Ngai sơnrờp bơh bồ sơnam pa 2023 dê tơn, ồng Nguyễn Ngọc Bích ơm tàm ƀòn Kép, xã Ia Mơ Nông, kơnhoàl Chư Pah, càr Gia Lai kung sơnđờm ai kàl lơh kơphê pa in bơh broă tuh dà ai bă kơphê ơnàng 2 lồ in. Kàl prang tus, tàm tŭ uă hìu bơnhă ndai tàm tiah do bòl glar ngan dŏ ding dà, tuh dà nàng sơrlèt gan mờ trồ prang soăt dà den broă lơh bơh ồng dê gơlơh nggờc nggờr ngan wơl, ƀươn soh ngan wơl. Kơnờm broă ngui măy mok tuh dà tềm pềr tàm broă lơh sa, pah dơ̆ tŭ dà kơphê in ồng mìng lơh broă pờ kông tăc sơnđờm pờ ală gùng ding dà tuh dà ntờc rơsìh bè mìu phrế tus tơl tờm kơphê tơnơ̆ hơ̆ khăt gơboh ơm klài dà cê mờ klài dà kơphê, nggui hùc dà cê dà kơphê mờ gơlơh lơngai lơngò ngan. Ồng pà gĭt, ală ding dà tuh dà tềm pềr geh ồng bơcri priă blơi bơh nam 2019. Tàm tŭ dà căt ngai sơlơ ờ huan ngan geh tai, broă ngui măy mok pa tàm broă lơh sa neh lơh geh cồng nha loh làng ngan tŭ tềm pềr geh uă ngan priă tă lơh sa, tŭ jiơ kung bè bơta pràn lơh broă. Ồng Nguyễn Ngọc Bích, pà gĭt: Dilah mờ añ tuh dà mờ ƀec mờ tuh ià ding dà tuh tơl tờm den dùl nhai añ hơ̆ sồng tuh geh dùl dơ̆. Mơya tuh dà bè do den mìng di 20 ngai tŭ mờ tờm chi geh jơnau tơngŏ gơ dan dà den là añ mìng pờ 1, 2 jiơ là neh geh dà tờm chi in. Sơlơ ngai den dà sơlơ dùl êt tĕ. Mờ tuh geh tềm pềr bè do den cồng nha lơh sa là uă ngan.

Bal mờ tờm chi tam tờm là kơphê, bă kơphê ngui măy mok pa tàm broă lơh sa tàm uă tờm chi tam tàm tiah Tây Nguyên neh sùm gơguh tai tàm ală nam rềp ndo bal mờ cồng nha lơh geh uă ngan. Kơnờm ngui măy mok, ală hìu bơnhă geh bă ù lơh sa dềt kung gơtùi ngui jơh sơl nàng lơh sa mờ cèng wơl priă jền uă. Bè hìu bơnhă ồng Nguyễn Văn Hiếu ơm tàm xã Hoà Thuận, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột neh lơh bal mờ dùl mpồl lơh sa kă bro tàm càr, tam 1 sàu blơn sŭt plai chi Nova bơh nam 2019. Blơn sŭt geh tam tàm hìu glòm, tơryăng tuh dà is mờ măy mok, ngui sră cih jơnau pah ngai tàm điện tử nàng jăt sền ală tŭ kis dờng bơh tờm blơn sŭt dê. Tơnơ̆ 3 nam ngui broă lơh do, kờp bal pah nam ồng lơh 2 kàl, kàl lơi kung lơh geh uă lơm, plai niam ngan mờ lơh geh priă pơgăp 200 tơlak đong dùl nam. Ồng Hiếu đơs ngan là broă ngui măy mok pa tàm broă lơh sa neh cèng wơl uă bơta kwơ. Ồng đơs: Ngui măy mok pa do dong tơrmù priă tă lơh uă ngan. Tơrmù priă tă apah cau lơh broă geh kwơ ai cau lơh broă sa in uă ngan. Kwơmàng là he iang nùs drà blơi gơ den geh sùm.

