Xã Như Cố, kơnhoàl Chợ Mới, càr Bắc Kạn là xã geh ù tiah kơh bơnơm, trồ tiah mrềt lơngờm, gơ kờñ ngan là broă lơh gơlik phan bơh suơn sre krơi is bơh tiah do dê. Tiah do kung geh mpồl cau lơh broă kơnòm să uă ngan mơya ờ geh broă lơh kơ̆ kơljap. Sền gŏ bơta pràn bè bơta geh is, ù tiah mờ cau lơh broă, bàr, pe nă cau kơnòm să jơi bơtiàn dồ êt nă cau neh khin cha lơh mpồl lơh bal ơruh pơnu Như Cố tàm nam 2017.

Ală cau tàm mpồl lơh bal neh pơlam, dong kờl làng bol tàm ƀòn lơgar tus bal ală mpồl lơh bal tam, tơnhàu mờ lơh gơlik phan lơh gơs bơh suơn sre ala mờ broă lơh rah rài, dềt bè lài do. Kơnờm broă lơh pa, ală broă lơh lơh sa bơh Mpồl lơh bal ơruh pơnu Như Cố dê cèng wơl cồng nha lơh sa mhar ngan. Bơh cồng nha lơh geh bơh sơn rờp, ală cau tàm mpồl lơh bal neh lơh nền tam gơl broă lơh mpồl lơh bal gơ gơs Mpồl lơh broă bal ơruh pơnu Như Cố. Ờ mìng ơm wơl tàm broă lơh niam broă lơh gơlik phan, Mpồl atbồ Mpồl lơh broă bal gam tơrgùm tơnguh bơta niam phan lơh gơs mờ broă cih mat dan dờp phan OCOP ai ală phan tờm ngan he dê in. Bi Lường Đình Hùng – Kwang pơlam broă Mpồl lơh broă bal ơruh pơnu Như Cố đơs nền: “Gơ wèt mờ ală phan geh dờp là phan OCOP, pơn yơu bè ală phan bơh lơh ƀung den lài hơ̆ ală phan lơh gơlik tac bè ờs kung mìng tàm khà dồ êt lơm, mìng bơh 12 tus 15 rbô đông dùl kĭ. Tơnơ̆ tŭ phan geh ơn tàm kơldung, geh lir mat kă bro wil tơl jat jơnau sồr den neh gơguh bơh 30 tus 35%, tài phan he dê gơtùi pơndiang ngài rlau, hơ̆ sồng ơn tàm kơldung dong prap gàr jŏ rlau”.

Broă lam lơh sa jat ală mpồl lơh bal gam gơ gơs là jơnau sồr nàng gah lơh sa suơn sre tơnguh pràn rơndap tap sèng wơl jat gùng dà lơh gơlik phan bơna kă bro, tam gơl pa mờ broă lơh dờng. Broă lơh sa do dong ală cau tus bal tàm ală mpồl lơh bal gơtùi tam pà bơta kuơ mờ kơnòl bal mờ gơp, gàr niam broă tam pà ring đah khà lơh gơlik phan mờ jơnau kờñ blơi tàm drà kă bro mò jòi git anih lơh gơlik phan bơna.

Bi Nguyễn Thị Cẩm Mỹ - Kwang atbồ Mpồl lơh broă bal ce Cẩm Mỹ tàm xã Tất Thắng, kơnhoàl Thanh Sơn, càr Phú Thọ đơs là, mìng lơh broă jat mpồl lơh bal den phan bơna hơ̆ sồng gơtùi lơh mat kă bro mờ geh bơngă pin dờn kơ̆ kơljap tàm drà kă bro. Tàm bă ù rlau 10 lồ, Mpồl lơh broă bal do neh lơh ndrờm bal broă sơngka sền gàr, tơnhàu mờ lơh gơlik ing nàng ce gàr bơta niam ndrờm bal. Jơh ală broă sơngka sền gàr, pik ce geh ală cau tàm mpồl lơh broă bal lơh mờ tê lơm ala mờ ngui măi pik. Tơnơ̆ mờr 7 nam lơh ală mpồl lơh bal lơh sa bơh gơnoar broă tàm tơrbŏ bal bơh mpồl lơh broă bal dê, bi Nguyễn Thị Cẩm Mỹ chờ hờp ngan tŭ làng bol tàm ƀòn lơgar gam rơhời tam gơl bồ tơngoh kơlôi sơnơng lơh sa suơn sre jat gùng dà kơ̆ kơljap: “Lài do, làng bol ờ sơnơng là ơn phơng hữu kơ ce in mờ ờ sơnơng là priă jền lơh geh bơh tờm ce dê gơtùi jơnhua bè hơ̆, Añ kung sùm đơs nhơl mờ ală wa tàm do là tŭ do dùl kĭ ce 600 rbô den rơp blơi geh 4 nơm iar. Bơta lài ngan mờ añ gŏ chờ hờp hơ̆ là bồ tơngoh kơlôi sơnơng cau lơh sa dê, tam gơl bơh broă lơh sa mờ khi đơs là lòt jat cồng nha tơnhàu nàng tam gơl lòt jat bơta niam. Dơ̆ 2 là cau lơh ce Mpồl lơh broă bal añ in khi iang nùs ngan tài anih blơi phan lơh gơs geh sùm”.

