Gam sền gàr kòn gơtìp kòp mprơm gơlik mhàm tàm Khoa Tơn pràn sơm kòp kòn dềt mờ kòn se pa deh, Hìu sơnơm dờng tiah Tây Nguyên, lŏ Nguyễn Thị Nguyệt Ánh, bơh xã Ea Tiêu, kơnhoàl Cư̆ Kuiñ, càr Dăk Lăk pà git, tài ờ sền gròi tŭ kòn gơtìp kòp, hìu nhă mìng lòt blơi sơnơm nàng cèng rê ai kòn in hùc. Tŭ gơtìp jroă hơ̆ sồng cèng tus hờ hìu sơnơm den tàng bơta kòp bơh kòn dê neh jroă ngan mờ tơngŏ ờ pràn tă nhơm uă ngan, geh tơngŏ ờ niam tàm bơta kơ̆t mhàm den tàng pal tơmŭt tiểu kầu, huyết tương mờ mhàm. Lŏ Nguyễn Thị Nguyệt Ánh pà git: “Kòn duh să tàm ngai hơ̆ mè ờ ru tàm 02 ngai, pal pơyoa tàm hìu cau hìu nhă, tus ngai dơ̆ 03 hơ̆ sồng lòt kham den git là gơtìp as sồt rơnồng dờ hơ̆ sồng hùc sơnơm 01 ngai, tus ngai dơ̆ poan den kòn gơlik toh hơ̆ sồng cèng tus hìu sơnơm kơnhoàl Cư̆ Kuiñ mờ cèng tus tàm hìu sơnơm do. Tàm hìu gơtìp hă bè ờs sùm, mơya tus tàm do den gŏ kòp jroă rơlao den tàng kung ngòt ngan sơl”.

Tềng jơnờng piam kòp đah rềp bal, lŏ Hoàng Thị Điệp, bơh xã Cư̆ Êbur, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột kung gam nền nòn sền gàr kòn klao 08 sơnam gơtìp kòp mprơm gơlik mhàm sơl. Kòn klao lŏ Điệp mŭt piam kòp tàm hìu sơnơm kung tàm bơta tiểu kầu gơmù uă ngan, ală ƀák sĩ pal tơmŭt dà sùm. Lŏ Hoàng Thị Điệp pà git: “Ngai dơ̆ pram poh lài kòn geh tơngŏ duh să, tơnơ̆ mờ hơ̆ mè cèng tus hìu sơnơm ƀòn dờng kham, tàm hơ̆ ƀák sĩ đơs là kòn añ gơtìp kòp jê rơnồng dờp, pe ngai tơnơ̆ xét nghiệm mhàm den gŏ kòp mprơm gơlik mhàm. Tus mang den kòn gơtìp jroă sồr ai kòn tus sơm kòp tàm hìu sơnơm dờng do. Tŭ kòn tus tàm do den bơta duh să kòn añ neh gơmù, mơya dà den geh tơmŭt sùm uă ngan mờ tiểu kầu gơmù uă ngan geh tàm bơta yal ngòt rơngơ̆t ngan”.

Tàm Hìu sơnơm dờng tiah Tây Nguyên tŭ do geh 03 Khoa gam dờp, sơm cau kòp mprơm gơlik mhàm hơ̆ là Khoa Kòp gơtờp, Khoa Kòn dềt tơrgùm bal mờ Khoa Sơm tơn pràn Kòn dềt mờ Kòn se pa deh. Jăt khà kờp geh di pơgăp 500 nă cau kòp mprơm gơlik mhàm, tơrgùm mìng tàm nhai 07 mờ bồ nhai 08. Jăt ƀák sĩ Hoàng Ngọc Anh Tuấn, Kwang atbồ Khoa sơm Tơn pràn Kòn dềt mờ Kòn se pa deh yal, ală kòn dềt gơtìp kòp mŭt piam tàm hìu sơnơm do geh uă kòn dềt gơtìp kòp mprơm gơlik mhàm tàm bơta neh jroă, tŭ mŭt piam tàm hìu sơnơm den neh tàm bơta ờ pràn tai, hă gơlik mhàm, gơlik huết tương… lơh gơtìp ngòt rơngơ̆t tus mờ màng kis bal mờ bơta pràn kơl dang să jan kòn dềt dê. Ƀák sĩ Hoàng Ngọc Anh Tuấn pà git: “Cau kòp do tus piam kòp tàm do kung ndrờm gơtìp tàm bơta ờ pràn mờ gơtìp ờ pràn tai. Kơ̆p kờñ là ală cau mè bèp ha là cau sền gàr kòn dềt tŭ gŏ kòn dềt gơtìp duh să uă ni sơna, geh tơngŏ rơtơs jơng tê ha là ờ bài sào pal cèng mơ tus hờ hìu sơnơm rềp ngan nàng geh kham mờ bơto pơlam pleh mờ bơta tŭ neh gơtìp jroă den hơ̆ sồng lơh ngan sơm ờ thàn tai”.

Jăt Anih gròi sền kòp tê jê să càr Dăk Lăk yal, bơh bồ nam tus tŭ do, gùt càr do neh gŏ 1 rơbô 325 nă cau gơtìp kòp mprơm gơlik mhàm Dengue. Mìng is bơh bồ nhai 08 tus tŭ do geh rơlao 400 nă cau gơtìp. Ƀòn dờng Buôn Ma Thuột là tiah geh khà cau gơtìp kòp mprơm gơlik mhàm uă ngan càr Dăk Lăk dê mờ 422 nă cau. Ồng Hoàng Hải Phúc, Kwang atbồ Anih tờm gròi sền kòp tê jê să càr Dăk Lăk pà git, tềng đăp mờ bơta kòp gơtờp tàm càr Dăk Lăk gơguh mhar mờ gơtìp uă bơta kal ke, Anih lơh broă do neh dan mờ Sở Lơh sơnơm ai bơtơl priă rơcang kơrian kòp gơtờp jal mhar, gam ờ tơl mờ kờp jơh khà priă di pơgăp 500 tơlăk đong. Ồng Hoàng Hải Phúc pà git: “Nam do kòp gơtờp gơguh ni sơna mờ bol añ neh dong kờl ală kơnhoàl uă ngan, mơya tŭ do bè phan lơh sơnơm, sơnơm ƀồm kung bè măi mok den bol añ gam dan mờ Sở Lơh sơnơm nàng dan bơtơl. Sở Lơh sơnơm neh yal Sở Priă jền, gam Sở Priă jền yal Anih duh broă càr nàng kĭ bè lơi den di gơlan kung pal kơ̆p. Bol añ kung kơ̆p kờñ geh priă gờñ nàng blơi dà sơnơm, khàr ƀồm, ală măi mok ƀồm nàng dong kờl tàm tơngai tus”.

Jăt jơnau yal lài bơh gah lơh sơnơm dê, bơh tŭ do tus lồi nam 2024, kòp mprơm gơlik mhàm ƀuơn ngan gơtìp tàm uă tiah tàm ờ uă càr gơwèt Tây Nguyên dê, tàm hơ̆ geh càr Dăk Lăk. Broă kơrian kòp gơtờp gam gơtìp uă kal ke tài tàm làng bol kung gam ờ geh bơta sền gròi, gam gah lơh sơnơm tàm ờ uă tiah gam ờ tơl sơnơm bal mờ phan lơh broă gah lơh sơnơm dê.