Nàng lơh gơs ală tiah lơh sa tơrgùm bal, ngui măy mok, tơnguh uă cồng nha lơh sa, bal mờ ală broă dong kờl hòi jà bơh Dà lơgar dê, ală càr tàm tiah Tây Nguyên kung neh mờ gam geh ală broă lơh gơcèng bơta jŏ jòng. Pơnrơ bè tàm càr Lâm Đồng, Tỉñ ủy Lâm Đồng neh ai lơh jăt Kơrnoăt sồ 05 bè bơtàu tơnguh lơh sa sươn sre tơl làm, kơ̆ kơl jăp mờ tam gơl pa tơngai bơh nam 2016- 2020 mờ gùng dà tus nam 2025. Bal mờ hơ̆, Ủy ƀan Ñân zân càr Lâm Đồng kung geh Kơrnoăt sồ 740 broă dong kờl 50% priă tă ngui jak chài măy mok pa, 3% priă cồng priă càn gơwèt mờ ală rơndăp broă lơh sơnđờm mŭt lơh broă lơh broă sa sươn sre ngac ngar tàm ù tiah tàm càr. Ală pơlam gùng dà, dong kờl ai pà do neh dong ai lơh broă sa sươn sre Lâm Đồng in bơtàu tơnguh pràn kơldang mờ tŭ do jơh gùt càr neh geh 63 rbô lồ ù lơh sa ngui măy mok pa. Tàm hơ̆ geh mờr 400 lồ ngui măy mok ngac ngar tàm broă lơh sa dong ătbồ dùl ròt bal, măy mok pờ is mờ ai ală jơnau yal dipal ngan bè bơta sùh iò, trồ tiah, dà tuh, phơng sih ai chi tam in...Ală bă ù lơh sa ngui măy mok ngăc ngar do ai cồng nha pơgăp 1 tơmàn đong pah nam, jơnhoa tus 5 dơ̆ pơndrờm mờ khà kờp bal bơh jơh gùt càr dê. Ồng Nguyễn Văn Châu, Phó Kwang ătbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Lâm Đồng pà gĭt, broă bơtàu tơnguh lơh broă sa ngăc ngar, ngui măy mok pa sùm geh càr sền là dùl broă lơh tờm ngan, kwơmàng ngan tàm bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre kơ̆ kơl jăp. Ồng Nguyễn Văn Châu, đơs: Broă ngui măy mok pa gơwèt mờ tơl tiah geh ală bơta is rơmis krơi is, mơya geh bal dùl bơta hơ̆ là măy mok gơtùi ngui geh jơh ală broă bơh tam, lơh gơlik phan tus tăc bro. Tàm Lâm Đồng den bol añ ngui dùl ròt bal tàm jơh ală broă do. Bơdìh mờ bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre măy mok pa bol añ gam gơ jăt bal mờ bơtàu tơnguh nhơl chờ lơh broă sa, gơ jăt bal mờ yal tơngĭt bơ̆t bơtàu măt kă bro den lơh broă sa sươn sre bơh càr Lâm Đồng dê neh geh bơta bơtàu tơnguh pràn kơldang.

Cồng nha lơh geh bơh bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre ngăc ngar, lơh broă sa sươn sre jak chài pa neh mờ gam dong Tây Nguyên lơh gơs ală tiah lơh sa tơrgùm bal mờ gơ ai geh uă bơta phan lơh geh bơh sươn sre niam ngan, geh tăc tus drà dunia. Tàm càr Dăk Lăk, jăt tơrgùm kờp bơh gah lơh broă sa dê, ală bơta phan lơh geh bơh sươn sre tờm ngan bơh càr dê neh tăc geh tus rlau 80 dà lơgar mờ kơnhoàl ù tiah. Ồng Nguyễn Đình Trung, Ƀí thư Tỉñ ủy Dăk Lăk đơs là, ală Hiệp địñ kă bro bè Hiệp địñ kă bro khăt gơboh Việt Nam mờ EU (EVFTA); Hiệp địñ tam klăc lơh broă bal tơl làm mờ gơguh jak gùt Thái Bình Dương (RTA); Hiệp địñ kă bro kơnhoàl ù tiah Asean...geh ai ngui neh pờ tơlik tŭ niam ai ală mpồl lơh sa kă bro tăc phan mờ lơgar ndai in đơs bal mờ Dăk Lăk in đơs is geh tăc tàm drà kă bro dờng. Mờ nàng ngui jơh tŭ niam drà kă bro gam pờ ơnàng ngan, ồng Nguyễn Đình Trung, đơs nền: càr Dăk Lăk gam tơrgùm jơh nùs jơh tồr ngan, ngan là gơhòi gơ jà ală mpồl lơh sa kă bro, cau bơcri priă tus lơh bal mờ càr bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre măy mok pa. Ồng Nguyễn Đình Trung, đơs: Kơrnoăt Pơrjum dờng dơ̆ 17 bơh càr mờ ală kơnoar mìng dùl tơngume kung neh cih: tàm ală broă ai lài bơtàu tơnguh den geh broă lơh broă sa sươn sre. Kwơmàng là lơh broă sa sươn sre ngui măy mok pa nàng ngui niam bơta pràn bơta ƀươn, ală bơta pràn bè lơh broă sa sươn sre bơh càr Dăk Lăk pơgồp bơnah kwơmàng tàm bơtàu tơnguh lơh sa bơh càr dê kung bè bơtàu tơnguh uă rài kis phan bơna, nùs nhơm làng bol dê. Dăk Lăk ai tơl bơta ƀươn nàng ală cau bơcri priă in tus mờ Dăk Lăk lơh bal, lòt bal mờ càr, bal mờ làng bol tàm càr bơtàu tơnguh lơh sa.

Ngui măy mok pa, ngui jơh măy mok lơm tàm broă lơh sa neh mờ gam pơgồp bơnah tơnguh uă cồng nha lơh sa, priă jền phan lơh geh bơh sươn sre tàm Tây Nguyên. Uă bă ù lơh sa ngui măy mok pa neh gơ ai priă cồng tus dùl tơmàn đong dùl lồ dùl nam mờ uă hìu bơnhă neh ngan ngồn lơh pas bơh lơh broă sa sươn sre. Broă ală drà tàm dunia sùm geh pờ, tăc uă phan mờ lơgar ndai geh lơh mờ cồng nha tăc phan lơh geh bơh sươn sre mờ lơgar ndai geh pơgăp 4 tơmàn dolar Mỹ tàm nam 2022 đơs wơl loh làng ngan ală cồng nha lơh geh bơh rài lơh broă sa sươn sre gam tàm gùng dà bơtàu tơnguh pràn kơldang bơh Tây Nguyên dê.