Lơh bal gam gơ gơs là broă lơh tờm ngan nàng kờñ rơndap tap sèng wơl gah broă lơh sa suơn sre lơgar he dê dồ bă kơ̆ kơljap mờ rơcang lài mut gơ rờm bal dunia. Làng bol lơh broă sa ngai sơlơ git là, lơh sa suơn sre jat bơta lơh is, ngui is, tam phan lơi tac phan hơ̆ ờ gam dipal tai, ala mờ hơ̆ là pal lơh bal nàng lơh gơlik ală phan drà kă bro kờñ, cau ngui sa geh jơnau kờñ ngui. Bồ tơngoh kơlôi sơnơng lơh sa tam gơl bal mờ broă lơh gơlik ală mpồl lơh bal bơh tam tus tơnhàu, lơh gơlik phan bơh suơn sre rơp cèng wơl bơta kuơ ngan ngồn ai làng bol lơh broă sa in. Tus bal lơh bal bơh mpồl lơh broă bal dong làng bol lơh broă sa iang nùs lơh sa mờ dờp kuơ bè lơh sa tŭ priă lơh geh phan bơh suơn sre gơguh jơnhua.

Mò Bùi Thị Kim Liên – Phó Kwang atbồ Mpồl lơh broă bal Trường Gia Phát tàm xã Cầu Đất, ƀòn dờng Dà Làc, càr Lâm Đồng pà git, broă lơh bal mờ mpồl lơh sa kă bro lơh broă rơndap lơh lơh sa suơn sre tàm pơdar cèng wơl bơta kuơ kơ̆ kơljap ai cau tàm mpồl lơh broă bal in. Mùl màl, làng bol tàm mpồl lơh broă bal geh tus bal ală ơdŭ bơto pơlam jơnau git wă, pơlam bơta chài lơh sa suơn sre niam.

Mờ bơta dong kờl bơh mpồl lơh sa kă bro dê, ală cau tàm mpồl lơh broă bal neh ngui phan sang bơh tờm kơphe nàng jơm gơs kañ vi siñ lơh phơng hữu kơ; kơmhò kơphe lơh phan lơh 2, 3 bơta phan lơh mrềt să jan. Phan bơna tơnơ̆ tŭ tơnhàu geh mpồl lơh sa kă bro blơi mờ giă jơnhua. Tŭ geh cồng nha lơh sa kơ̆ kơljap den jơnau git wă làng bol dê bè lơh kơphe sàng goh ngai sơlơ geh tơnguh. Mò Bùi Thị Kim Liên đơs: “Mờ jơnau đơs “mìu nhàc sùh jŏ”, lài ngan he pal mblàng yal nàng làng bol in gŏ bơta aniai bơh broă lơh gơlik kơphe be flàng bol hòi là kơphe ƀơ̆ den gơ rơp lơh gơ rềng tus priă lơh geh bơh tờm kơphe tàm tiah he dê. Bơh tŭ tơngai lơh bal mờ ală kông ty, làng bol tàm mpồl lơh broă bal geh dờp kuơ bè drà kă bro blơi kơphe sàng goh mờ giă 18 rbô đông dùl kĭ ris den kông ty lơh bal bơh Mpồl lơh broă bal rơp blơi digơlan gơguh tus 20 rbô đông dùl kĭ ris, hơ̆ là cồng nha lơh sa mờ làng bol lơh broă sa sền gŏ loh ngan rlau jơh”.

Broă lơh ală mpồl lơh sa suơn sre lơngap lơngai, gàr ală jơnau sồr bè bơta chài gam gơ gơs là jơnau sồr pal geh nàng phan bơna gơ gơs bơta sac rơ wah bơh cau ngui sa dê. Do kung là broă lơh dipal mờ gùng dà rơndap tap sèng wơl gah broă lơh sa suơn sre lơgar he dê jat bơta tơnguh priă lơh geh phan bơna mờ bơtàu tơnguh kơ̆ kơljap jŏ jòng sùm.