơh tiêu gam uă ngan broă pal lơh. “Lài ngan là tơnguh bơta di pal jăt ală jơnau kờñ dunia dê là bè ală bơta bè khà jơnkah sơnơm, ală jơnau kờñ lơh sa kơl jăp bè lơh sa mpồl bơtiàn, tiah kis. Dơ̆ bàr hơ̆ là ngui ală kông nghệ atbồ lơh sa, jòi tiah lơh mờ tơrbŏ bal cau blơi nàng ngui ală broă lơh hơ̆ ai broă maketing in. Dơ̆ pe là ai wơl gùng dà broă lơh jŏ jòng, bơ̆t bơtàu wơl rùp rài tơnguh broă gŏ măt jŏ jòng tàm ală drà tờm, geh broă lơh jŏ jòng mùl màl mờ was geh cồng nha mùl màl bè broă tơnguh bơtàu phan pa tàm ală drà kă bro dờng màng”.