VOV4.K’ho- Pah dơ̆ tus kàl rơlô bơkang là ală kơnòm dềt chơ̆t tài bơh bŭ dà tàm càr Dăk Lăk gơguh wơl tai. Bơdìh mờ jơnau gơbàn ờ gơtùi rcang lài den jơnau tờm gơbàn uă ngan là tài bơh kơnòm dềt ờ geh bơto bơta chài re dà kung bè ală broă lơh rcang sơndră bŭ dà. Den tàng bè hơ̆, ală mè bèp kờñ pal sền gròi, jat sền nền kơnòm dềt. Ngan là, ală anih lơh broă atbồ kờñ pal lơh geh ală bơta nàng pờ ală cơldŭ bơto re dà ai kơnòm dềt in, ngan là ală thôn, ƀòn, tiah geh uă dà dờng, dà croh, tơnau dà nàng kơnòm dềt in gĭt is bơta chài sền gàr să tờm.

Tàm Dăk Lăk, jat tơrgùm kờp bơh Sở Lao động, Thương ƀiñ mờ Xã hội dê, bơh bồ nam 2022 tus tŭ do, tàm ù tiah càr dê neh gơlik geh 12 dơ̆ bŭ dà, lơh 24 nă kơnòm dềt chơ̆t, tàm hơ̆ geh, 7 dơ̆ bŭ dà mpồl bal mờ 5 dơ̆ bŭ dà dùl nă să is. Jơh ală dơ̆ bŭ dà ndrờm gơlik geh tàm tiah ƀòn lơgar.

Bồ nhai 6 pa do, dùl dơ̆ bŭ dà nđàc sơngĭt ngan lơh 3 nă kơnòm bơsram ơdŭ 6 Hìu bơsram kấp bàr Chu Văn An, ơm tàm kơnhoàl Ea H’leo chơ̆t. Tơnơ̆ tŭ tus bal tơn jơh nam bơsram tàm hìu bơsram rê, ală kơnòm jà bal mờ gơ̆p lòt tàm dà croh Ót, gơwèt ù tiah thôn 5, xã Ea H’leo nàng nhơl. Tàm tŭ nhơl ñŏ, 3 nă oh dềt ờ bơtoah ntiar jơng gơ dùh tàm tiah dà jrô mờ chơ̆t. Lài hơ̆, tàm mho ngai 7/05/2022, tàm ù tiah xã Ea Bhốk, kơnhoàl Cư Kuiñ kung neh gơlik geh dơ̆ bŭ dà jê sồt ngan, cau chơ̆t là 3 nă oh mi tờm tàm dùl hìu bơnhă. Tơnơ̆ tŭ bal mờ bèp lòt toès nhơ̆t rê, 3 nă oh mi jà bal lòt đàr ka. Tus 7 jiơ mang, kơ̆p sùm ờ gŏ ală oh kòn rê tàm hìu sào piang, hìu bơnhă jà cau lòt jòi. Tus 8 jiơ mang dùl ngai bal den sền gŏ ală kòn neh chơ̆t tàm tơnau dà.

Jat ală anih lơh broă atbồ, bơdìh mờ jơnau gơbàn ờ gơtùi gĭt lài là càr Dăk Lăk geh ală dà dờng, dà croh, rbòng dà, tơnau dà uă ngan, ngan là tàm ală tiah ƀòn lơgar den jơnau gơbàn uă ngan là tài bơh ală kơnòm dềt ờ hềt geh bơto bơta chài re dà mờ rcang sơndră bŭ dà. Bơdìh mờ hơ̆, uă mè bèp tài bơh ờ ru ngan mờ broă lơh, ờ tơl bơta atbồ oh kòn. Ồng Nguyễn Duy Tuyết, Kwang atbồ Cơldŭ lơh broă Sền gàr dong kờl mpồl bơtiàn, Sở Lao động, Thương ƀiñ mờ Xã hội càr Dăk Lăk pà gĭt: Tàm tơngai pa do geh uă dơ̆ rềs àr bŭ dà gơlik geh nđàc sơngĭt ngan. Ngan là bŭ dà cèng bơta mpồl bal. Hơ̆ là broă lơh bol he in kơlôi sơnơng ngan. Gơlik geh dơ̆ rềs àr bŭ dà broă lơh mblàng yal là dùl bơnah mơya bơta gĭt wă mờ geh kơnòl bơh mè bèp mờ cau sền gàr kơnòm dềt dê. Geh ală tŭ kơlôi rcang bè broă lơh den ờ hoan sền gàr mờ tơngkah oh kòn lời oh kòn in lòt re dà, lòt lơh ală broă mờ bol he ờ gŏ jat sền den lời gơlik geh dơ̆ bŭ dà chơ̆t nđàc sơngĭt ngan.

Dùl bơta geh ngan pal geh sền gròi ngan là tàm tiah ƀòn lơgar, ală ơdŭ bơto re dà, bơta chài rcang sơndră bŭ dà ai kơnòm dềt in ờ hềt geh sền gròi di khà. Bi Trần Thị Hương, ơm tàm xã Ea M’Nang, kơnhoàl Cư̆ M’Gar đơs: Bulah xã añ ơm gơ lơh bè ờ geh tiah nhơl lời ai kơnòm dềt in tàm ală ngai ơm rlô bơkang, mơya kung kơlôi mờ rơngòt ngan sơl ală oh kòn lòt is tàm dà dờng, dà croh, tơnau dà nàng um den añ pal lam oh kòn lòt tus tàm thị trấn Quảng Phú, ngài mờ hìu ơm mờr pơgap 10 kơi sồ nàng bơto re dà. Jơnau kờñ là nàng rcang bơta chài re dà nàng cau dờng in lòt lơh broă lời is bol kòn ơm tàm hìu kung iang nùs sơl.

Tềng đap bơta ală dơ̆ rềs àr bŭ dà tàm kơnòm dềt sùm gơlik geh tàm tơngai pa do, Ủy ƀan Ñân zân càr Dăk Lăk neh ai ngui Cỉ thị sồ 06 /CT-UBND bè broă sơlơ tơnguh broă lơh rcang sơndră bŭ dà tàm kơnòm dềt tàm ù tiah càr dê. Jat hơ̆, Ủy ƀan Ñân zân càr sồr ală Sở, ngàñ, ală tiah tàm càr pal sơlơ tơnguh ală broă lơh mblàng yal, bơto pơlam, bơto jơnau gĭt wă, bơta chài rcang sơndră rềs àr, sồt să, rcang sơndră bŭ dà tàm kơnòm dềt. Ủy ƀan Ñân zân càr Dăk Lăk sồr Sở Giáo zục mờ Đào tạo lam lơh, bơto pơlam broă yal tơngĭt jơnau gĭt wă, bơta chài rcang sơndră bŭ dà tus tơl hìu bơsram, cơldŭ bơsram, tơl nă kơnòm bơsram, ngan là lài mờ tơngai ơm rlô bơkang.

Di lah gơtìp bŭ dà mờ bơtoah ngan geh dong klàs di tŭ den broă dong lài ngan là broă kwơ màng ngan. Bơta do ờ mìng dong klàs cau gơtìp bŭ dà geh kis mờ gam tơmù bơta ờ niam bè tơnơ̆ do tai. Ƀák sĩ Chuyên khoa II Nguyễn Quang Sơn, Kwang atbồ khoa kấp kứu, hìu sơnơm dờng tiah Tây Nguyên yal bè bơta pal git do bơh jơnau lùp tơnơ̆ do:

Ơ ƀák sĩ, tŭ gơtìp dùl nă cau bŭ dà den pal dong lài ngan bè lơi nàng tơmù bơta chơ̆t jê?

Ƀák sĩ Nguyễn Quang Sơn: “Lài jơh he pal cèng cau gơtìp bŭ dà tus tàm tiah niam ờ geh dà mờ ală phan di pal. Di lah cau gơtìp bŭ dà plai nùs neh ờ tàp tai den he pal lơh tơnpràn plai nùs, klờm soh. Dùl nă cau lơh bloh gùng tă nhơm, dùl nă cau ceh kơl jơn tềng plai nùs mờ broă kơl jơn tềng ntơh. Lơh gơbloh gùng tă nhơm mờ broă ai biài tă kơnhà ha là ù bŏ tàm bơr cau gơtìp bŭ dà lik bơdìh.

Cau dơ̆ bàr dong kờl kơl jơn nùs tềng ntơh jăt khà 15 tàm 2. Hơ̆ là 15 dơ̆ kơl jơn nùs tềng ntơh, geh 2 dơ̆ bruh nhơm kòl. He ngui chèo glòm tềng bơr cau gơtìp bŭ dà, lời cau gơtìp bŭ dà bĭc sơn plàng bồ, ai 2 nao tê lềt muh cau gơtìp bŭ dà mờ he jồp 1 dơ̆ pràn ngan hơ̆ sồng bruh nhơm tàm bơr cau gơtìp bŭ dà tàm 2 jơi. Di lah mìng geh 1 nă cau dong den he kơl jơn nùs jăt khà 30 tàm 2, hơ̆ là kơl jơn 30 dơ̆ tềng nùs, 2 dơ̆ bruh nhơm. He bơyai lơh bloh gùng tă nhơm mờ kơl jơn nùs tềng ntơh tus tàm tŭ cau gơtìp bŭ dà plai nùs geh tàp wơl”.

Ơ ƀák sĩ, he pal lơh jăt broă dong cau gơtìp bŭ dà bè lơi nàng gàr niam bơta ờ do ờ dă jơh bàr gah in?

Ƀák sĩ Nguyễn Quang Sơn: “Tŭ tìp mờ cau bŭ dà, he pal ngui ală phan di pal tŭ do geh, bè he ngui gai jòng, ha là di lah git re dà den he re sơdar bơh tơnơ̆ cau gơtìp bŭ dà mờ war tê tềng pơnoà nàng duĭ cau gơtìp bŭ dà guh hờ đang gờl. tŭ duĭ cau gơtìp bŭ dà pal lời muh cau gơtìp bŭ dà lik hờ đang dà, ha là duĭ tềng sŏ lời bồ tơngờ hờ đang dà, ha là jơm ào pơrđồng cau gơtìp bŭ dà in... den hơ̆ là phan nàng dong cau gơtìp bŭ dà mờ cèng cau gơtìp bŭ dà tus tàm tiah rañ ờ geh dà”.

Ƀák sĩ geh jơnau bơto sồr lơi tàm broă rơcang sơndră mờ bŭ dà?

Ƀák sĩ Nguyễn Quang Sơn: “Rềs àr bŭ dà là dùl bơta rềs àr mờng gơtìp ngan mờ di gơlan gơtìp chơ̆t uă ngan di lah he ờ gŏ gờñ mờ lơh di pal. Den tàng, sồr ală cau pal sền gròi, tàm hơ̆ uă ngan là gơwèt mờ kơnòm dềt, he pal geh bơto sồr tus mờ kơnòm dềt uă rơlao, bañ lời kơnòm dềt lik lòt is tàm tiah geh dà dờng, dà croh, tơnao dà. Tŭ lik lòt is, he pal geh soh ào pơrđồng, pal geh cau dờng lòt bal bơh tŭ hơ̆, geh tơmù bè broă di gơlan gơtìp bŭ dà. Bơdìh hơ̆ tai, he kung pal bơto sồr ală cau in git tàm broă dong lài ngan tŭ gơtìp bŭ dà”.

Ơi, dan ưn ngài ƀák sĩ bè ală jơnau neh bơto sồr!

Cau mblàng K’Hạnh-Ndong Brawl